Hús við Helgamagrastræti

Hér eru greinar um húsin við Helgamagrastrætið, allar á einu bretti. Hús nr. 6 og 17 hafði ég tekið fyrir árið 2011 en annars hef ég tekið fyrir alla götuna, sem telur alls 43 hús frá 1-53. Vegferð þessi hófst um miðjan maí, og hefur þannig tekið um sjö mánuði, að frátöldu nokkurra vikna hléi þar sem ég tók fyrir hús á Oddeyrinni. En hér eru Helgamagrastrætishús:

Helgamagrastræti 1       1936

Helgamagrastræti 2       1937

Helgamagrastræti 3       1936

Helgamagrastræti 4       1936

Helgamagrastræti 5       1936

Helgamagrastræti 6       1937

Helgamagrastræti 7       1936

Helgamagrastræti 9       1936

Helgamagrastræti 10      1985

Helgamagrastræti 11      1937

Helgamagrastræti 12      1946

Helgamagrastræti 13      1937

Helgamagrastræti 15      1946

Helgamagrastræti 17      1945

Helgamagrastræti 19      1944

Helgamagrastræti 20      1946

Helgamagrastræti 21      1946

Helgamagrastræti 22      1945

Helgamagrastræti 23      1944

Helgamagrastræti 24      1946

Helgamagrastræti 25      1945

Helgamagrastræti 26      1949

Helgamagrastræti 27      1946

Helgamagrastræti 28      1945

Helgamagrastræti 30      1943

Helgamagrastræti 32      1943

Helgamagrastræti 34      1942

Helgamagrastræti 36      1945

Helgamagrastræti 38      1943

Helgamagrastræti 40      1947

Helgamagrastræti 42      1942

Helgamagrastræti 43      1949

Helgamagrastræti 44      1944

Helgamagrastræti 45      1945

Helgamagrastræti 46      1943

Helgamagrastræti 47      1942

Helgamagrastræti 48      1945

Helgamagrastræti 49      1942

Helgamagrastræti 50      1943

Helgamagrastræti 51      1945

Helgamagrastræti 53      1990

Leikskólinn Hólmasól     2005

Meðaltal byggingarára húsa við Helgamagrastrætið er 1946,19, þ.a. meðalaldur húsa við götuna árið 2019 er um 73 ár.

Hús dagsins: Helgamagrastræti 53

Við Helgamagrastræti standa aðeins þrjú hús, sem byggð eru eftir 1950. Eru það Leikskólinn Hólmasól sem byggður er 2005, Helgamagrastræti 10 sem byggt er 1985 og Helgamagrastræti 53, sem jafnframt er nyrsta og lang-langstærsta hús götunnar. Helgamagrastræti er fimm hæða fjölbýlishús byggt 1990 eftir teikningum Hauks Haraldssonar. Að byggingunni, sem hófst 1988, stóð Híbýli hf. En ekki vildi betur til en svo haustið 1989 varð félagið  gjaldþrota og kom Akureyrarbær að því að ljúka við bygginguna. Um innréttingu íbúða sáu SJS verktakar. Efsta hæðin er svokölluð „penthouse“ nokkurs konar hús ofan á húsi, eða einbýli ofan á fjölbýli. Hún er minni að grunnfleti en húsið sjálft en þar eru tvær íbúðir. Annars eru fimm íbúðir á hverri af fjórum hæðum hússins, alls 22 íbúðir í öllu húsinu. Lesendur hafa eflaust veitt því athygli, að sá sem þetta ritar, minnist á það í hverri einustu húsagrein, að margir hafa búið eða ýmsir hafi búið í húsunum gegn um tíðina. Og enda þótt þetta hús sé miklum mun yngra en flest þau hús sem fjallað hefur verið um hér á það svo sannarlega við hér.

Helgamagrastræti 53 liggur raunar að þremur götum, norðurhlið snýr að Munkaþverárstræti sem tengist Þórunnarstræti og þverar Helgamagrastrætið, sem liggur áfram til norðurs og tengist Brekkugötu við Hamarkotsklöpp (Myllunef). Þar snýr húsið mót Lögreglustöðinni, sem stendur við Þórunnarstrætið. Og að þeirri götu snýr einmitt vesturhlið Helgamagrastrætis 53. Aðkoman að húsinu og bílastæði hússins austanmegin er hins vegar við Helgamagrastrætið og telst húsið því standa við þá götu. Helgamagrastræti 53 er eitt stærsta húsið á Ytri Brekkunni, hvað varðar hæð og rúmtak og er áberandi kennileiti. Hærri eru þó blokkirnar Baldurshagi og Myllan við neðst við Brekkugötu. En þó má halda því til haga, að enda þótt Helgamagrastræti 53 sé gjörólíkt nærliggjandi húsum að stærð og gerð, er húsið með valmaþaki líkt og funkishúsaröðin næst sunnan og ofan við. Húsakönnun 2015 telur ekki tímabært að meta varðveislugildi hússins, enda tiltölulega nýlegt til þess að gera. Myndin er tekin þann 3. maí 2019.

