Tækjakosturinn

 Ég tilheyri þeim hópi fólks sem notar síman til sáralítils annars en að hringja og senda skilaboð og hef einhvern vegin ekki vanið mig á að nota síman til myndatöku. En ég lét loksins verða af því um daginn að verða mér út um snúru saman síma og tölvu. Því notaði ég tækifærið og myndaði myndavélina mína!

Einhverjir lesendur þessarar síðu kunna kannski að ímynda sér að ég gangi um götur Akureyrar með margra kílóa, risastóra og fullkomna myndavél. En það er alls kostar ekki rétt. Sú myndavél sem allar húsamyndirnar á þessari síðu eru teknar á kemst auðveldlega í vasa; en þannig finnst mér best að hafa það. Hún er 6 megapixla,af gerðinni Olympus FE120 og ég viðurkenni að stundum getur hún hökt og hikstað en meðan hún virkar skal hún notast. Myndavélina keypti ég í Hagkaup í mars 2006 og var á henni tveggja ára ábyrgð, sem rann þá út fyrir réttum sjö árum. En hér er gripurinn á bak við myndirnar hér á síðunni: 

 

Ránargata að Eyrarvegi

Ránargata 1 (1931)

Ránargata 2 (1932)

Ránargata 3 (1931)

Ránargata 4 (1932)

Ránargata 5 (1933)

Ránargata 6 (1932)

Ránargata 7 (1934)

Ránargata 9  (1934)

Ránargata 10 (1950)

Ránargata 11 (1971)

Ránargata 12 (1946)

Ránargata 13 (1897)*

Ránargata 14 (1985)

*Ránargata 13 var flutt á þessa lóð um 1950 en var reist 1897 á Hafnarstræti 107. 

Ekkert hús stendur á Ránargötu 8 en þar er bílastæði og lítill hverfisleikvöllur. Húsin við Ránargötu sunnan eða neðanverða spanna afar breitt aldursbil, eru á aldrinum 30-118 ára, en flest eru húsin byggð árin 1931-50, utan þrjú þeirra sem eru áratugum eldri og yngri. Meðalaldur húsanna við Ránargötu neðanverða árið 2015 er tæp 76 ár: 

Hús dagsins: Ránargata 14

Elsti hluti Ránargötu liggur milli Eyrarvegar og Eiðsvallagötu. Þó er það svo að á horni götunnar og Eyrarvegar stendur lang yngsta húsið við götuna, Ránargata 14. Húsið er byggt árið 1985 eftir teikningum Gísla Kristinssonar. Það er tvílyft steinsteypuhús með valmaþaki, og virðist undir vissum áhrifum frá útliti nærliggjandi húsum s.s. Ránargötu 12 og Norðurgötu 40 og húsum við efri hluta götunnar, sem eru um 40 árum eldri en þetta hús. Helsta sérkenni þessa húss er tvímælalaust útskotið eða kvisturinn á norðvesturhorninu sem er úr timbri og þegar þetta er ritað málað í sterkum grænum lit. Þessi mynd er tekin 31.jan. 2015.

 

Hús dagsins: Ránargata 12

Þórður Snæbjarnarson reisti Ránargötu 12 árið 1946-47 eftir teikningum Guðmundar Gunnarssonar. Um er að ræða tvílyft steinsteypuhús með lágu valmaþaki undir áhrifum frá Funkis-stefnunni; grunnflötur hússins því sem næst ferningslaga og horngluggar á framhlið. Á suðurhlið er lítið útskot og í kverkinni milli þess og meginálmu hússins eru tröppur og inngangur á efri hæð. Sá inngangur er á miðri fyrstu hæð og því gengið upp tröppur innandyra á efri hæð. (Hvort þetta fyrirkomulag er hugsað til að spara snjómokstur með færri útitröppum skal ósagt látið hér.) Húsið virðist að mestu leyti óbreytt að ytra byrði miðað við upprunalegar teikningar. Þó hefur póstum verið skipt út þegar gluggar voru endurnýjaðir. Húsið lítur vel og er því greinilega vel við haldið. Það er eini fulltrúi Funkis-stefnunnar við Ránargötu neðan Eyrarvegar en fleiri ámóta hús eru ofar við götuna enda er sá hluti lítið eitt yngri. Tvær íbúðir eru í húsinu, hvor á sinni hæð og hefur verið svo frá upphafi. Þessi mynd er tekin 8.febrúar 2015.

