Hús dagsins: Aðalstræti 28

Á Aðalstræti 28 var fyrst reist hús árið 1854 af manni að nafni Stefán Baldursson. 

Það hús var tvílyft timburhús sem var að hluta með torfþaki og að hluta með bárujárni. Húsið stóð líkast til í hartnær sjö áratugi og hefur líkast til verið breytt að einhverju leiti á meðan það stóð. En núverandi hús var reist árið 1926 af Jónatan Jakobssyni eftir teikningum Einars Jóhannessonar. Aðalstræti 28 er tvílyft steinsteypuhús með háu risi og miðjukvisti en hluta til er neðri hæð niðurgrafin þar eð húsið stendur fast upp við rætur brekkunnar miklu ofan götunnar. Tvílyft bogadregið útskot er framan á húsinu og ofan á því svalir framan við kvistinn.  Húsið er nokkuð dæmigert fyrir íburðarmeiri steinsteypuhús þess tíma og er ekki ósvipað mörgum húsum við neðanverðan  Eyrarlandsveg. (Sjá færslur frá febrúar-mars 2013). Sennilega var neðri hæð geymslurými eða verkstæði fyrstu áratugina en það var ekki fyrr en 1950 sem hún var tekin undir íbúð. Nú eru tvær íbúðir í húsinu, hvor á sinni hæð. Húsið er í góðu standi og hefur á síðasta áratug verið tekið í gegn, þak er allt nýtt og húsið nýlega málað. Lóðin er einnig gróin og nokkuð vel hirt en hún er gríðarstór og mun hún ná langleiðina að brekkubrún við Kirkjugarðinn. Þessi mynd er tekin 19.júní 2014. 

 Heimildir: Hjörleifur Stefánsson (1986) Akureyri: Fjaran og Innbærinn byggingarsaga. Reykjavík: Torfusamtökin.

Hús dagsins: Aðalstræti 22

Aðalstræti 22 byggði kona að nafni Anna Erlendsdóttir árið 1898. Húsið er tvílyft timburhús með lágu risi og stendur á steyptum eða steinhlöðnum sökkli. Á bakvið, sambyggt húsinu er einlyft bygging með háu risi og á norðurhlið er tvílyft steinsteypt bygging, inngönguskúr, með skúrþaki. Húsið er klætt steinblikki og krosspóstar eru í gluggum að framanverðu en alls konar gluggasetning í bakhúsi.  Alfreð Jónsson kaupmaður og Bára Sigurjónsdóttir kona hans eignuðust efri hæð 1926. Alfreð reisti þá steinsteypt bakhús, gripahús með heylofti enn því hefur fyrir löngu verið breytt í íbúðarrými. Ég gæti trúað því að núverandi klæðning hafi komið á húsið um svipað leiti og byggt var við það. Alfreð og Báru áttu allt húsið frá 1950 og átti hún það allt til ársins 1980- en hann var þá látinn. Þannig var húsið í eigu sömu hjóna að hluta eða í heild drjúgan part 20. aldar. Húsið virðist í góðu ásigkomulagi og lítur vel út. Nú eru í húsinu að ég held tvær íbúðir, hvor á sinni hæð og hefur verið svo áratugum saman.  Þessi mynd er tekin 19.júní 2014.

 Heimildir: Hjörleifur Stefánsson (1986) Akureyri: Fjaran og Innbærinn byggingarsaga. Reykjavík: Torfusamtökin.

Steindór Steindórsson (1993). Akureyri; höfuðborg hins bjarta norðurs. Reykjavík: Örn og Örlygur.

Hús dagsins: Aðalstræti 21

Aðalstræti 21 byggði maður að nafni Guðlaugur Pálsson árið 1921. 