Helgamagrastræti 53 er eitt þriggja húsa af 43 við Helgamagrastræti, sem byggð eru eftir 1950. Yngsta húsið er Leikskólinn Hólmasól, sem byggður er 2005 og liggur á milli húsa nr. 27 og 45 við götuna. Enda þótt leikskólinn og lóð hans sé þetta nýlegur má segja að hann standi á gömlum merg, því á þessari lóð var leikvöllur frá því um miðja 20. öld, að Helgamagrastrætið var að byggjast. Myndin af Hólmasól er tekin þann 7.desember 2019; og þarna má sjá græn lauf á trjám og runnum.

Heimildir:

Akureyrarbær og Teiknistofa Arkitekta, Gylfi Guðjónsson og félagar. (2015). Norðurbrekkan, neðri hluti. Húsakönnun. Akureyrarbær: Pdf-útgáfa aðgengileg á  slóðinni http://www.akureyri.is/static/files/Skipulagsdeild/Deiliskipulog/Nordur_Brekka/n-brekka-husakonnun-150129-vefutgafa.pdf 

 

Svipmyndir af vetrarveðri

Ekki þarf að fjölyrða um illviðrið sem gengið hefur yfir gjörvallt landið síðasta sólarhring. Rafmagns- og fjarskiptatruflanir, ófærð, rauðar viðvaranir og stórfellt eignatjón víða. Og ekki sér fyrir endann á hvellinum þegar þetta er ritað. Akureyri virðist hafa sloppið nokkuð vel miðað við önnur svæði, enda nokkuð gott var fyrir botni Eyjafjarðar undir háum Hlíðarfjöllum. Fannfergi er hins vegar nokkuð og svona var útlitið á Oddeyrinni á þriðja tímanum í dag, 11. desember. Þessar myndir eru teknar í Norðurgötunni, á þeirri efstu er horft austur Eyrarveg.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Þetta er svosem ekki fyrsti snjór vetrarins. Svona var umhorfs á fyrsta vetrardag, 26. október

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Daginn eftir, 27. október, var ég á vappi um Syðri Brekkuna og ljósmyndaði m.a. Möðruvallastrætið. Hér er hús nr. 1 við þá götu, (sem verður einmitt "Hús dagsins" innan skamms).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Þennan fyrsta snjó tók raunar fljótt upp að mestu...svo sem þessar myndir, teknar hvern sinn sunnudaginn í nóvember bera með sér.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Á Svalbarðsströnd, 3. nóvember.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Horft fram Eyjafjörð, neðan við Hvamm þ. 17. nóv. Staðarbyggðarfjall og Tungnafjall böðuð í nóvembersólinni. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hér er horft út Kræklingahlíðina frá veginum skammt norðan og neðan Lögmannshlíðar 24. nóvember.

Hús dagsins: Helgamagrastræti 51

Helgamagrastræti 51, sem um áratugaskeið var nyrsta húsið við Helgamagrastræti vestanvert, reisti Hjörtur Björnsson. Fullbyggt mun húsið hafa verið 1945 en árið 1943 fékk Hjörtur lóðina og byggingaleyfi fyrir steinsteyptu húsi á einni hæð með kjallara og með járnklæddu valmaþaki úr timbri. Stærð að grunnfleti 8,0x8,3m auk útskots að austan 1,4x4m. Teikningar gerði Tryggvi Jónatansson.

Húsið er einlyft steinsteypuhús á háum kjallara og með lágu valmaþaki. Slétt múrhúð er á veggjum og bárujárn á þaki, en einfaldir lóðréttir póstar í gluggum. Horngluggar eru til suðurs og útskot á norðurhluta framhlið og inngöngudyr í kverkinni á milli, og steyptar tröppur að þeim.

