Hús dagsins: Aðalstræti 19; Sæmundsenshús.

Aðalstræti 19 reistu þeir Sigtryggur Jóhannesson og Jónas Gunnarsson fyrir Sigurð Hjörleifsson Kvaran lækni árið 1905. Þau árin voru þeir í óða önn að byggja húsaröðina númer 33-41 við Hafnarstræti og tveimur árum áður höfðu þeir reist Aðalstræti 15 en það er mjög svipað Aðalstræti 19 að gerð. Húsið er tvílyft timburhús á lágum steinsteyptum kjallara og með lágu valmaþaki.  Húsið er bárujárnsklætt en fram til um 1935 mun hafa verið lárétt borðaklæðning á húsinu með láréttum skrautböndum. Krosspóstar eru í gluggum. Tvær útbyggingar eru aftan á húsinu, önnur lítil, trapisulaga en önnur stærri, líklega stigahús. Húsið er plankabyggt en það er hlaðið úr plönkum 3ja tommu þykkum og 7 tommu háum. Sigurður átti húsið í rúman áratug eða til 1917 og hafði læknastofu og biðstofu í vesturenda neðri hæðar en bjó á efri hæðinni. Þó var svefnherbergi læknishjónanna á neðri hæðinni- innaf læknastofunni ! Sigurður ritstýrði einnig blaðinu Norðurlandinu meðan hann bjó í húsinu og var þá skrifstofa blaðsins hér einnig. Húsið var lengi kallað Sæmundsenshús eftir Pétri j. Sæmundsen, en hann bjó hér eftir að tengdasonur hans, Hallgrímur Davíðsson keypti húsið af Sigurði árið 1917. 

Húsið hefur ekki skipt oft um eigendur því árið 1986 áttu börn Hallgríms, Margrét og Pétur húsið. Þá hafði húsið verið í tæp 70 ár í eigu sömu fjölskyldu. Nú eru tvær íbúðir í húsinu, hvor á sinni og hefur svo verið um áratugaskeið. Húsið virðist í góðu standi og lóð og er vel hirt. Undir suðurvegg  hússins stendur mikið stórt og verklegt lerkitré, sem ég gæti ímyndað mér að sé eitt hið stærsta sinnar tegundar á Akureyri. Ég gæti trúað að tréð sé á bilinu 15-18 metrar á hæð. Myndirnar af Aðalstræti 19 eru teknar 19.júní 2014.

 

 

 

 

Á þessari mynd sem tekin er til norðurs  má sjá lerkitréð mikla við suðurvegg Aðalstrætis 19.  

Heimildir: Hjörleifur Stefánsson (1986) Akureyri: Fjaran og Innbærinn byggingarsaga. Reykjavík: Torfusamtökin.

Steindór Steindórsson (1993). Akureyri; höfuðborg hins bjarta norðurs. Reykjavík: Örn og Örlygur

"HÚS DAGSINS" 5 ÁRA.

Í dag, 25.júní 2014 eru liðin fimm ár, hálfur áratugur, frá því ég hóf að setja inn myndir af húsum og lítinn texta meðfylgjandi undir fyrirsögninni "Hús dagsins". Þá átti ég um 80 myndir af húsum á Akureyri en þær hafði ég tekið af og til frá 2005. Ég hafði lesið ýmsar bækur og tekið þátt í sögugöngum þó nokkur sumur þar áður en fannst um að koma þessum fróðleik á blað, tölvuskjal eða bara á Netið- því það væri um að gera að deila þessu með öðrum. Þessa sögu hef ég svosem rakið oftar en einu sinni og eflaust oftar en tvisvar og einnig minnst á það að upphaflega var meiningin að skutla inn nokkrum pistlum eins og myndirnar í safninu entust- eða þar til ég hætti að nenna þessu og bjóst ég við að það yrði eftir nokkra mánuði. En ég er enn að, pistlarnir mínir eru orðnir nálægt 300 að mestu um hús á Akureyri en einnig hef ég stöku sinnum tekið fyrir hús annars staðar á landinu þegar ég hef verið á ferðalögum. Í vor ákvað ég að færa alla mína pistla um hús á Akureyri inn í skjal til að geta mögulega átt þetta til sem bókarhandrit. Þeir urðu um 130 blaðsíður - og það var án mynda. 