 

Hús dagsins: Ránargata 11

Ránargata 11 er byggð árið 1971 eftir teikningum Jóns Geirs Ágústssonar. Hvort um er að ræða fyrsta húsið sem reis á lóðinni eða ekki er mér ókunnugt um en húsið er um 40 árum yngra en næstu hús neðan við og í hópi yngstu húsa við götuna. Ránargata 11 er tvílyft steinsteypuhús með flötu þaki. Gluggar eru stórir og póstalausir. Hús með þessu lagi voru ekki óalgeng á 8.áratug síðustu aldar og þó nokkur sams konar hús eru á Brekkunni og í Glerárþorpi. Húsið er hins vegar eini fulltrúi þessarar gerðar á Eyrinni enda talsvert yngra en flest hús í nágrenninu. Húsið virðist traustlegt og gott og vel við haldið. Tvær íbúðir eru í húsinu, hvor á sinni hæð. Þessi mynd er tekin 8.febrúar 2015.

 

 

Hús dagsins: Ránargata 10

Ránargötu 10 byggði Árni Valdimarsson árið 1950 eftir teikningum Mikaels Þorsteinssonar. Húsið er tvílyft steinsteypuhús með háu risi og á lágum grunni. Einlyft viðbygging, bílskúr, með flötu þaki er á norðurstafni. Á risi eru breiðir kvistir með hallandi þökum. Inngangur er á suðvesturhorni hússins og þar ofan við eru svalir. Gluggapóstar eru einfaldir. Stórir gluggar, "búðargluggar" eru á götuhlið neðri hæðar endar er húsið eitt nokkurra húsa á Eyrinni sem lengi vel hýstu hverfisverslun. Elstu auglýsingar sem ég fann við ritun þessarar greinar voru dagsettar 14.nóv 1951 en þá eru auglýstar niðursoðnar súrsætar agúrkur, Handey fiskisósa og Worcester sósa í Kjötbúð KEA að Ránargötu 10. Þannig er ljóst að verslun hefur verið á neðri hæð svo að segja frá upphafi en húsið er sem áður segir byggt 1950. Ljóst er að KEA verslunin hefur fljótt þurft að stækka við sig því teikningar að viðbyggingu; lager eru gerðar árið 1957. Síðar var þessari byggingu breytt í bílskúr. Kaupfélagið var eins og flestir Akureyingar vita og muna ansi umsvifamikið á 20.öldinni og rak margar minni hverfisverslanir bæði á Eyrinni og á Brekkunni. Kaupfélagið rak hér verslun, kjötbúð og síðar kjörbúð í tæp 40 ár en 1989 ákvað félagið að loka útibúinu hér í kjölfar dalandi reksturs. Þá var tíð hverfisverslana eiginlega liðin en árið eftir opnaði hér matvöruverslunin Ránargötubúðin, og þar var sagt að “hverfisverslunin væri endurvakin” . Þegar ég flutti á Eyrina árið 1997 man ég eftir að neðri hæð þessa húss sem hálfgerðu “félagsheimili” vélhjólafólks. Hæðinni var svo breytt í íbúð nokkrum árum seinna og nú eru í húsinu tvær íbúðir, á neðri hæð og efri hæð og risi. Efri hæð hefur alla tíð verið íbúð. Ránargata 10 segir ákveðna sögu verslunarhátta sem voru og þætti þeim sem þetta ritar vert að halda þeirri sögu á lofti- og því ætti varðveislugildi hússins að vera ótvírætt af þeim sökum. Húsið er í mjög góðu standi- ekki mörg ár síðan það var allt endurnýjað og gert upp. Þessi mynd er tekin 8.2.2015.