Helgamagrastræti 51 hlýtur í Húsakönnun 2015 varðveislugildi 1 sem hluti af áhugaverðri heild. Hjörtur Björnsson búfræðingur og iðnverkamaður og kona hans, Þóra Haraldsdóttir munu hafa búið hér í ríflega áratug, en árið 1957 eru þau flutt að Vökuvöllum. Kenndi Hjörtur sig þann bæ æ síðan. Vökuvellir stóðu skammt  norðan Naustabæja, þar sem nú eru göturnar Vaðlatún og Lækjartún í Naustahverfi. Hjörtur hefur líklega stundað einhvern búskap meðan hann bjó hér, en hann átti Hamarkotstúnið og gripahús þar, sem hann seldi árið 1954. Síðar voru lagðir stígar og trjám plantað á Hamarkotstúni, sem nú er eitt helsta græna svæði ytri Brekkunnar, en túnið liggur á milli Þórunnarstrætis og Byggðavegar  norðan og ofan Sundlaugar.  Margir hafa búið í Helgamagrastræti 51 eftir tíð þeirra Hjartar og Þóru. Húsið mun óbreytt frá upphafi, virðist traustlegt og í góðri hirðu og er til mikillar prýði í glæstri götumynd. Garðurinn er mjög gróskumikill, þar eru stæðileg tré af ýmsum gerðum, greni, reyni og birki og margt runnagróðurs. Á lóðarmörkum er einnig steyptur veggur með stöplum, eins og svo víða á ytri Brekkunni og er honum haldið vel við. Ein íbúð er í húsinu. Helgamagrastræti 51 hlýtur varðveislugildi 1 í Húsakönnun 2015 sem hluti hinnar áhugaverðu heildar sem funkishúsaröðin við Helgamagrastrætið er.

Helgamagrastrætið er líklega ein lengsta og heildstæðasta funkishúsaröð sem finna má á Akureyri.Efst og syðst eru Samvinnubyggingafélagshúsin, tveggja hæða með flötum þökum byggð fyrir 1940 en sunnar og neðar eru húsin stærri að grunnfleti og flestöll með valmaþökum. Þau hús eru flest byggð árin 1940-1945. Að undanskildum Helgamagrastræti 10 (1985), leikskólanum Hólmasól (2005) og fjölbýlishúsinu við nr. 53 (1990) er gatan öll byggð á árunum 1936-50. Sammerkt með lang flestum þessara húsa eru grónar lóðir með miklum trjágróðri, steyptir veggir, oft með járnavirki við lóðarmörk sem einnig mynda skemmtilega heild ásamt húsunum. Myndin af Helgamagrastræti 51 er tekin þann 3. maí 2019.

 

Heimildir:

Akureyrarbær og Teiknistofa Arkitekta, Gylfi Guðjónsson og félagar. (2015). Norðurbrekkan, neðri hluti. Húsakönnun. Akureyrarbær: Pdf-útgáfa aðgengileg á  slóðinni http://www.akureyri.is/static/files/Skipulagsdeild/Deiliskipulog/Nordur_Brekka/n-brekka-husakonnun-150129-vefutgafa.pdf 

Bygginganefnd Akureyrar. Fundargerðir 1941-48. Fundur nr. 945, 11. júní 1943. Fundur nr. 955, 3.sept. 1944.  Óprentað og óútgefið, varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.

Hús dagsins: Helgamagrastræti 50

Guðmundur Tómasson byggingameistari hefur e.t.v. haft stórhuga áform um uppbyggingu nyrst og neðst við Helgamagrastrætið haustið 1941. Hann sótti um þrjár lóðir, þá nyrstu að vestan og tvær hinar á móti austan, en þær höfðu þá ekki fengið númer. Það var síðan á fundi Bygginganefndar þann 3. október 1941 sem Guðmundi var úthlutað lóðunum, sem fengu númerin 45, 47 og 50. Guðmundur byggði á tveimur þessara lóða, en syðri lóðina vestan megin, 45, fékk Páll Friðfinnsson síðar og byggði þar. En rúmu ári eftir að Guðmundur fékk lóðina Helgamagrastræti 50, nánar til tekið þann 23. október 1942 var honum leyft að byggja þarna hús; eina hæð á kjallara og með lágu valmaþaki. Húsið byggt úr steinsteypu, þak úr timbri og járnklætt og stærð hússins 9,22x7,82m auk útskota; 4,5x1,5m að vestan og 4,7x1,2m að sunnan.  Ekki mun vitað hver teiknaði húsið. Mögulega hefur Guðmundur Tómasson bæði teiknað húsið og byggt.

Helgamagrastræti 50 er einlyft steinsteypuhús á háum kjallara og með lágu valmaþaki. Steiningarmúr er á veggjum og bárujárn á þaki, en einfaldir lóðréttir póstar í gluggum. Horngluggar eru til suðurs og útskot á norðurhluta framhlið. Í kverkinni á milli er inngangur á efri hæð og steyptar tröppur. Þak slúttir yfir inngang og myndar dyraskýli.

