Hús dagsins: Holtagata 7

Við Holtagötu standa alls 12 hús, og eru 7 þeirra byggð eftir teikningum Stefáns Reykjalín. Þar á meðal hús nr. 7 sem Stefán teiknaði og byggði árið 1940 og bjó alla tíð síðan ásamt fjölskyldu sinni. Stefán fékk haustið 1939 lóð nr. 7 við Holtagötu ásamt byggingarleyfi sem hljóðaði uppá steinsteypt íbúðarhús á einni hæð á kjallara undir þriðjungi húss og með „höllu“ þaki. Stærð hússins 8,3x11,6m. Holtagata 7 er einlyft steinsteypuhús með háu risi og á lágum kjallara. Norðurhluti hússins, sem skagar eilítið fram fyrir framhlið er með stafn (eða burst) í austur-vestur en suðurhluti hússins er stafn til suðurs. Í kverkinni á milli álma eru inngöngudyr og tröppur upp að þeim að götu. Þá er bíslag á norðurhlið auk kvists, en á framhlið er einnig kvistur með hallandi á miðri þekju og tveir kvistir á bakhlið, annar þeirra svalakvistur. Bárujárn er á þaki hússins, gróf múrhúð á veggjum og lóðréttir póstar í gluggum og horngluggar til suðurs.  Í upphafi var húsið með flötu þaki; eða einhalla aflíðandi þaki undir háum kanti. Mörg funkishús höfðu eilítinn þakhalla en kant sem náði upp fyrir þekju þannig að þakið leit út fyrir að vera flatt. Flöt þök funkisstefnunnar fara nefnilega ekkert sérstaklega vel saman við íslenska vetur. Á bls. 130 í Húsakönnun 2015 (sjá tengil í heimildaskrá) má sjá húsið eins og það leit út fyrir breytingu. En það var árið 1952 sem Stefán byggði rishæð á húsið, vitaskuld eftir eigin teikningum og fékk húsið þá núverandi útlit. 

Stefán Reykjalín byggingameistari var fæddur árið 1913, lauk stúdentsprófi frá MA árið 1938 og öðlaðist meistararéttindi í húsasmíði 1943. Hann hafði þó fengist við þá iðn frá unga aldri, undir handleiðslu föður síns, Guðmundar Ólafssonar. Guðmundur var einnig byggingameistari, byggði m.a. Brekkugötu 29 árið 1926  stýrði m.a. smíði Samkomuhússins við Hafnarstræti 57 ásamt Guðbirni Björnssyni árið 1906. Þá má nefna Munkaþverárstræti 44 sem Guðmundur byggði en Stefán teiknaði árið 1943. Fyrstu húsateikningar Stefáns eru dagsettar um tveimur mánuðum fyrir tvítugsafmæli hans eða 11. ágúst 1933. Þar var um að ræða Klapparstíg 3 sem þeir Jón Ingimarsson og Aðalstein Tryggvason reistu. Stefán Reykjalín starfaði alla tíð við húsasmíðar og mun hafa byggt á annað hundrað raðhúsaíbúðir á starfsferlinum og segir Ingi R. Helgason í minningargrein í Morgunblaðinu (150. Tbl. 25. nóv 1990: C25)  [...]skilaði Stefán vel fullu ævistarfi sem húsasmiður á Akureyri með þeim hætti, að sum reisulegustu húsin, sem þann bæ prýða, eru handaverkin hans, sem og fjöldi íbúðarhúsa.  Stefán fékkst auk þess við ýmis félags- og embættisstörf, var m.a. bæjarfulltrúi Framsóknar um tveggja áratuga skeið. Eiginkona Stefáns var Guðbjörg Bjarnadóttir frá Leifsstöðum í Kaupangssveit. Sem áður segir, bjuggu þau Stefán og Guðbjörg hér alla tíð eftir byggingu hússins, eða í um hálfa öld, en hún lést 1987 og hann 1990.

Viðbyggingar og breytingar á húsum segja oft merkilega sögu. Breytingasaga Holtagötu 7 er raunar ekki ósvipuð tveimur húsum við ofanverða Brekkugötu, þ.e. nr. 39 og 41 en þar er um að ræða hús sem reist voru með flötu þaki á snemma á 4. áratugnum og í upphafi þess fimmta en fengu rishæðir á þeim sjötta. Sá sem þetta ritar þykir þessi hús ekki ólík að þessu leyti, enda vill svo til, að Stefán Reykjalín teiknaði breytingar  beggja Brekkugötuhúsanna. Eru þessi hús raunar ekki svo óáþekk í útliti (á Brekkugötuhúsum er burstin reyndar fyrir miðju en á norðurenda á Holtagötu 7). Og Húsakönnun 2015 metur það sem svo að breytingin fari húsinu vel enda þótt það sé mikið breytt frá upphafi; „form og útlit góðu jafnvægi“ og fær húsið varðveislugildi 1. Húsið er í góðri hirðu; þegar höfundur var á ferð um Holtagötu með myndavélina þann 9. október 2018 stóðu einmitt yfir endurnýjun á þaki. Lóðin,sem skartar fjölbreyttu og gróskumiklu blóma- og runnabeði framan húss, er einnig í góðri og til mikillar prýði í umhverfinu. Ein íbúð er í húsinu.

  

Brekkugata 39 og 41 í janúar 2016. Líkt og Holtagata 7 eru þessi hús upprunalega funkishús með flötum þökum, en byggð á þau rishæðir um og upp úr miðri 20. öld. Stefán Reykjalín teiknaði breytingarnar á húsunum, á 39 í samvinnu við Sigurð Högurð.

Heimildir: Akureyrarbær og Teiknistofa Arkitekta, Gylfi Guðjónsson og félagar. (2015). Norðurbrekkan, neðri hluti. Húsakönnun. Akureyrarbær: Pdf-útgáfa aðgengileg á slóðinni http://www.akureyri.is/static/files/Skipulagsdeild/Deiliskipulog/Nordur_Brekka/n-brekka-husakonnun-150129-vefutgafa.pdf

Byggingarnefnd Akureyrar. Fundargerðir 1935-41. Fundur nr. 842, þ. 18. sept. 1939. Óprentað og óútgefið, varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.