 Fyrstu pistlarnir mínir voru mjög stuttir og hnitmiðaðir, enda var og hefur aldrei verið meiningin að skrifa hér langar og ítarlegar "ævisögur" húsanna sem hér birtast. Oft skrifa ég inn á síðuna líkt og ég sé að svara prófi- skrifa einfaldlega það sem ég man um húsið þá stundina en opni ég bók vísa ég að sjálfsögðu í hana. Ég hef sl. misseri vanið mig frekar á að glugga í bækur og netheimildir- ef þær eru á annað borð til staðar- jafnvel aðeins til að sannreyna hvort það sem ég man sé rétt. Það hversu langar greinarnar verða veltur á því hversu mikið ég veit um húsið og hversu mikið er til af aðgengilegum heimildum. Stundum eru greinarnar aðeins nokkrar línur en yfirleitt reyni ég að hafa greinarnir styttri frekar en hitt. Með aðgengilegum heimildum á ég við útgefnar bækur eða efni á neti. Það að grúska í gömlum skjölum, byggingarleyfum og teikningum og fundargerðum á söfnum og taka viðtöl er einfaldlega meiri vinna en svo að maður leggi það á sig fyrir stutta pistla og er eitthvað sem frekar myndi skila sér í fræðiritum á bók eða skýrslum. 

 

Ég hef eiginlega bara fengið góð viðbrögð við greinunum mínum. Aldrei neitt sem flokkast getur sem "yfirdrull" Ein ástæðan fyrir því að þetta hefur gengið svona lengi eru einmitt frábær viðbrögð og einnig hafa ýmsir lagt að mér að ég verði nú að taka fyrir þetta og þetta hús og margir hafa þakkað mér fyrir þetta framtak og sagst skoða þetta reglulega. Húseigendur og íbúar eru einnig mjög þakklátir og oft hafa menn lagt að mér að taka fyrir þeirra hús. Aldrei hefur neinn húseigandi beðið mig um að fjarlægja umfjöllun hér af vefnum. Ég er ævinlega jafn þakklátur fyrir svona hrós og hvatningu. Ég er líka mjög þakklátur fyrir gagnrýni eða ábendingar sem berast eða jafnvel leiðréttingar, hafi ég farið með rangt mál, því það getur hæglega gerst. Það hefur nefnilega enginn gott af endalausu hrósi og klifi á því hvað hann sé frábær. 

 

 

 Þessi umfjöllun mín hefur alla tíð verið "stefnulaus" í heildina tekið. Þó hef ég oftast nær tekið nokkur hús í röð á sama svæði og oft leiðir eitt af öðru, t.d. ef hús sem fjalla um tengist öðru á einhvern hátt. Þannig hefur þessi umfjöllun undið upp á sig, ég hef hugsað "Fyrst ég tók þetta hús- þá verð ég eiginlega að taka þetta líka"  Þessar greinar eru skrifaðar í frístundum og af hreinni áhugamennsku og þ.a.l. er ég ekki bundinn neinum reglum um uppsetningu eða framsetningu. Heimildatilvísun er hinsvegar nokkuð stöðluð hjá mér og miða ég við sk. APA-kerfi. Það sem ég minnist alltaf á er byggingarár, stutt lýsing, hver byggði, hver hannaði og hvaða starfsemi var helst í húsinu. Núverandi starfsemi og fjölda íbúða nefni ég líka. Það er síðan eftir atvikum hversu mikið af þessum upplýsingum ég hef á takteinunum. Mér finnst líka sjálfsagt að geta þess ef hús líta vel út og er vel við haldið. Ég sé hinsvegar enga ástæðu til þess að tilgreina sérstaklega ef hús eða lóðir eru í vanhirðu. Þar verða myndirnar bara að tala sínu máli og ég hef engan rétt til að atyrða húseigendur fyrir  enda geta ýmsar ástæður legið að baki því að hús eru kannski ekki í sparifötunum. 

