Hús dagsins: Helgamagrastræti 9

Helgamagrastræti 9 byggði Jóhann Þorsteinsson Kröyer verslunarstjóri hjá KEA árið 1936. Hann var einn margra félaga Samvinnubyggingafélagsins sem fékk útvísaða lóð og húsgrunn félagsins við Helgamagrastrætið í ársbyrjun 1936. Það vildi meira að segja svo til, að það var fyrsta verk Bygginganefndar á árinu 1936 að yfirfæra þessar lóðir Byggingafélagsins til félagsmanna. Húsin sem þarna risu voru byggð eftir teikningu Þóris Baldvinssonar.

Helgamagrastræti 9 er tvílyft steinsteypuhús á lágum grunni og með lágu valmaþaki. Horngluggar í anda funkisstefnunnar eru til suðurs, sem og svalir á efri hæð á SA horni. Á bakhlið er viðbygging, jafn há húsinu, og er hún einnig með flötu þaki.Perluákast er á veggjum og þeir málaðir en pappi á þaki.

Jóhann Þorsteinsson Kröyer var fæddur á Svínárnesi á Látraströnd þann 21. janúar 1895. (Þess má til gamans geta, að þann sama dag fæddist annar drengur handan fjarðarins á Fagraskógi á Galmaströnd, nefnilega þjóðskáldið Davíð Stefánsson). Jóhann  tók við búi foreldra sinna á Svínárnesi og var bóndi þar ásamt fyrri konu sinni Evu Pálsdóttur um nokkurra ára skeið. Á þriðja áratugnum fluttist hann til Neskaupstaðar þar sem hann var verslunarstjóri, þá var hann kaupfélagsstjóri á Ólafsfirði 1929-´34 en fluttist þá til Akureyrar. Jóhann var um lengi verslunarstjóri hjá KEA, nánar til tekið í kjötbúð félagsins en síðar gegndi hann stöðu forstjóra Vátryggingadeildar KEA. Hann bjó hér allt til æviloka, en hann varð 101 árs og var elsti borgari Akureyrar er hann lést haustið 1996. Seinni kona Jóhanns var Margrét Guðlaugsdóttir, sem tók upp ættarnafn hans, Kröyer. Margrét Kröyer var um áratugaskeið mjög virk í starfi kvenfélagsins Framtíðar og einn af máttarstólpum þess. Hún gegndi tvisvar formennsku félagsins en var einnig um tíma formaður Kvenfélagasambands Akureyrar. Hún seldi lengi vel héðan frá heimili sínu Minningaspjöld Framtíðar.

Helgamagrastræti er stórglæsilegt hús og í mjög góðri hirðu. Viðbygging fellur vel að húsinu, en hún er byggð árið 1954 af þeim Jóhanni og Margréti eftir teikningu Mikaels Jóhannssonar. Samkvæmt teikningum er ráð fyrir byggingu valmaþaks á sama tíma, en ekki virðist hafa orðið að þeirri þakbreytingu.  Segir í Húsakönnun 2015 að viðbygging sé „[...]látlaus og fari húsinu ágætlega“ (Ak.bær, Teiknistofa Arkitekta 2015: 75). Lóðin er einnig vel hirt og gróin og ber þar mikið á gróskumiklum birkitrjám og runnagróðri á framlóð. Er það sammerkt húsum á þessu svæði, að lóðirnar eru mjög gróskumiklar. Húsið hlýtur í áðurnefndri Húsakönnun varðveislugildi 2 sem hluti merkrar heildar.

Sem áður segir gegndi Jóhann Kröyer, sem byggði Helgamagrastræti 9, stöðu verslunarstjóra í kjötbúð Kaupfélags Eyfirðinga á fjórða og fimmta áratug 20. aldar.  Í bók Steindórs Steindórssonar um Akureyri má finna eina gamansögu um samskipti Jóhanns Kröyer og bónda framan úr Eyjafirði. Þannig var, að bóndinn kom í   kjötbúð KEA í Hafnarstræti 87 og vildi selja þar kýrskrokk. Jóhann  vildi hins vegar aðeins kaupa hálfan skrokkinn. Bónda þótti það ekki alveg nógu gott og spurði þá, hvað hann ætti þá að gera við hinn helminginn. „O, þú lætur hann lifa“ svaraði Kröyer þá að bragði. (sbr. Steindór Steindórsson 1993: 143).

