Hús dagsins: Aðalstræti 52

Aðalstræti 52 er í hópi allra elstu húsa Akureyrar byggt 1840 og líklega eru það aðeins Gamli Spítalinn (175)* og Laxdalshús (215) eru eldri. Ekki er vitað með vissu hver byggði þetta hús en 1853 bjó kjarnakonan Vilhelmína Lever í húsinu og rak þar einnig veitingasölu. Hugsanlega byggði hún húsið. Vilhelmína Lever einn af helstu stórlöxum Akureyrar um miðja 19. öld og kannski þekktust fyrir að hafa kosið í bæjarstjórnarkosningum (1863) fyrst kvenna, löngu áður en konur fengu slíkum. Fyrir rúmri viku komst Vilhelmína einmitt í sjónvarpsfréttir , en fyrir skömmu fann Hörður Geirsson á Minjasafninu myndir af henni, en þeirra hafði verið leitað svo árum skipti og jafnvel talið óvíst  hvort þær væru til. Vilhelmína seldi húsið 1859 Sveini Skúlasyni, prentara og mun hann hafa stækkað húsið undir prentverkið. Þremur árum seinna keypti Jón Chr. Stephansson, timburmeistari, ljósmyndari og bæjarfulltrúi og bjó hann þar til  í hálfa öld, til dánardags 1910. Jón byggði m.a. Gamla Apótekið (151). Eftir daga Jóns hefur húsið líklega skipt oft um eigendur og leigjendur og nokkuð öruggt þykir mér að á tímabili hafi margar fjölskyldur búið þarna samtímis. En líkast til hefur húsinu alla tíð verið vel við haldið; það var í hópi fyrstu húsa á Akureyri sem voru friðuð. Var það um 1980 og var friðunin tvenns konar, A og B flokkur. Þetta hús féll undir síðarnefnda flokkinn og hefur því verið breytt talsvert að innan. Enda má telja það eðlilegt, þar sem geta má nærri að kröfur íbúa til húsnæðis hafi gjörbreyst frá miðri 19. öld til ofanverðrar 20. Húsið er nú stórglæsilegt að sjá og mikil bæjarprýði og hefur verið fært sem næst upprunalegu útliti. Byggt hefur verið við það með þeim hætti sem talinn er til fyrirmyndar þegar í hlut eiga gömul og friðuð hús. Þannig hefur nýtískuleg viðbygging verið reist á bakvið, ekki áberandi frá götu og greinileg afmörkun milli eldra og yngra húss. Ljóst er að þessi framkvæmd er geysi vel heppnuð. Þessi aðferð hefur líka verið farin á Aðalstræti 44 ( sem er einmitt jafngamalt þessu húsi, 170). Þessa mynd tók ég 29.maí sl.

*Tölurnar í svigum vísa til aldurs húsanna. Finnst það nokkuð skemmtilegt fyrirkomulag.