 

Ég tek alltaf fram hvaða dag myndirnar voru teknar. Þær upplýsingar verða dýrmætari eftir því sem á líður.

 

 Ég reyni eins og ég get að passa upp á málfar og stafsetningu en það skal alveg viðurkennast að það getur stundum skolast til- sérstaklega þegar mikið þarf að afrita og líma. Allan texta keyri ég gegn um svokallaðan "Púka" sem greinir ritvillur. Hann greinir hinsvegar ekki ranga orðaröð eða röng föll eða kyn  en það er kannski helst það sem skolast til þegar klippt er og límt. (Og ég gæti skrifað " Það var byggt þetta hús 1950" og "mikið af fólki hefur búið í þessu húsi" eða jafnvel "mér hlakkar til að sjá hvernig húsið lítur út eftir endurbætur" án þess að Púkinn gerði við það athugasemd  ) 

 

 Ef ég á líta til baka og taka fram eftirminnilegasta húsapistilinn eða þann skemmtilegasta segi ég einfaldlega pass.  Mér fannst hins vegar skemmtilega klaufalegt þegar ég skrifaði ægilegan "hátíðarpistil" númer 150 um Amtsbókasafnið  á 150 ára afmælisári Akureyrarkaupstaðar og svo kom í ljós að sá pistill var í rauninni ekki sá 150.  heldur var hann líklega númer 154.

 

 Næstu daga og vikur mun ég birta greinar um nokkur hús í Aðalstræti en svo er ekkert ákveðið um framhaldið.  Það eru alltaf hús sem vert er að mynda og skrifa um- en svo er líka spurning hvort maður fari að koma þessu í annað form- bók eða einhvers konar gagnagrunn. En það verður bara að koma í ljós.

 

Hér er fyrsti húsapistillinn minn um Norðurgötu 17 en hann birtist fyrir nákvæmlega fimm árum. Ég læt einnig athugasemdir við hann fylgja með:  

 

25.6.2009 | 10:28

Hús dagsins: Norðurgata 17

Ég hef í nokkrar vikur birt myndir sem ég á af húsum á Akureyri og stutta umfjöllun um þau á Facebook. Hérna mun halda áfram með það. Eru þetta yfirleitt gömul hús á Oddeyri eða Innbænum en ég á orðið ágætis myndasafn af þeim. Heimildir um byggingarár og sögu húsanna eru fengnar úr öllum mögulegum bókum um byggingarsögu Akureyrar auk þess sem ég hef sótt a.m.k. eina sögugöngu Minjasafnsins um þessi eldri hverfi á hverju sumri síðan 1997.

Hús dagsins er Norðurgata 17, einnig kallað Steinhúsið eða Gamla Prentsmiðjan. Húsið er það eina á Akureyri sem hlaðið er úr blágrýti svipað og Alþingishúsið og Hegningarhúsið. Byggingarár mun vera 1880 og er þetta hús í 3.-4.sæti yfir elstu hús á Oddeyri. Í þessu húsi var lengst af starfandi prentsmiðja en ýmis önnur starfsemi hefur einnig verið stunduð í húsinu á 130 árum.

Ég minntist á að þetta væri 3.-4. elsta hús Oddeyrar. Sjálfsagt mál er að telja upp þau hús á Oddeyri sem teljast eldri en Steinhúsið. Norðurgata 11 er jafn gamalt (1880), Lundargata 2 (1879), Strandagata 27 (1876) og elst er Strandgata 49, Gránufélagshúsið, (1874).