Myndin er tekin þann 24. febrúar 2019.

Heimildir:

Akureyrarbær og Teiknistofa Arkitekta, Gylfi Guðjónsson og félagar. (2015). Norðurbrekkan, neðri hluti. Húsakönnun. Akureyrarbær: Pdf-útgáfa aðgengileg á  slóðinni http://www.akureyri.is/static/files/Skipulagsdeild/Deiliskipulog/Nordur_Brekka/n-brekka-husakonnun-150129-vefutgafa.pdf 

Bygginganefnd Akureyrar. Fundargerðir 1935-41. Fundur nr. 767, þ. 4. jan. 1936. Óprentað og óútgefið, varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.

Steindór Steindórsson. (1993). Akureyri; höfuðborg hins bjarta norðurs. Reykjavík: Örn og Örlygur.

Húsapistlar 2013

Hér eru Húsapistlar ársins 2013 aðgengilegir á einu bretti. Hef ég þar með lokað hringnum, en í ársbyrjun 2015 tók ég upp þá venju, að birta nk. "húsaannál" nýliðins árs, sem í því tilfelli var 2014. Þess má reyndar geta, að einhverra hluta eru elstu tenglarnir þar orðnir óvirkir, en færslurnar eru ekki horfnar. En á árinu 2013 birti ég 62 pistla, og voru þeir orðnir 245 frá upphafi í lok ársins. Í gegn um þetta grúsk á síðunni, hef ég komist að því sem ég hef aldrei verið viss um, hvað pistlarnir eru margir og því ljóstra ég upp hér að neðan. Ég hef satt best að segja ekki verið neitt sérstaklega upptekinn af því, hvað pistlarnir eru margir, ekki talið fjöldann skipta máli sem slíkan. En það getur verið gaman að hafa þetta á takteinunum. En hér eru pistlar ársins 2013:

184. Hús dagsins: Hafnarstræti 106. Birt 9.1.13
185. Hús dagsins: Brekkugata 11. Birt 13.1.13
186. Hús dagsins: Brekkugata 8; Brekkukot. Birt 21.1.13
187. Hús dagsins: Brekkugata 9. Birt 26.1.13

 188. Hús dagsins: Brekkugata 15. Birt 28.1.13                              

189. Hús dagsins: Brekkugata 14. Birt 29.1.13
190. Hús dagsins: Þingvallastræti 25. Birt 30.1.13
191. Hús dagsins: Lundur. Birt 2.2.13
192. Hús dagsins: Skarð og Setberg, v. Hamragerði. Birt 10.2.13
193. Hús dagsins: Gránufélagsgata 29.  Birt 14.2.13
194. Hús dagsins: Gránufélagsgata 20.  Birt 18.2.13
195. Hús dagsins: Fróðasund 3. Birt 21.2.13
196. Hús dagsins: Glerárgata 1. Birt 26.2.13
197. Hús dagsins: Eyrarlandsvegur 8.  Birt
198. Hús dagsins: Eyrarlandsvegur 12. Birt
199. Hús dagsins: Eyrarlandsvegur 14. Birt
200. Hús dagsins: Eyrarlandsvegur 16. Birt 15.3.2013
201. Hús dagsins: Eyralandsvegur 20.  Birt 20.3.2013
202. Hús dagsins: Eyrarlandsvegur 22  Birt 25.3.2013 
203. Hús dagsins: Eyrarlandsvegur 24  Birt 27.3.2013 
204. Hús dagsins: Möðruvallastræti 2.   Birt 4.4.2013 
205. Hús dagsins: Hafnarstræti 2.   Birt 11.4.2013 
206. Hús dagsins: Aðalstræti 24.    Birt 18.4.2013
207. Hús dagsins: Hríseyjargata 9.  Birt 27.4.2013
208. Hús dagsins: Lundargata 7 og Gránufélagsgata 10.  Birt 10.5.2013
209. Hús dagsins: Lundargata 9.  Birt 15.5.2013
210. Hús dagsins: Gránufélagsgata 21. Birt 27.5.2013
211. Hús dagsins: Fróðasund 11. Birt 29.5.2013
212. Hús dagsins: Gránufélagsgata 12 (áður 28) Birt 8.6.2013
213. Hús dagsins: Grundargata 1. Birt 13.6.2013
214. Hús dagsins: Grundargata 3. Birt 15.6.2013
215. Hús dagsins: Grundargata 4. Birt 16.6.2013
216. Hús dagsins: Grundargata 5. Birt 19.6.2013
217. Hús dagsins: Stöðvarhús Glerárvirkjunar. Birt 27.6.2013                               
218. Hús dagsins: Hamrar. Birt 1.7.2013
219. Hús dagsins: Naustabæirnir. Birt 7.7.2013
220. Hús dagsins: Sómastaðir á Reyðafirði. Birt 15.7.2013
221. Hús dagsins: Spítalavegur 17. Birt 18.7.2013
222. Hús dagsins: Spítalavegur 19. Birt 19.7.2013
223. Hús dagsins: Spítalavegur 21. Birt 24.7.2013                    
224. Hús dagsins: Aðalstræti 58; Kirkjuhvoll. Birt 1.8.2013
225. Hús dagsins: Aðalstræti 72. Birt 4.8.2013
226. Hús dagsins: Strandgata 25. Birt 6.8.2013
227. Hús dagsins: Strandgata 25b Birt 9.8. 2013
228. Hús dagsins: Strandgata 37 Birt 10.8.2013