 

Hús dagsins: Ránargata 9

Á Landupplýsingakerfi Akureyrarbæjar fást þær upplýsingar að Ránargata 9 sé byggð 1934, en þar eru ekki gefnar upp upprunalegar teikningar. Hugsanlegt er að þau Elínborg Jónsdóttir og Kristinn Stefánsson hafi byggt húsið en alltént búa þau þarna vorið 1940. Um 1954 var byggt við húsið að norðanverðu og er sú viðbygging breiðari en upprunalega húsið og eru svalir í kverkinni milli bygginganna. Viðbyggingin var reist eftir teikningum Ásgeirs Markússonar frá 1953. Þá var eigandi hússins Jóhann Kristinsson. Þá voru einnig gerðar teikningar að bílskúr á lóðinni. Ránargata 9 er tvílyft steinsteypuhús með lágu risi. Gluggar eru með einföldum póstum og járn er á þaki á framhlið eru inngönguskúrar með valmaþaki. Húsið lítur vel út og er vel við haldið, í því eru tvær íbúðir. Þessi mynd er tekin 8.2.2015.

 

Hús dagsins: Ránargata 7

 Á Landupplýsinakerfi Akureyrarbæjar má finna uppdrátt Halldórs Halldórssonar dagsettan 22.febrúar 1934 að Ránargötu 7. Þar kemur hinsvegar ekki fram fyrir hvern er teiknað. Teikningarnar voru samþykktar 6.apríl 1934 og í skjölum Byggingarnefndar er bókað að Tryggvi Jónsson fái byggingarleyfi við Ránargötu skv. framanlögðum teikningum.   Ránargata 7 er tvílyft steinsteypuhús með háu risi. Á teikningum er að vísu talað um “stofuhæð” og kjallara þ.a. Kannski mætti allt eins kalla húsið einlyft á háum kjallara. Í stórum dráttum er húsið líkast til lítt breytt frá upprunalegri gerð. Gluggapóstum hefur að víus verið verið breytt, í þeim eru einfaldir þverpóstar en ekki virðist hafa verið byggt við húsið. Járn á þaki virðist nýlegt og á framhlið er þakgluggi. Húsið lítur vel út og er í góðu standi. Ein íbúð er í húsinu. Myndin er tekin 8.febrúar 2015.

 Heimildir eru að vanda fengnar úr Landupplýsingakerfi Akureyrarbæjar, sem vísað er í með tengli hér í færslunni og á hliðarstikunni. Af teikningunum les ég svo nöfn þeirra sem teiknað er fyrir en það er forsenda þess að finna byggingarleyfið. Því í Byggingarnefndarfundargerðunum er gatna og númera yfirleitt ekki getið heldur hver byggir og staðsetningu gjarnan lýst sem t.d. "sunnan við hús/lóð Jóns Jónssonar o.s.frv. vestan við Gunnugötu". Fundargerðir Byggingarnefndar eru varðveittar í mörgum bindi á Héraðsskjalasafninu og byggingarleyfi Tryggva Jónssonar  er getið í bindinu 1930-35, fundur nr. 718, dags. 6.apríl 1934.

Hús dagsins: Ránargata 6; Bæjarhúsið

 

Ránargata 6 var reist árin 1931-32 sem fjölbýlishús af Akureyrarbæ, sennilega til að mæta mikilli þörf á mannsæmandi húsnæði í bænum. Á fundi byggingarnefndar þann 24.ágúst 1931 var “samþykktur uppdráttur af húsi því sem bæjarstjórnin er að láta byggja við Ránargötu” . Af þessu má ráða að bygging hafi verið hafin þarna síðsumars 1931. Húsinu er lýst “ að stærð 13,3 x 8,2 m á lágum grunni með háu risi, byggt úr r-steini með járnbentum súlum í veggjum.” Ekki er hins vegar getið hver gerði uppdráttinn sem samþykktur var .