Guðmundur Tómasson mun ekki hafa búið þarna, heldur hefur líklega byggt þetta hús sem verktaki til sölu. Fyrstu eigendur hússins munu hafa verið þau Karl Arngrímsson og Karitas Sigurðardóttir, en þau keyptu húsið árið 1943, en það er einmitt skráð byggingarár hússins. Höfðu þau áður stundað búskap að Veisu í Fnjóskadal um árabil, en bæði voru þau fædd 1883 og stóðu því á sextugu þegar þau fluttu hingað. Voru þau bæði úr Fnjóskadal, Karl uppalin á Halldórsstöðum en Karitas á Draflastöðum. Hér bjuggu einnig synir þeirra, Arnór og Þórður og tengdadóttir, Steinunn Jónasdóttir, kona Þórðar. Eftir lát Karitasar, 1955, fluttist Karl ofar í Helgamagrastræti, nánar tiltekið í Helgamagrastræti 26 þar sem bjuggu dóttir hans Guðrún Karitas og tengdasonur, Sigurður Guðmundsson („Siggi Gúmm“). Arnór og Þórður Karlssynir hlutu árið 1955 verðlaun Fegrunarfélags Akureyrar fyrir garðinn en verðlaunin voru veitt eftir hverfum og hlaut garðurinn hér verðlaun Norðurbrekku. (Í greininni er talað um Norðurbrekkur í fleirtölu, en það mun hafa tíðkast ásamt heitinu Norðurbrekku í et. Og Ytri Brekku. Það síðast talda var líklega tamast en nú er oftar talað um Norðurbrekku, sbr. Húsakönnun 2015). Ræktun lá auðvitað vel fyrir Arnóri, en umræddur nafni síðuhafa var að sjálfsögðu þekktur sem Arnór í Blómabúðinni. Hann stundaði blómasölu í meira en hálfa öld. Eftir að þau Karl og Karitas fluttu hingað stunduðu þau ræktun á jörðinni Végeirsstöðum í Fnjóskadal, sem börn þeirra héldu svo ræktunarstarfinu áfram eftir þeirra dag. Löngu síðar, eða 1995, færði Arnór jörðina Háskólanum á Akureyri að gjöf, í minningu móður sinnar,  og er þar síðan ræktunarstöð Háskólans. Þess má að sjálfsögðu geta, að Arnór arfleiddi Háskólann einnig að afrakstri langs ævistarfs síns til uppbyggingar að Végeirsstöðum. Aðdáunarverður rausnarskapur.

Helgamagrastræti 50 er traustlegt og glæsilegt hús og í mjög góðri hirðu. Lóðin er líklega nokkuð breytt frá tíð þeirra bræðra Arnórs og  Þórðar en engu að síður vel gróin og í góðri hirðu, eins og flestar lóðir við Helgamagrastrætið.  Húsið er í góðri hirðu, nokkurn veginn óbreytt frá upphaflegri gerð og hlýtur í Húsakönnun 2015 varðveislugildi 1 sem hluti af áhugaverðri heild. Myndin er tekin þann 3. maí 2019.

 

Heimildir:

Akureyrarbær og Teiknistofa Arkitekta, Gylfi Guðjónsson og félagar. (2015). Norðurbrekkan, neðri hluti. Húsakönnun. Akureyrarbær: Pdf-útgáfa aðgengileg á  slóðinni http://www.akureyri.is/static/files/Skipulagsdeild/Deiliskipulog/Nordur_Brekka/n-brekka-husakonnun-150129-vefutgafa.pdf 

Bygginganefnd Akureyrar. Fundargerðir 1941-48. Fundur nr. 886. 3. okt. 1941. Fundur nr. 930, 23. okt. 1942. Óprentað og óútgefið, varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.

Hús dagsins: Helgamagrastræti 49

Helgamagrastræti 49 byggði Böðvar Tómasson byggingameistari eftir eigin teikningum. Hann fékk lóðina og byggingaleyfi vorið 1942. Böðvar fékk að byggja hús úr steinsteypu, eina hæð með kjallara undir hálfu húsinu, að stærð 10x7,72m auk útskots að stærð 1,25x4,40m. Byggingaleyfið var veitt með því skilyrði, að húsið yrði byggt með valmaþaki en Böðvar sóttist eftir því að hafa þakið með „skúrlagi“ líklega einhalla aflíðandi. Þannig má telja ljóst, að bygginganefnd hefur lagt áherslu á, að húsin við götuna bæru sama svipmót þ.e. öll með valmaþaki.