 229. Hús dagsins:Strandgata 39. Birt 13.8.2013                         

230. Hús dagsins: Strandgata 41 Birt 16.8.13
231. Hús dagsins: Strandgata 43 Birt 20.8.13                              
232. Hús dagsins: Strandgata 45. Birt 28.8.13                            
233. Hús dagsins: Strandgata 29 og 31. Birt 6.9.13 12:04
234. Hús dagsins: Hafnarstræti 29
235. Hús dagsins: Hafnarstræti 31 og 33. Birt 27.9.13                            
236. Hús dagsins: Hafnarstræti 35 Birt 29.9.13                          
237. Hús dagsins: Hafnarstræti 37 og 39 Birt 7.10.13
238. Hús dagsins: Hafnarstræti 41 Birt 15.10.13                       
239. Hús dagsins: Hafnarstræti 45 Birt 16.10.13                        
240. Hús dagsins: Hafnarstræti 47; Bakkahöllin Birt 19.10.13                               
241. Hús dagsins: Hafnarstræti 25 Birt 26.10.13                        
242. Hús dagsins: Norðurgata 4 Birt 29.11.13                             
243. Hús dagsins: Norðurgata 6 Birt 9.12.13               
244. Hús dagsins: Norðurgata 13 Birt 12.12.13
245. Hús dagsins: Norðurgata 15 Birt 21.12.13

Við talningu á pistlunum mínum frá upphafi kom í ljós, að í lok árs 2018 voru pistlarnir orðnir 532. Ég mun hafa birt 38 pistla það sem af er þessu ári, þannig að þegar þetta er ritað er fjöldi "Húsa dagsins" pistlanna orðinn 570. (Næsti pistill, sem verður um Helgamagrastræti 9 verður þannig nr. 571. Svo getur þessari talningu skeikað eitthvað til eða frá )

Strandgata

Hér eru pistlar um hús við Strandgötu á Oddeyri. Margir hverjir eru með fyrstu pistlum sem hér birtust og e.k. börn síns tíma. Kunnugir kunna að reka augun í það, að þetta eru alls ekki öll hús við Strandgötu. Þetta eru aðeins þau sem ég hef tekið fyrir hér á vefnum, en fleiri eiga svo sannarlega eftir að bætast við.

Strandgata 3 (2000)

Strandgata 4; Nýja Bíó (1929)

Strandgata 7 (1907)

Strandgata 9 (1907)

Strandgata 11 (1907)

Strandgata 11b (1915)

Strandgata 12; Hof (2010)

BSO við Strandgötu (1956)

Strandgata 13 (1907)

Strandgata 17 (1885)

Strandgata 19 (1886)

Strandgata 19b (1906)

Strandgata 21 (1886)

Strandgata 23 (1906)

Strandgata 25. (1910)

Strandgata 25b (1924)

Strandgata 27 (1876)

Strandgata 29 og 31. (1965 og 1988)

Strandgata 33 (1924)

Strandgata 35 (1888)

Strandgata 37  (1946)

Strandgata 39.  (1907)                        

Strandgata 41 (1901)

Strandgata 43 (1920)                            

Strandgata 45 (1914)

Strandgata 49 (1873)

Götur á Oddeyri

Hér eru hús sem ég fjallað um við Hólabraut, Geislagötu, Glerárgötu og Grundargötu. Allar eru þær á Oddeyri og liggja N-S. Glerárgata er raunar hluti Hringvegar; Þjóðvegur 1 gegn um Akureyri og telja margir svæðið ofan Glerárgötu til Miðbæjar fremur en Oddeyrar. En hvað mig varðar er það er alveg skýrt, að Oddeyrin nær að Brekkurótum. Miðbærinn er í Bótinni.