Ránargata 6 er tvílyft steinsteypuhús með háu risi. Bárujárn er á þaki og krosspóstar í gluggum. Á miðri framhlið er inngangur og þar er dyraskýli; risþak sem stendur á steyptum súlum. Húsið er ekki ósvipað að stærð og Ránargata 2 en bæði þessi hús eru byggð sem eins konar fjölbýlishús. Í upphafi voru a.m.k. fjórar íbúðir í húsinu, og gætu þær vel hafa verið fleiri. Skömmu fyrir jólin 1948 er t.d. auglýstur ýmis varningur m.a. barnavagn, herrajakki, bílsæti og dekk til sölu hjá aðila sem ekki getur nafns en segist vera á 3.hæð til vinstri í þessu húsi. 3.hæð þessa hús getur varla verið neitt annað en rishæðin, og þessar upplýsingar benda til þess að tvö íbúðarrými hafi verið í risi á þeim tíma. Sem áður segir var það Akureyrarbær sem lét byggja húsið en hversu lengi bærinn átti húsið er mér ókunnugt um. Það liggur í hlutarins eðli að þar sem húsið var frá upphafi leiguhúsnæði með mörgum íbúðum hafa margir átt hér heimili í lengri eða skemmri tíma. Í Manntali árið 1940 eru 22 einstaklingar skráðir til heimilis í Ránargötu 6. Það hefur þó bara verið þó nokkuð rúmt um íbúana borið saman við það að um 1920 voru 19 íbúar í húsinu Lundargötu 11, en ég gæti ímyndað mér að það hús sé u.þ.b. Þriðjungur af Ránargötu 6 miðað við rúmtak. Húsið er fyrir margt löngu komið í einkaeign og eru nú tvær íbúðir í húsinu. Ránargata 6 er stórt og glæsilegt hús og er í mjög góðu ástandi, þak og gluggar virðast nýir. Þessi þrenning, nr. 2, 4 og 6 myndar skemmtilega heild, húsin eru öll svipuð að gerð að mörgu leyti- númer fjögur kannski "númeri smærra". Myndin af Ránargötu 6 er tekin í froststillu laugardaginn 31.janúar 2015.

Heimildir: Byggingarnefnd Akureyrarbæjar. Fundargerðir 1930-35; fundur nr.669 24.8.1931.

Mannatal 1940. Bæði ritin eru óútgefin, varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.

 

Hús dagsins: Ránargata 5

Árið 1933 fékk Maron Sölvason leyfi til að byggja "íbúðarhús vestan Ránargötu, næst norðan við Soffíu Sigurðardóttur". Húsið átti að vera 10 x 7,8 m timburhús, járnvarið á steinsteyptum kjallara með lágu risi og teiknaði Maron húsið sjálfur. Upprunalega hefur húsið ekki verið ósvipað að gerð og t.d. Norðurgata 37, sem er byggð sama ár en það hús er frá upphafi múrhúðað. Timburhús voru orðin heldur sjaldgæf á þessum árum enda steinsteypan í raun tekin við sem helsta byggingarefnið. Árið 1950 var byggt við húsið bakatil, var þar um að ræða einlyfta byggingu með skúrþaki en einnig var byggt á húsið hátt ris og mun húsið þá hafa fengið núverandi útlit. En Ránargata 5 er einlyft timburhús á háum steyptum kjallara og með háu risi. Veggir eru klæddir steinblikki en þak er klætt bárustáli en í gluggum eru breiðir, margskiptir krosspóstar. Húsið er til mikillar prýði í götumynd Ránargötu og er í góðu standi og sömu sögu er að segja um lóð og nánasta umhverfi. Ein íbúð er í húsinu. Myndin er tekin í vetrarsólinni þ. 31.janúar 2015.

Heimildir: Byggingarnefnd Akureyrarbæjar. Fundargerð nr. 708 dags. 22.sept 1933. Óútgefið, varðveitt á Héraðskjalasafninu á Akureyri.