Hús dagsins: Þingvallastræti 12

 Í maí 1931 fékk Jón Friðfinnsson eignarlóð við Þingvallastræti, næst lóð Ingimars Óskarssonar. 30.júní sama ár veitir byggingarnefnd honum leyfi til að reisa hús á lóð sinni, 8,2x7m, ein hæð á kjallara og með kvisti að sunnan (þ.e. þeirri hlið er snýr að götu). Jón Friðfinnsson byggði semsagt Þingvallastræti 12 eftir teikningum Sveinbjarnar Jónssonar og húsið var fullbyggt 1932. Sama ár var skátaskálinn Fálkafell á Súlumýrum reistur. Þá var þetta hús, eftir því sem ég kemst næst, efsta húsið innan þéttbýlis á Akureyri en þarna ofan við voru tún, svarðargrafir og klappir. Býlið Lundur hafði risið nokkrum árum fyrr, um 1500 m vestar og ofar á Brekkunni eða “langt upp í sveit” - enda liðu um 40 ár þar til þéttbýlið náði þangað uppeftir! Fálkafell stendur enn og enn í dag er skálinn langt ofan við alla byggð. En það má setja það í visst samhengi, hve Fálkafell hefur verið “langt uppi á fjöllum” að þegar hann var reistur, var þetta hús það efsta í bænum! En húsið stendur gegnt Sundlaug Akureyrar og áratugum saman, eða fram yfir 1970 tíðkaðist að mæta þangað þegar lagt var af stað í Fálkafellsútilegur. En þetta var útúrdúr.

Þingvallastræti 12 er einlyft steinsteypuhús á háum kjallara (jarðhæð) og með háu risi og miðjukvisti. Fljótt á litið mætti ætla að þetta hús og það næsta við hliðina væru “systurhús” en þegar betur er að gáð sést að svo er alls ekki- jafnvel þó að hönnuður sé sá sami. Til dæmis er kvistur nr. 10 með mun brattara risi og gluggasetning er frábrugðin. Í gluggum eru einfaldir, láréttir þverpóstar en upprunalega hafa þó verið skiptir krosspóstar í húsinu líkt og á nr. 10. Bárujárn er á þaki. Á vesturhlið eru timbursvalir og grindverk undir þeim. Upprunalegar teikningar að húsinu eru ekki aðgengilegar á Landupplýsingakerfinu en hér eru teikningar vegna bygginga svalanna, frá 2008 og er hönnuður Helgi Már Pálsson. Inngöngudyr eru á kjallara að framan. Húsið hefur alla tíð verið íbúðarhús og ekki gat ég séð auglýsingar fyrir neina verslun eða starfsemi í húsinu, er ég sló heimilisfanginu upp á timarit.is. Húsið er að mestu leyti óbreytt frá upphafi, líkt og sjá má á þessari mynd sem tekin er um 1935 yfir þáverandi sundlaug Akureyrar. Þingvallastræti 12 er traustlegt og reisulegt hús og í góðu standi. Mikil prýði er af því líkt og allri þessari röð, sem stendur neðst við eina af fjölförnustu götu bæjarins og blasir auk þess við öllum fjölda fólks sem heimsækir Sundlaug Akureyrar. Umhverfi þess er líka til mikillar prýði en lóðin er vel gróin m.a. reynitrjám og yfir hásumarið er húsið lítt sýnilegt frá götu. Myndina sem fylgir færslunni tók ég hins vegar að vorlagi, 8.maí 2016, og því ekki laufskrúði fyrir að fara.

 

Heimildir: Jón Sveinsson. 1955. „Jónsbók“. Upplýsingar um upprunasögu hús á Akureyri árið 1933.

Varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.

Akureyrarbær og Teiknistofa Arkitekta, Gylfi Guðjónsson og félagar. (2015). Norðurbrekkan, neðri hluti. Húsakönnun. Pdf-útgáfa aðgengileg á slóðinni http://www.akureyri.is/static/files/Skipulagsdeild/Deiliskipulog/Nordur_Brekka/n-brekka-husakonnun-150129-vefutgafa.pdf