Húsið er einlyft steinsteypuhús á lágum kjallara og með lágu valmaþaki. Steiningarmúr er á veggjum og bárujárn á þaki, en einfaldir lóðréttir póstar í gluggum. Horngluggar eru til suðurs og útskot á norðurhluta framhlið. Í kverkinni á milli er inngangur og slútir þak yfir.  Áfast suðurhlið hússins er sólpallur úr timbri.

Böðvar Tómasson byggingameistari og kona hans, Kristín Jóhannesdóttir, sem byggðu Helgamagrastræti 49 bjuggu hér allt til dánardægra, en hún lést árið 1981 og hann tíu árum síðar (hafði þá dvalið á Dvalarheimilinu Hlíð um nokkurt skeið). Böðvar var frá Bústöðum í Austurdal í Skagafirði en hún frá Syðra Hvarfi í Skíðadal. Bróðir Böðvars var Eyþór Tómasson framkvæmdastjóri, sem Akureyringar þekktu og þekkja auðvitað enn sem Eyþór í Lindu. Böðvar og Kristín voru metnaðarfull og vandvirkt garðyrkjufólk og byggðu gróðurhús á lóðinni. Þar mun Kristín hafa unað löngum stundum við ræktun rósa og annarra skrautblóma. Kristín Jóhannesdóttir, sem kenndi sig við Syðra Hvarf var skáld og sendi frá sér ljóðabækur, Liljur í lundi (1962) og Rósir í runni (1965). Eflaust hefur garðræktin í gróðurhúsinu og garðinum við Helgamagrastræti 49 veitt henni innblástur, svo sem ráða má af titilljóði síðarnefndu bókarinnar; Rósir í runni:

Ég vil rækta rósir

i runni við mitt hús.

Það eykur yndi og gleði,

ég er til þess svo fús.

 

A sælu sumarkveldi

ég sit og horfi á þær.

Ein er hvítust allra,

hún er svo fin og skær.

 

Hér er rauða rósin,

sem regnið vætti i dag.

Hun breiðir út blöðin fögru

svo blítt um sólarlag.

 

Og rósin gula gleður,

með grænu blöðin sin.

Það hlýjar mér um hjarta

að hugsa um blómin mín.

 

Nú moldin milda angar,

svo mjúk við foldarbarm.

Og nóttin, þýð og þögul,

þreyttan hvílir arm.

Kristín Jóhannesdóttir frá Syðra Hvarfi.

Sjálfsagt heyrir margt af rósum og runnum Kristínar og Böðvars sögunni til, en engu að síður er lóðin enn þann í dag mjög gróskumikil. Þar standa nokkur stæðileg lerkitré og fleiri tré, sem þau heiðurshjón hafa eflaust gróðursett á sínum tíma. Húsið er nokkurn veginn óbreytt frá upphaflegri gerð og í góðri hirðu. Ein íbúð er í húsinu og hefur verið svo alla tíð.

Helgamagrastræti 49 er næst nyrsta húsið í langri funkishúsaröð við Helgamagrastrætið og hlýtur í Húsakönnun 2015 varðveislugildi 1 sem hluti af þeirri áhugaverðri heild. Frá upphafi virðist einmitt hafa verið lögð áhersla á, að götumyndin væri samstæð og heildstæð, sbr. þá staðreynd, að Böðvari var uppálagt að byggja hús sitt með valmaþaki en ekki skúrþaki. Enda er það svo, að öll íbúðarhúsin, hvert og einasta við Helgamagrastrætið frá nr. 32-51 eru með valmaþaki. Myndin er tekin þann 3. maí 2019.

 

Heimildir:

Akureyrarbær og Teiknistofa Arkitekta, Gylfi Guðjónsson og félagar. (2015). Norðurbrekkan, neðri hluti. Húsakönnun. Akureyrarbær: Pdf-útgáfa aðgengileg á  slóðinni http://www.akureyri.is/static/files/Skipulagsdeild/Deiliskipulog/Nordur_Brekka/n-brekka-husakonnun-150129-vefutgafa.pdf 

Bygginganefnd Akureyrar. Fundargerðir 1941-48. Fundur nr. 30. apríl 1942.  Fundur nr. 8. maí 1942. Óprentað og óútgefið, varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.

Kristín Jóhannesdóttir. (1965). Rósir í runni. Selfoss; Prentsmiðja Suðurlands.

