Á gosslóðum

Fyrir liðlega mánuði, nánar tiltekið þann 31. maí sl. heimsótti ég gosstöðvarnar á Fagradalsfjalli. Fór ég eins nærri og frekast var unnt, en þann dag var orðið ófært á svokallaðan "Gónhól"- og nú mun sá staður sem ég heimsótti orðinn óaðgengilegur. Þetta er svo sannarlega spennandi að sjá og tíminn einn mun leiða í ljós hvað verður.

Hér er horft ofan í Nátthaga. Því miður þekki ég lítt til örnefna eða átta á þessu svæði svo lítið verður um slíkar upplýsingar- en myndirnar tala þeim mun meira sínu máli.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Áður en komið var upp á "útsýnishólinn" blasti hraunjaðarinn í Geldingadölum við. Ekki þótti mér ráðlegt að fara þar mjög nærri, þar sem undir jaðrinum er glóandi hraun. Því notfærði ég mér aðdráttarlinsu til þess að ná myndinni að neðan. Hraunveggurinn getur skriðið fram og fleiri tonn af 1200°C glundri ruðst yfir allt sem fyrir verður. En margir virtust þó kæra sig kollótta um það...

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Og svo, þegar komið var upp á áðurnefndan "útsýnishól", sem skv. örnefnakorti virðist vera einn Merardalshnjúka, blasti þetta við:

 

Myndavélin var umsvifalaust dregin upp og hafðar hraðar hendur- því gígurinn gæti allt eins lagst í dvala eftir þessa "gusu". En annað átti eftir að koma á daginn. Um var að ræða "púlsa" sem endurtóku sig á u.þ.b. 5-10 mínútna fresti: 

Fyrst fór að flæða út úr kantinum...

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Svo jókst flæðið og það byrjaði að vella í gígnum...

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Og svo kom ágætis strókur. Hljóðið var einna líkast þotu í flugtaki.

Óviðjafnanlegt!

 

Hvers vegna ég segi frá þessu öllu í þátíð, enda þótt gosi sé hvergi nærri lokið, skýrist auðvitað af því, að virknin nú er gjörólík því sem gerðist þarna í maílok. 

 

 

 

 

 

 

 

(Að sjálfsögðu var kaffi og "meððí" með í för).

 

Hús dagsins: Norðurgata 52

Árið 1948 fékk Jón Guðjónsson leyfi til að reisa hús, skv. meðfylgjandi teikningu. Ekki kom fram frekari útlistun eða lýsing á húsinu. Lóðina fékk Jón árið áður en fullbyggt var húsið 1949. (Til gamans má geta, að þegar þessi skrif birtast eru 74 ár upp á dag síðan Jón fékk lóðina, 4. júlí 1947). Á kortavef Akureyrar er ekki að finna upprunalegar teikningar, en þar má hins vegar sjá járnateikningar Ásgeirs Markússonar og raflagnateikningar Sig. Þorbjarnarsonar.

Norðurgata 52 er tvílyft steinhús á lágum grunni og með lágu valmaþaki. Þá er bílskúr áfastur á norðurhlið og er hann með flötu þaki. Hann mun eilítið yngri en húsið, byggður 1955.  Á framhlið er útskot og þar svalir til suðurs með sólskála. Veggir eru með fíngerðum steiningarmúr og bárujárn á þaki. Lóðréttir póstar, sumir með opnanlegum þverfögum eru í flestum gluggum en við norðausturhorn hússins, ofan inngöngudyra er nokkuð skrautlegur hringlaga gluggi, sem vikið verður að síðar í umfjöllun þessari.  

Margir hafa búið í húsinu um lengri og skemmri tíma en húsið hefur alla tíð verið tvíbýli, ein íbúð á hvorri hæð. Jón Guðjónsson bakari sem byggði húsið, bjó hér til dánardægurs, 1969, en hann var fæddur í Reykjavík. Dóttir hans og Ingibjargar Þórhannesdóttur (1902-1941) var Jóna Berta (1931-2017). Jóna Berta Jónsdóttir vann hin ýmsu störf, lengi vel á verksmiðjum Sambandsins en einnig á Sjúkrahúsinu. Hin síðari var hún e.t.v. þekktust fyrir að standa vaktina hjá Mæðrastyrksnefnd, en þar var hún formaður um árabil og vann þar, ásamt öðrum heiðurskonum, mjög ötult og óeigingjarnt starf. Hlaut hún árið 2013 Fálkaorðuna fyrir störf sín að mannúðarmálum.

Það sem kannski helst einkennir og prýðir húsið er kringlóttur gluggi nyrst á framhliðinni, skreyttur stjörnu sem svipar til Davíðsstjörnunnar. Skemmtilegt sérkenni og skraut á látlausu en glæstu húsi. Húsið er í mjög góðri hirðu og hefur greinilega fengið ýmsar viðgerðir á umliðnum árum. Það er að mestu leyti óbreytt frá upphaflegri gerð, en sólskáli á svölum mun frá því um 2003. Húsið og lóðin er í mjög góðri hirðu og frágangur allur hinn snyrtilegasti. Þar sem höfundi er ekki kunnugt um, að húsakönnun hafi verið unnin um Norðurgötu norðan Eyrarvegar liggur ekki fyrir hér hvort húsið hafi varðveislugildi. Það er hins vegar eindregið álit þess sem þetta ritar, að öll Norðurgatan skuli njóta óskoraðs varðveislugildis. Þ.á.m. hin langa og heilsteypta röð steinhúsa í funkisstíl frá miðri 20. öld, norðan Eyrarvegar. Myndin er tekin þann 22. apríl 2021.

Heimildir: Bygginganefnd Akureyrar. Fundargerðir 1941-48. Fundur nr. 1079, 4. júlí 1947. Fundur nr. 1092, 24. apríl 1948. Varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.