Sá var trésmiður frá Litlu- Tjörnum í Ljósavatnshreppi. Húsið er á tveimur hæðum með lágu risi en vegna þess hve neðri hæð er niðurgrafin myndi ég kalla það einlyft á háum kjallara. Krosspóstar og þverpóstar eru í gluggum. Þá er einnig bílskúr á norðausturhorni lóðarinnar. Húsið er líkast til lítið breytt frá upphafi en þó hefur skorsteinn sem var á húsinu verið brotinn niður, sennilega um leið og þak var endurnýjað. Húsið var reist sem íbúðarhús en ekki þykir mér ólíklegt að í kjallara hafi mögulega verið verkstæðisrými eða eitthvað álíka. Ekki er þó minnst á slíkt í þeim bókum sem ég styðst við hér. Árið 1986 höfðu aðeins verið þrír eigendur að húsinu. Húsið lítur vel út og er í góðu standi. Ein íbúð er í húsinu eftir því sem ég kemst næst. Þó húsið sé e.t.v. ekki mikið breytt gegnir öðru máli um umhverfi þess. Nú stendur húsið á horni Aðalstrætis og Duggufjöru en það er nýleg gata (lögð um 1990) á uppfyllingu sem kom til við eða fljótlega eftir lagningu Drottningarbrautar (1973). Þegar húsið var reist var hins vegar fjara í bakgarði þess.

Þá stóð stórt og mikið hús, Aðalstræti 23 sunnan við þetta hús u.þ.b. á götustæði Duggufjöru. Það var tvílyft timburhús með háu risi, byggt 1899 af Jakob Gíslasyni söðlasmið á uppfyllingu sem mokuð var úr brekkunni og var það syðsta í röðinni sem byggð var á henni. Á sama tíma voru húsin númer 13 og 17 byggð þarna og númer 15 og 19 fáeinum árum seinna. Var þetta eitt stærsta húsið austan megin við Aðalstrætið, en húsið var rifið árið 1979. Mér þykir sjálfsagt að minnast á þau hús sem horfin eru því vissulega eru þau hluti af sögunni líka.  Þessi mynd af Aðalstræti 21 er tekin 19.júní 2014. 

 Heimildir: Hjörleifur Stefánsson (1986) Akureyri: Fjaran og Innbærinn byggingarsaga. Reykjavík: Torfusamtökin.

Steindór Steindórsson (1993). Akureyri; höfuðborg hins bjarta norðurs. Reykjavík: Örn og Örlygur

Hús dagsins: Aðalstræti 20

Aðalstræti 20 er byggt árið 1897 og virðist frá upphafi hafa verið parhús. 

Húsið reistu þeir Júlíníus Jónasson og Jónatan Jóhannesson og bjuggu þeir í sitt hvorum hlutannum- Jónatan í suðurhlutanum og Júlíníus í norðurhlutanum. Suðurhluti hússins tvílyftur með lágu risi og snýr austur-vestur, en norðurhlutinn er einlyftur með háu risi og snýr stafni í norður. Gluggapóstar eru af ýmsum gerðum en húsið klætt báruðu plasti en járn á þaki. Steinblikk er á norðurgafli. Lítill inngönguskúr á bakhlið.Upphaflega var húsið einfalt að gerð, lítið einlyft timburhús með háu risi, líkast til var suðurhlutinn e.k. "spegilmynd" norðurhlutans en hann er lítið breyttur frá fyrstu gerð. Suðurhlutanum var hins vegar breytt árið 1952, hann lengdur um 4metra inn að brekkunni og efri hæðin byggð upp. Í Innbæjarbók Hjörleifs Stefánssonar (1986:82)* kemur fram að húsið hafi fengið núverandi útlit árið 1969 en húsið virðist næsta lítið breytt frá því að sú bók var skrifuð. Aðalstræti 20 er skemmtilegt í útliti og prýði af því, líkt og flestum húsum við þessa rótgrónu og næst elstu götu Akureyrar. Tvær íbúðir eru í húsinu, hvor í sínum enda líkt og verið hefur frá upphafi, í 117 ár. Ekki er mikið landrými kringum húsið því fast á bakvið það er snarbrött brekkan sem rís yfir Innbænum, um 50-60m há. Vorið 1990 féll skriða úr brekkunni á næsta hús norðan við þetta, Aðalstræti 18 og skemmdist það svo að því varð ekki bjargað. Hér má lesa meira um það.  Þessi mynd er tekin 19. júní 2014. 

 Heimildir: Hjörleifur Stefánsson (1986) Akureyri: Fjaran og Innbærinn byggingarsaga. Reykjavík: Torfusamtökin.

* Fyrir þá sem ekki vita, þá táknar merking á borð við (1986:82) einfaldlega útgáfuár og blaðsíðutal. Hér var ég með öðrum að vitna í blaðsíðu 82 í bók Hjörleifs Stefánssonar, gefna út árið 1986.