Hús dagsins: Helgamagrastræti 48

Helgamagrastræti 48 reistu þeir feðgar Kolbeinn Ögmundsson og Ögmundur Ólafsson árið 1945, eftir teikningum Tryggva Jónatanssonar. Kolbeinn fór fyrir þeim feðgum í samskiptum við Bygginganefnd og var honum úthlutuð  lóðin á útmánuðum 1944  og fékk  á henni byggingarleyfi . Kolbeini var heimilað að byggja hús úr steinsteypu, eina hæð á kjallara og með valmaþaki. Stærð að grunnfleti 9,15x7,3m auk útskots að stærð 3,8x1,4m að vestan.

Helgamagrastræti 48 er einlyft steinsteypuhús á háum kjallara og með lágu valmaþaki (kjallari raunar svo hár, að segja mætti húsið tvílyft). Í gluggum eru einfaldir lóðréttir póstar með opnanlegum þverfögum, og horngluggar til SA. Útskot er nyrst á framhlið (vesturhlið) og í kverkinni á milli inngöngudyr á efri hæð og steyptar tröppur upp að þeim.

Kolbeinn Ögmundsson sem reisti húsið, var fæddur í Hafnarfirði. Hann var búfræðingur að mennt en gegndi lengst af stöðu framkvæmdastjóra hjá Kassagerð KEA. Kona hans var Guðfinna Sigurgeirsdóttir frá Flatey á Skjálfanda. Þau bjuggu hér um áratugaskeið en þau fluttu til Hafnarfjarðar árið 1981. Faðir Kolbeins, Ögmundur Ólafsson og seinni kona hans Oddný Sigurgeirsdóttir  bjuggu einnig hér, en húsið er tvíbýli frá upphafi, eins og svo mörg tveggja hæða húsin við Helgamagrastræti.  Húsið hefur líklega alla tíð hlotið gott viðhald og er til mikillar prýði í glæstri götumynd.  Það er nánast óbreytt frá upphafi, gluggapóstar í samræmi við upprunalegar teikningar og ekki hefur verið byggt við það, svo fátt eitt sé nefnt. Á lóðarmörkum er girðing með steyptum stöplum með steiningarmúr og járnavirki og er henni vel við haldið. Aðdáunarvert má heita, hversu margar stein- og járnavirkisgirðingar standa enn við Helgamagrastrætið (og margar aðrar götur frá miðbiki 20. aldar) og hafa verið haldið vel við.

Helgamagrastræti 48 hlýtur í Húsakönnun 2015 varðveislugildi 1 sem hluti af áhugaverðri heild. Tvær íbúðir eru í húsinu, hvor á sinni hæð. Myndin er tekin þann 3. maí 2019.

 

Heimildir:

Akureyrarbær og Teiknistofa Arkitekta, Gylfi Guðjónsson og félagar. (2015). Norðurbrekkan, neðri hluti. Húsakönnun. Akureyrarbær: Pdf-útgáfa aðgengileg á  slóðinni http://www.akureyri.is/static/files/Skipulagsdeild/Deiliskipulog/Nordur_Brekka/n-brekka-husakonnun-150129-vefutgafa.pdf 

Bygginganefnd Akureyrar. Fundargerðir 1941-48. Fundur nr. 968, 17. mars 1944. Fundur nr. 986, 18. ágúst 1944. Óprentað og óútgefið, varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.

Hús dagsins: Helgamagrastræti 47

Guðmundur Tómasson fékk þessa lóð haustið 1941. Hann reisti húsið eftir eigin teikningum árið eftir. Guðmundur fékk leyfi til að reisa hús á einni hæð með lágu valmaþaki og kjallara undir hálfu húsinu, stærð 16,46x7,82m, auk útbyggingar, 1,2x1,7m úr vesturhlið. Fram kemur í bókun bygginganefndar, að nefndin krefst loftræstingar úr baðherbergjum. Um haustið 1942, þegar húsið var risið afsalaði hann húsinu til tveggja manna, norðurhluta til Þorleifs Sigurbjarnarsonar og suðurhluta til Ragnars Jóhannssonar.

Helgamagrastræti 47 er einlyft steinsteypuhús á háum kjallara og með valmaþaki. Bárujárn er á þaki, múrhúð á veggjum og einfaldir lóðréttir póstar í gluggum. Horngluggar í anda funkisstefnu eru til suðurs.  Húsið er parhús og nokkuð stærra að grunnfleti en nærliggjandi hús, ekki ósvipað Helgamagrastræti 46 í stórum dráttum.  Suðurhluti hússins telst Helgamagrastræti 47a en norðurhluti b.