Hólabraut

Hólabraut 13; Zíon (1933)

Hólabraut 15 og Hólabraut 17 (1931 og 1933)

Geislagata 

Geislagata 10 (1925)

Geislagata 14; Sjallinn (1963)

Glerárgata 

Glerárgata 1 (1900)

Glerárgata 5 (um 1910-2017). Var rifið haustið 2017. 

Grundargata 

Grundargata 1 (1924)

Grundargata 3 (1886)

Grundargata 4 (1902)

Grundargata 5 (1895)

Grundargata 6 (1903)

Grundargata 7 (1920)

Svo sem sjá má er meðalaldur húsa við Grundargötu nokkuð hár, eða 114 ár árið 2019. Líklega er þetta einn hæsti meðalaldur húsa við Akureyrska götu. 

Hús við Þingvallastræti

Hér eru hús við Þingvallastræti, sem ég hef tekið fyrir hér á vefnum. Skipuleg yfirferð hefur einungis náð yfir elsta hlutann, neðan Þórunnarstrætis, auk Icelandair hótels og Þingvallastrætis 25, sem byggt var ofan þéttbýlis á sínum tíma (1936). 

Þingvallastræti 2   (1932)

Þingvallastræti 4 (1929)

Þingvallastræti 6 (1929)

Þingvallastræti 8 (1930)

 Þingvallastræti 10 (1931)

 Þingvallastræti 12 (1931)

Þingvallastræti 14 (1933)

Þingvallastræti 16 (1936)

Þingvallastræti 18 (1935) Pistill væntanlegur 

Þingvallastræti 23; Gamli Iðnskólinn, Icelandair Hotels.  (1969)

Þingvallastræti 25.  (1936)

Hús við Hrafnagilsstræti

Hér eru hús sem ég hef tekið fyrir við Hrafnagilsstræti á Syðri Brekkunni. Hef -enn sem komið er- aðeins tekið fyrir elsta hluta götunnar, neðan Skólastígs.

Hrafnagilsstræti 2 (1933)

Hrafnagilsstræti 4 (1931)

Hrafnagilsstræti 6 (1933)

Hrafnagilsstræti 8 (1931)

Hrafnagilsstræti 10 (1932)

Býli á Brekkunni

Hér eru hús á Brekkunni, sem ég hef fjallað, sem eiga það sameiginlegt að vera mun eldri en nærliggjandi hús. Yfirleitt er um að ræða fyrrum býli, eða alltént hús sem stóðu áður utan þéttbýlis en eru nú í miðjum hverfum. Færslurnar birtast hér í tímaröð.

Þingvallastræti 25  (1936) Birt 30. janúar 2013                              

Lundur við Viðjulund (1924) Birt 2. febrúar 2013

Skarð og Setberg, v. Hamragerði.  (1940 og 1934) Birt 10. febrúar 2013

Þórunnarstræti 97 (1926) Birt 29. júní 2015

Þórunnarstræti 89 (1927) Birt 1. júlí 2015

Goðabyggð 7 (Vesturgata 9; Silfrastaðir) (1935) Birt 8. júlí 2015

Ásabyggð 16 (Vesturgata 13) (1935) Birt 14.júlí 2015

Hrafnagilsstræti 27 (Þrúðvangur) (1935) Birt 20.júlí 2015

Byggðavegur 142 (fyrrum íb.hús við Gefjun) (1898) Birt 23. júlí 2015

Ytra Melshús; Oddagata 3b (1905) og

Syðra Melshús; Gilsbakkavegur (1906) Birt 26.júlí 2015

Húsapistlar 2012

Hér eru á einu bretti "Hús dagsins" pistlar ársins 2012. Líkt og fram kom í formála með yfirliti fyrir pistlana frá 2011 eru þeir börn síns tíma og sem dæmi má nefna að þarna eru nokkrir pistlar um þjónustu og verslunarhús í Miðbænum. Í nokkrum tilvikum er um "úreltar" upplýsingar að ræða, sem dæmi má nefna að Kaffi Költ í Geislagötu 10 er liðið undir lok og komin ísbúð í það rými og í Ingimarshúsi er nú komið hið frábæra kaffihús Kaffi Ilmur. Svo fátt eitt sé nefnt. 

