Hús dagsins: Holtagata 11

 

Holtagötu 11 byggði Jón Sólnes bankastjóri og síðar Alþingismaður árin 1939-40 eftir að Guðmundur Ólafsson hafði afsalað sér lóð og byggingarleyfi sínu til hans (sjá umfjöllun um Holtagötu 9). Hafði Guðmundur fengið byggingarleyfi fyrir steinhúsi, ca 8,6x7,20m að stærð, á einni hæð á kjallara undir hálfu húsinu og með einhalla („höllu“) þaki úr timbri, járnklætt. Í október 1939 fær Jón samþykkta breytingu á húsinu, sem nefnd tekur að hafi verið til bóta, en ekki kemur fram í hverju sú breyting var fólgin.

Holtagata 11 er einlyft timburklætt steinsteypuhús með háu risi og miðjukvisti, sem þó er raunar mun nær austurstafni en þeim vestari.  Um miðja 20. Öld þekktist sú aðferð að múrhúða eldri timburhús og var kallað forskalning. Í tilfelli Holtagötu 11 má segja að þessu sé snúið við, þar er steinhús  er timburklætt. Segja má, að timburklæðningin ljái húsinu ákveðin sérkenni í miðri steinsteypuhúsaþyrpingu. Einfaldir lóðréttir póstar eru í gluggum en bárujárn á þaki. Á austurhlið eru svalir á báðum hæðum.

 

Jón og Inga Sólnes bjuggu hér í ein níu ár eða til 1949, svo sem fram kemur í æviminningum hans, sem Halldór Halldórsson skráði (1984: 27). Þá fluttu þau í Bjarkarstíg 4, lítið eitt utar á Brekkunni þar sem þau bjuggu alla tíð síðan. Jón G. Sólnes (1910-1986) þarf eflaust vart að kynna fyrir mörgum lesendum en hann var valinkunnur fyrir hin ýmsu embættisstörf, bankastjóri, bæjarfulltrúi og Alþingismaður. Í hugum margra tengjast nöfn Jóns G. Sólness og Kröflu órjúfanlegum böndum en hann var einn helsti forvígismaður Kröfluvirkjunar, sat í fyrstu Kröflunefnd og var formaður og framkvæmdastjóri virkjunarinnar. Lög um „Jarðgufuvirkjun við Kröflu eða Námafjall“ voru samþykkt snemma í apríl 1974 og var virkjunin gangsett 1977. Eins og títt er með stórframkvæmdir mætti Kröfluvirkjun þó nokkurri andstöðu og hafði Vilmundur Gylfason þar mikið í frammi. Stóð Jón oft í stórræðum við byggingu Kröfluvirkjunar og ekki bara við andstæðinga hennar heldur jafnvel landvættina sjálfa; því á meðan byggingu virkjunarinnar stóð geisuðu hinir miklu Kröflueldar. Halldór Halldórsson skráði, sem áður segir, æviminningar Jóns G. Sólness í samnefndri bók og var hún gefin út af Erni og Örlygi árið 1984. 

Á árunum 1997- 2000 var húsið allt tekið í yfirhalningu, byggð á það rishæð og flest allt endurnýjað. Breyttist þá nokkuð yfirbragð og stíll hússins og „Engin ummerki funkisstílsins eru lengur á húsinu“ svo sem segir í Húsakönnun 2015 (Ak.bær, Teiknistofa Arkitekta 2015:134).  En Húsakönnun metur breytingar í ágætum hlutföllum og að húsið líti vel út. Sá sem þetta ritar getur svo sannarlega tekið undir það. Sem hornhús tekur húsið þátt í götumyndum bæði Holtagötu og Hamarstígs. Sem fyrr segi hlaut húsið gagngerar endurbætur  fyrir um tveimur áratugum er þetta áttræða hús nokkurn veginn sem nýtt og er til prýði í umhverfinu. Sömu sögu er að segja af lóðinni, sem prýdd er fjölbreytilegum runna- og blómabeðum og þá standa tvær stæðilegar furur austan og norðan við húsið. Ein íbúð mun í húsinu. Myndin er tekin þann 9. október 2018.

Heimildir: Akureyrarbær og Teiknistofa Arkitekta, Gylfi Guðjónsson og félagar. (2015). Norðurbrekkan, neðri hluti. Húsakönnun. Akureyrarbær: Pdf-útgáfa aðgengileg á slóðinni http://www.akureyri.is/static/files/Skipulagsdeild/Deiliskipulog/Nordur_Brekka/n-brekka-husakonnun-150129-vefutgafa.pdf

Byggingarnefnd Akureyrar. Fundargerðir 1935-41. Fundur nr. 842, þ. 18. sept. 1939. Fundur nr. 842, 6. Okt. 1939. Óprentað og óútgefið, varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.

Halldór Halldórsson. (1984). Jón G. Sólnes. Reykjavík: Örn og Örlygur.