Hús dagsins: Nótastöðin, Norðurtanga 1

Áður en við höldum af Holtagötunni suður á Lögbergsgötu skulum við bregða okkur niður á utanverða Oddeyri eða kannski öllu heldur neðarlega á Gleráreyrar. Það var alla vega kýrskýrt í bókunum Byggingarnefndar að þessi staður væri á Gleráreyrum. Mér er ekki kunnugt um, hvar mörk Oddeyrar og Gleráreyra liggja (ef þau liggja nokkurs staðar „formlega“ ) en einhvern veginn hef ég bitið í mig þá (rang)hugmynd að Gleráreyrum hljóti að sleppa þegar komið er fram fyrir Mylluklöpp; það heiti Oddeyri að bökkum Glerár þar austan við. Það er hins vegar rökrétt að álíta, að ósar Glerár nyrst á Oddeyri hljóti að kallast Gleráreyrar. (Svo er spurning hvort ein eyri þurfi að útiloka aðrar; að ysti hluti Oddeyrar heiti einfaldlega Gleráreyrar). En á þessum slóðum, neðst á Gleráreyrum skammt frá athafnasvæði Slippsins stendur háreist iðnaðarhús sem sjá má á mörgum gömlum myndum (frá miðri 20. öld) af Oddeyrinni sem lengst úti í buskanum og er þannig greinilega eitt elsta húsið á þessu svæði. En þarna er um að ræða Nótastöðina, en hún er byggð árið 1945. Þá var þessi staður um hálfum kílómetra frá ystu byggðum Oddeyrar.

Vorið 1945 sótti Óli Konráðsson um lóð á Gleráreyrum, 2500- 3000m^2. Jafnframt sótti hann um leyfi til að reisa byggingu á lóðinni „sem á að vera stöð til hreinsa, lita og þurrka snurpunætur (6 þurrkhjallar, litunar- og suðuker), nótageymsla og nótavinnustofa“. (Bygg.nefnd. Ak. 1945: nr.1011). en Óli fær lóð neðarlega á Gleráreyrum, norður af iðnaðarplássi sem fyrirhugað er á skipulagsuppdrætti frá 28. febrúar 1944. Lóðarstærð átti að ákvarðast af síðari mælingum. Óli fékk einnig leyfi til að reisa hús á lóðinni, skv. uppdrætti í febrúar 1945, 28,2x11,5m að stærð auk skúrbyggingar sunnan úr húsinu 5x5m. Vorið 1946 var húsið risið, en þá var lóðin ákvörðuð 3000 fermetrar, enda lá húsið við suðurmörk lóðar. Þar er um að ræða húsið, sem æ síðan er þekkt sem Nótastöðin, eða Nótastöðin Oddi en stöðin var rekin undir því nafni áratugum saman. Nótastöðin er háreist (3-4 hæðir) steinsteypuhús, með háu risi og kvistútskoti til suðurs. Sunnan á er einnig þrílyft viðbygging með lágu einhalla þaki. Í húsinu er netagerðarsalur ásamt skrifstofum. Bárujárn er á þaki en veggir múrhúðaðir.

Óli Konráðsson, útgerðarmaður, sem fæddur var á Fáskrúðsfirði árið 1900 starfrækti netagerð á neðri hæð í húsi sínu Eiðsvallagötu 4, uns hann reisti Nótastöðina sem var ein sú fullkomnasta á landinu á sinni tíð. Nærri má geta, hvílík bylting það hefur verið að flytjast með starfsemina í nýbyggðu Nótastöðina á Gleráreyrum  ef húsið er borið saman við neðri hæð Eiðsvallagötu 4 (sjá mynd t.h.), sem er ca. 8x10m að grunnfleti. Óli Konráðsson lést úr krabbameini, aðeins 48 ára að aldri,  þremur árum síðar eða 1948.  Árið 1953 eða fimm árum síðar keypti hlutafélagið Nótastöðin hf. í nótastöðina ásamt öllum búnaði. Félagið var í  eigu Útgerðarfélags KEA, Gjögurs hf, og útgerðarmannanna Valtýs Þorsteinssonar, Leós Sigurðarsonar, Guðmundar Jörundssonar og Egils Júlíussonar (sá síðast taldi á Dalvík, en allir hinir á Akureyri). Elstu heimildir um Netagerðina Odda eru einmitt frá 1953, en „Nótastöðin Oddi“  birtist fyrst á prenti skv. timarit.is í september 1966. Síðar voru lagðar göturnar Tangar um athafnasvæðin neðst á Oddeyri og Gleráreyrum, og fékk húsið númerið 1 við götuna Norðurtanga, það heimilisfang kemur fyrst fyrir á prenti árið 1990. Skemmst er frá því að segja, að í húsinu hafa verið framleidd net og veiðarfæri h.u.b. óslitið  þessi 74 ár sem húsið hefur staðið, nokkur síðustu ár undir merkjum Fjarðanets.  Þarna hefur fjöldi manns stundað atvinnu, margir árum saman og þannig mikil saga að baki þessu reisulega húsi. Ekki er höfundi kunnugt um, að nokkurn tíma hafi verið búið í Nótastöðinni.

Það er álit þess sem þetta ritar, að þegar eldri hverfi og hús eru skoðuð og metin til varðveislugildis eða friðunar verði einnig að huga að iðnaðar- og atvinnuhúsnæði sem margt hvert hefur mikið sögulegt gildi, þótt e.t.v sé það ekki alltaf augnayndi. En það á nú reyndar aldeilis ekki við um Nótastöðina við Norðurtanga að hún sé ekkert augnayndi því stílhreint og glæsilegt er húsið og þar að auki í góðri hirðu. Myndin er tekin þann 15. nóvember 2014.

Heimildir: Byggingarnefnd Akureyrar. Fundargerðir 1941-48. Fundur nr. 1027, 20. apríl 1945. Fundur nr. 1054, 20. maí 1946. Óprentað og óútgefið, varðveitt á Héraðsskjalasafniu á Akureyri.