137. Hús dagsins: Tungusíða 1; Grænahlíð Birt 3.1.12
138. Hús dagsins: Hríseyjargata 6 Birt 23.1.12
139. Hús dagsins: Gránufélagsgata 35 Birt 25.1.12
140. Hús dagsins: Gránufélagsgata 33; Hinrikshús. Birt 31.1.12
141. Hús dagsins: Gránufélagsgata 22 Birt 13.2.12
142. Hús dagsins : Ránargata 13 (áður Hafnarstræti 107). Birt 16.2.12
143. Hús dagsins: Gránufélagsgata 27 Birt 29.2.12
144. Hús dagsins: Skíðastaðir í Hlíðarfjalli (áður Sjúkrahús Akureyrar) Birt
145. Hús dagsins: Tónatröð 11; Sóttvarnarhúsið og Litli- Kleppur Birt 17.3.12
146. Hús dagsins: Spítalavegur 13 Birt 21.3.12
147. Hús dagsins: Spítalavegur 8 Birt 26.3.12
148. . Hús dagsins: Hafnarstræti 18b Birt 28.3.12
149. Hús dagsins: Eyrarlandsvegur 35 (Fagrastræti 1) Birt 13.4.12
150. Hús dagsins: Aðalstræti 40; Biblíótekið Birt 19.4.12
151. Hús dagsins: Hátún, Sólvangur og Glerárskóli eldri (Árholt). Birt 3.5.12
152. Hús dagsins: Grímsstaðir og Steinaflatir (Háhlíð 3 og 7) Birt 7.5.12
153. Hús dagsins: Harðangur og Hjarðarholt Birt 8.5.12
154. HÚS DAGSINS: Amtsbókasafnið á Akureyri, Brekkugata 17. Birt 21.5.12 Þennan pistil taldi ég vera þann 150. af Húsum dagsins. Hefur mér þar skeikað um fjóra, enda hef ég svosem aldrei haldið nákvæmlega tölu um fjölda pistla hér.
155. Hús dagsins: Melgerði Birt 20.6.12
156. Hús dagsins: Enn fleiri býli í Glerárþorpi Viðarholt, Lynghóll, Vallholt (ath. horfið hús, brann haustið 2009), Árbakki, Árgerði. Birt 26.6.12
157. Hús dagsins: Norðurgata 33 Birt 1.7.12
158. Hús dagsins: Litli - Garður við Eyjafjarðarbraut Birt 4.7.12
159. Hús dagsins: Nokkur hús í Miðbænum  Hafnarstræti 100b; Turninn, Hafnarstræti 107b; Ingimarshús, Ráðhústorg 1-5, Geislagata 10. Birt 20.7.12

Í júlí 2012 fór ég til Ísafjarðar og Snæfellsness, og þar er margt gamalla og skrautlegra húsa sem ég myndaði og tók að sjálfsögðu fyrir hér:     

160. Hús dagsins: Arngerðareyri við Ísafjarðardjúp; „Kastalinn“. Birt 31.7.12
161. Hús dagsins: Krambúðin í Neðstakaupstað Birt 6.8.12 Elsta hús sem ég hef tekið fyrir hér á vefnum, byggt 1757.   
162. Hús dagsins: FaktorshúsiðBirt 7.8.12   
163. Hús dagsins: TjöruhúsiðBirt 13.8.12    
164. Hús dagsins: Turnhúsið Birt 15.8.12
165. Hús dagsins: Silfurgata 2 og 6 Birt 17.8.12
166. Hús dagsins: Silfurgata 11; Félagsbakaríið. Birt 22.8.12
167. Hús dagsin: Nokkur hús við Tangagötu. nr. 19, 24 og 33 Birt 24.8.12
168. Hús dagsins: Silfurgata 8? og Smiðjugata 6 Birt 26.8.12
169. Hús dagsins: Túngata 3 Birt 5.9.12
170. Hús dagsins: Smiðjugata 2 Birt 11.9.12
171. Hús dagsins: Hafnarstræti 2; Bókhlaðan og Gamli Spítalinn á Eyrartúni Birt 22.9.12
172. Hús dagsin: Krókur 1 Birt 11.10.12 19:49
173. Hús dagsins: Norska húsið, Stykkishólmi. Birt 17.10.12
174. Hús dagsins: Aðalstræti 8 Birt 24.10.12
175. Hús dagsins: Grund í Eyjafirði Birt 11.11.12    
176. Hús dagsins: Sláturhús KEA á Oddeyrartanga Birt 18.11.12     
177. Hús dagsins: Nokkur hús í austanverðu Glerárþorpi Holtakot, Brautarhóll, Sæberg, Bárufell, Jötunfell. Birt 25.11.12         
178. Hús dagsins: Eiðsvallagata 7 og Ránargata 2 Birt 3.12.12        
179. Hús dagsins: Brekkugata 1 Birt 8.12.12
180. Hús dagsins: Brekkugata 1a Birt 9.12.12         
181. Hús dagsins: Gamli Húsmæðraskólinn við Þórunnarstræti 99 Birt 12.12.12
182. Hús dagsins: Brekkugata 3 Birt 16.12.12         
183.   Hús dagsins: Brekkugata 6 Birt 29.12.12  