Þegar heimilisfanginu Helgamagrastræti 47 er flett upp á timarit.is birtast 21 niðurstaða, sú elsta frá febrúar 1946, tilkynning um 75 ára afmæli Páls Bergssonar, fyrrverandi kaupmanns og útgerðarmanns frá Hrísey, sem þarna er búsettur.  Það er raunar mikill heimildasjóður sem kemur upp, ef húsum er flett upp þar, bæði um íbúa gegn um tíðina að ekki sé minnst á, ef um einhverja starfsemi, skrifstofu eða verslun hefur verið að ræða í húsunum. Svo sem vænta má um 77 ára gamalt hafa fjölmargir átt hér heima um lengri eða skemmri tíma. Í  norðurhluta, b, bjuggu um áratugaskeið þau Sigurbjörn Þorvaldsson bifreiðarstjóri og Steinunn Jónsdóttir . Húsið er að mestu leyti óbreytt frá upprunalegri gerð að ytra byrði og er vel við haldið og sama er að segja af lóðinni. Hús og lóð eru til mikillar prýði í glæstri götumynd.

Helgamagrastræti 47 hlýtur í Húsakönnun 2015 varðveislugildi 1 sem hluti af áhugaverðri heild, þ.e. þeirri löngu, samfelldu og heilsteyptu  röð funkishúsa sem Helgamagrastrætið er. Myndin er tekin þann 3. maí 2019.

Heimildir:

Akureyrarbær og Teiknistofa Arkitekta, Gylfi Guðjónsson og félagar. (2015). Norðurbrekkan, neðri hluti. Húsakönnun. Akureyrarbær: Pdf-útgáfa aðgengileg á  slóðinni http://www.akureyri.is/static/files/Skipulagsdeild/Deiliskipulog/Nordur_Brekka/n-brekka-husakonnun-150129-vefutgafa.pdf 

Bygginganefnd Akureyrar. Fundargerðir 1941-48. Fundur nr. 886, 3. Okt. 1941. Fundur nr. 24. apríl 1942. Fundur nr. 928, 9. okt. 1942. Fundur nr. 930, 23. okt. 1942. Óprentað og óútgefið, varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.

Hús dagsins: Helgamagrastræti 46

Árið 1942 fengu feðgarnir Kári Karlsson og Karl Sigfússon lóð við Helgamagrastræti 46 ásamt byggingarleyfi fyrir húsi 13,7x8,0m að stærð, ein hæð á háum kjallara, byggt úr steinsteypu með timburgólfum og járnklæddu timburþaki. Teikningarnar að húsinu gerði Páll Friðfinnsson, en hann á heiðurinn af þó nokkrum húsum við Helgamagrastrætið, þ.á.m. húsum nr. 42, 44, 45. Upprunalegar teikningar að Helgamagrastræti 46 eru ekki aðgengilegar á Landupplýsingakerfinu.

Helgamagrastræti 46 er einlyft steinsteypuhús á háum kjallara og með lágu valmaþaki. Bárujárn er á þaki og veggir múrsléttaðir en einfaldir lóðréttir póstar með opnanlegum þverfögum í gluggum. Húsið er parhús og nokkuð stærra að grunnfleti en nærliggjandi hús. Á norðurhlið er forstofubygging með flötu þaki, byggð árið 2003.

Karl Sigfússon sem var frá Víðiseli í Reykjadal og kona hans Vigfúsína Vigfúsdóttir frá Hvammi í Þistilfirði bjuggu hér, ásamt stórfjölskyldu, til dánardægurs, Karl  lést 1962 en Vigfúsína 1967. Karl var rokkasmiður en sú iðngrein hefur vafalítið átt nokkuð undir högg að sækja þegar leið á 20. öldina. Kári Karlsson bjó einnig hér um áratugaskeið ásamt fjölskyldu sinni, en kona hans var Alda Rannveig Þorsteinsdóttir. Kári, sem fæddur var á Rauðá í Bárðardal starfaði lengst af hjá Gefjun en varð síðar yfirbréfberi hjá Póstinum á Akureyri.  Sonur Karls og bróðir Kára var Þráinn (1939-2016), einn af ástsælustu leikurum þjóðarinnar. Þráinn var einn helstu máttarstólpa Akureyrskrar leiklistar í hálfa öld og tók þátt í flestum sýningum Leikfélags Akureyrar á því tímabili. Hann fór einnig með hlutverk í kvikmyndum á borð Útlagann, Hrafninn flýgur og Stellu í Orlofi.