Árið 2012 voru liðin 150 ár frá því að Akureyri hlaut kaupstaðarréttindi. Þann 4.júní það ár birti ég nokkurs konar byggingaþróunarannál Akureyrar 1862-2012 og sjálfsagt að koma þeim skrifum að hér.

Hús dagsins: Helgamagrastræti 7

Helgamagrastræti 7 var ein af fimm lóðum Samvinnubyggingafélagsins sem yfirfærðar voru til félagsmanna þess á fundi Bygginganefndar í byrjun árs 1936. Þar átti að reisa nokkur hús eftir teikningu Þóris Baldvinssonar. Lóð nr. 7 fékk Tryggvi Jónsson, búfræðingur og verslunarmaður, og reisti hann húsið árið 1936.   Helgamagrastræti 7 er tvílyft steinsteypuhús á lágum grunni og með lágu valmaþaki. Horngluggar í anda funkisstefnunnar eru til suðurs, sem og svalir á efri hæð á SA horni. Perluákast er á veggjum og þeir málaðir en pappi á þaki. Húsið er næsta lítið eða óbreytt frá upphaflegri gerð að ytra byrði.

Tryggvi Jónsson og kona hans, Hallgríma Árnadóttir, bjuggu í húsinu um áratugaskeið, hann lést 1965 en hún árið 1977. Lengi vel voru tvær íbúðir í húsinu, hvor á sinni hæð en síðustu ár hefur húsið verið einbýli. Haustið 1972 kviknaði í húsinu og skemmdist það töluvert en þær skemmdir voru lagfærðar, enda stendur húsið enn og það með glæsibrag. Þá bjuggu á efri hæð hússins þau Þorsteinn Jónatansson og Heiðrún Steingrímsdóttir en  Hallgríma Árnadóttir bjó enn á neðri hæð. Margir hafa búið í húsinu gegn um tíðina, svo sem vænta má með hús á níræðisaldri.

Helgamagrastræti 7 hlýtur í Húsakönnun 2015 2. stigs varðveislugildi sem hluti þeirrar merku heildar, sem funkishúsaröð Samvinnubyggingafélagsins er. Húsið  er í mjög góðri hirðu og til mikillar prýði. Lóðin er einnig vel hirt og mjög gróin, líkt og flestallar ef ekki allar lóðir við Helgamagrastrætið sem er mjög prýtt trjágróðri.  Gróskumiklir runnar, greni- og reynitré, eflaust áratuga gömul setja svip sinn á lóðina. Myndin er tekin þann 24. febrúar 2019.

Heimildir:

Akureyrarbær og Teiknistofa Arkitekta, Gylfi Guðjónsson og félagar. (2015). Norðurbrekkan, neðri hluti. Húsakönnun. Akureyrarbær: Pdf-útgáfa aðgengileg á  slóðinni http://www.akureyri.is/static/files/Skipulagsdeild/Deiliskipulog/Nordur_Brekka/n-brekka-husakonnun-150129-vefutgafa.pdf 

Bygginganefnd Akureyrar. Fundargerðir 1935-41. Fundur nr. 767, þ. 4. jan. 1936. Óprentað og óútgefið, varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.

Hús dagsins: Helgamagrastræti 6; grein frá 2011 með viðbótum.

Glöggir lesendur veittu því e.t.v. athygli, að í yfirlitinu yfir færslur ársins 2011 mátti finna grein um Helgamagrastræti 6. Og það myndi einmitt vera næsta húsið í "yfirreið" síðuhafa um Helgamagrastrætið. Greinin, sem birtist 30. september 2011 getur að mestu staðið óbreytt, nema við bætast upplýsingar úr bókunum Byggingarnefndar.

Það var þann 5. september 1936 sem Bygginganefnd Akureyrar útvísaði þremur lóðum Samvinnubyggingafélagsins við Helgamagrastrætið, en í byrjun sama árs höfðu nokkrir félagsmenn fengið lóðir við götuna. Guðmundur Tómasson byggingameistari fékk "fyrstu lóð norðan við hús dr. Kristins Guðmundssonar", m.ö.o. Helgamagrastræti 6. Eftirfarandi ritaði ég um Helgamagrastræti 6 árið 2011: 

Fúnkís var nokkuð ráðandi byggingarstíll í steinsteypuhúsum eftir 1930-35 og framyfir miðja öldina. Helgamagrastræti 6 er mjög gott dæmi um slíkt hús, en það er byggt 1937 eftir teikningum Þóris Baldvinssonar. Það er tvílyft steinsteypuhús, því sem næst ferningslaga að grunnfleti með horngluggum. Gluggar eru yfirleitt breiðari en á hæðina og póstar einfaldir, í þessum húsum voru krosspóstar og sexrúðugluggar fyrri tíðar víðs fjarri. Einhvern tíma heyrði ég það, á þessum tíma væri fyrst farið að hugsa um stærð glugga og afstöðu herbergja til sólar og dagsbirtu við byggingu húsa. Hitt er annað mál, að notagildi var algjört lykilatriði við byggingu fúnkíshúsa. Hver einasti fermetri nýttur til fulls og ekkert óþarfa prjál. Helgamagrastræti 6 er eitt margra tveggja hæða fúnkíshúsa sem Þórir Baldvinsson teiknaði og voru reist 1936-37 fyrir starfsmenn KEA. Eru þetta á annan tug líkra húsa sem standa við efri hluta götunnar. Helgamagrastræti byggðist einmitt upp af þessum húsum, en þá var gatan sú efsta á Akureyri. Öll standa þessi hús enn, en sumum hefur verið breytt og byggt við eins og gengur og gerist. Númer 6 liggur nokkuð vel við myndatöku, en það virðist lítið breytt frá upphafi og auk þess er það vel sjáanlegt frá götu en mikill trjágróður er framan við mörg húsin við Helgamagrastrætið og mörg hálf hulin. (Ekki svo að skilja að það sé neitt neikvætt heldur þvert á móti, garðar með miklum trjágróðri eru mjög aðlaðandi!) Helgamagrastræti er önnur tveggja gatna þar sem er heilsteypt röð lítt breyttra fúnkíshúsa frá 1936-40, en hin er Ægisgata á Oddeyrinni, sem ég fjallað aðeins um hér. Hvort þessar götumyndir eru friðaðar veit ég ekki, en það væri eflaust athugunarvert.  Þessi mynd er tekin 21.ágúst 2011.

Á þessum tíma hafði ekki farið fram Húsakönnun um þetta svæði, en árið 2015 var slík könnun unnin og hlaut þessi umrædda götumynd, sem ég taldi "athugunarvert" að friða, varðveislugildi 2, sem merk heild. Ég hef að vísu ekki kynnt mér húsfriðunarregluverkið í þaula en mér skilst, að það tíðkist ekki að friðlýsa heilar húsaraðir. En þetta mat er líklega það sem næst verður komist því, að friða götumyndir.

Heimildir: 

Akureyrarbær og Teiknistofa Arkitekta, Gylfi Guðjónsson og félagar. (2015). Norðurbrekkan, neðri hluti. Húsakönnun. Akureyrarbær: Pdf-útgáfa aðgengileg á  slóðinni http://www.akureyri.is/static/files/Skipulagsdeild/Deiliskipulog/Nordur_Brekka/n-brekka-husakonnun-150129-vefutgafa.pdf 

Bygginganefnd Akureyrar. Fundargerðir 1935-41. Fundur nr. 780, þ. 5. sept. 1936. Óprentað og óútgefið, varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.