 Helgamagrastræti 46 var, í hluta eða í heild, í eigu sömu fjölskyldu fram undir aldamót en síðan hafa ýmsir átt hér og búið. Húsið er að mestu leyti óbreytt frá upphafi, að undanskilinni forstofubyggingu á norðurhlið og sólpalli úr timbri á suðurhlið.  Húsið er í góðu standi og traustlegt og hefur líkast til alla tíð hlotið gott viðhald. Sömu sögu er að segja af lóð, sem er vel gróin og hirt og enn stendur hluti af steyptum vegg með stöplum framan við húsið. Helgamagrastræti 46 hlýtur í Húsakönnun 2015 varðveislugildi 1 sem hluti af áhugaverðri heild. Myndin er tekin þann 3. maí 2019.

Heimildir:

Akureyrarbær og Teiknistofa Arkitekta, Gylfi Guðjónsson og félagar. (2015). Norðurbrekkan, neðri hluti. Húsakönnun. Akureyrarbær: Pdf-útgáfa aðgengileg á  slóðinni http://www.akureyri.is/static/files/Skipulagsdeild/Deiliskipulog/Nordur_Brekka/n-brekka-husakonnun-150129-vefutgafa.pdf 

Bygginganefnd Akureyrar. Fundargerðir 1941-48. Fundur nr. 907, 30. apríl 1942. Fundur nr. 913, 5. júní 1942. Óprentað og óútgefið, varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.

 

Hús dagsins: Helgamagrastræti 45

Páll Friðfinnsson, byggingameistari í Munkaþverárstræti 42, teiknaði og byggði árin 1943-45 tvö hús við neðanvert Helgamagrastrætið, númer 44 og 45. Í febrúar 1944 sótti Páll Friðfinnsson og fékk lóð nr.35 við Helgamagrastræti en bygginganefnd upplýsir á sama fundi að lóðin sé nr. 45. Páll fékk að byggja íbúðarhús á einni hæð á kjallara og með lágu valmaþaki. Húsið byggt úr steinsteypu með steinlofti, stærð að grunnfleti 9,5x7,5m auk útskots að austan 5x1,5m. Tekið er fram að kjallari megi ekki vera niðurgrafinn meira en 0,8m.  Teikningarnar að húsinu gerði Páll Friðfinnsson, svo sem áður hefur komið fram. Fullbyggt var húsið 1945, þannig að svo skemmtilega vill til, að Helgamagrastræti 45 er byggt ´45 .

Helgamagrastræti 45 er tvílyft steinsteypuhús með lágu valmaþaki, sléttum múr á veggjum, bárujárn á þaki og einföldum lóðréttum póstum í gluggum. Á framhlið er útskot og í kverkinni á milli inngöngudyr á efri hæð og tröppur upp að þeim.

Elsta heimildin sem timarit.is gefur upp um Helgamagrastræti 45 er frá 6. ágúst 1953 þar sem Sigurður Jóhannesson á Landsímastöðinni auglýsir húsið til sölu. Tólf árum síðar, eða í desember 1965 auglýsir Ottó Pálsson húsið til sölu. Húsið er teiknað sem einbýlishús og hefur væntanlega verið það fyrstu áratugina, en árið 1983 er efri hæðin hins vegar auglýst til sölu, þannig að einhvern tíma fyrir þann tíma hefur húsinu verið skipt upp. Margir hafa átt hér og búið um lengri og skemmri tíma og á tímabili var í húsinu orlofsíbúð Landssambands lögreglumanna.

Húsið er í mjög góðri hirðu og lóð vel gróin og hirt, gróskumikil birkitré auk smærri runna og trjáa. Húsið er nokkurn vegin óbreytt frá upprunalegri gerð og hlýtur það í Húsakönnun 2015 varðveislugildi 1 sem hluti af áhugaverðri heild, hluti af samfelldri röð funkishúsa. Helgamagrastræti er líklega ein lengsta samfellda röð funkishúsa á Akureyri, enda gatan töluvert löng á Akureyrskan mælikvarða íbúðagatna. Myndin er tekin þann 3. maí 2019.

 

Heimildir:

Akureyrarbær og Teiknistofa Arkitekta, Gylfi Guðjónsson og félagar. (2015). Norðurbrekkan, neðri hluti. Húsakönnun. Akureyrarbær: Pdf-útgáfa aðgengileg á  slóðinni http://www.akureyri.is/static/files/Skipulagsdeild/Deiliskipulog/Nordur_Brekka/n-brekka-husakonnun-150129-vefutgafa.pdf 

Bygginganefnd Akureyrar. Fundargerðir 1941-48. Fundur nr. 965, 25. feb. 1944. Fundur nr. 975, 12. maí 1944.  Óprentað og óútgefið, varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.