Og þessar athugasemdir bárust:  

 Það verður eflaust gaman að fylgjast með framhaldinu hjá þér að kynna okkur gömlu húsin á Akureyri.Númi er höfuðborgarbúi,en hefir flakkað mikið til norðurlands,er hálfur þingeyingur.Ég fór í göngutúr um gamla hluta Akureyrar í fyrra í fyrsta sinn,og þvílíkar gersema gamalla húsa sem þið eigið á Akureyri,og gaman að sjá hve mörg  hafa verið vel gerð upp.Hafðu þökk fyrir þetta framtak þitt.

Númi (IP-tala skráð) 25.6.2009 kl. 11:02

2

Þakka viðbrögðin og hrósið. Mun setja inn fleiri myndir og umfjallanir á komandi dögum og vikum...  

Arnór B.H. (IP-tala skráð) 25.6.2009 kl. 14:51

3

Schnilld maður... þetta blogg fer í internethringinn minn =)

Mummi (IP-tala skráð) 26.6.2009 kl. 14:00

4

 

Magnað :-)

Arnór Bliki Hallmundsson, 26.6.2009 kl. 15:42

5

 

Glæsilegt Arnór, glæsilegt!

Mjög fróðlegar greinar, ég hef mikinn áhuga á að lesa fleiri svona eftir þig.

Ég á eftir að kíkja oft við hérna yfir hádegiskaffibollanum mínum!

Jens (IP-tala skráð) 30.6.2009 kl. 12:51

Hús dagsins: Aðalstræti 17.

Síðastliðin fimmtudag, 19.júní, var ég á ferðinni með myndavél í Innbænum. Næstu greinar hér á síðunni verða því um hús við Aðalstræti sem mér þótti alveg verðskulda að mynda og fjalla stuttlega um hér. Aðalstræti 17 sést hér á þessari mynd.  Aðalstræti 17 er byggt 1899. Það er einlyft timburhús með háu portbyggðu risi og miðjukvisti beggja vegna á húsi. Húsið stendur á steyptum kjallara og er klætt steinblikki og í gluggum eru tiltölulega nýlegir sexrúðupóstar. Örlítill inngönguskúr er á norðurgafli og inngöngubygging eða stigahús á bakhlið. (Reyndar mun stigi hafa verið rifinn úr þeirri byggingu fyrir margt löngu). Húsið reisti Kristján Sigurðsson kaupmaður en hann átti það ekki lengi og líklegt er talið að það hafi verið reist fyrir næsta eiganda hússins, Odd Björnsson prentsmið. Hann setti á stofn prentsmiðju  þarna 1901 og eignaðist allt húsið þremur árum síðar. Í millitíðinni átti húsið Einar H(jörleifsson) Kvaran skáld. Ástæða þess að húsið er talið byggt sérstaklega fyrir prentsmiðju er sú að  burðarbitar undir neðri hæð eru sterklegri og sverari en venjan var- sem bendir til þess að gólfinu hafi verið ætlað að þola þungar vélar. 

Prentsmiðjan var í norðurenda hússins en íbúð í suðurenda en í risi var skrifstofa (Odds, væntanlega) auk íbúðaherbergja fyrir prentnema. Prentsmiðjan var starfrækt í þessu húsi til ársins 1934. Oddur virðist hafa selt íbúðarhluta hússins 1918 en þá kaupa þeir Mikael Guðmundsson og Björn Grímsson suðurhluta. Þegar bókin Akureyri; Fjaran og Innbærinn var skrifuð fyrir tæpum þremur áratugum hefur húsið ekki skipt oft um eigendur en þá hafa sömu eigendur átt suðurhluta hússins frá 1967 en sama fjölskyldan átt norðurenda frá 1934. Enn er húsið parhús og eru að ég held ein íbúð í hvorum hluta. Aðalstræti 17 er glæsilegt hús og í góðri hirðu og það sama á við um lóðina sem er stór og gróskumikil. Um 1990 var lögð ný íbúðargata samsíða hluta Aðalstrætis, Duggufjara og snýr húsið bakhlið að þeirri götu. Því eru hér myndir af bæði af bæði bak- og framhlið Aðalstrætis 17.  

Heimildir: Hjörleifur Stefánsson (1986) Akureyri: Fjaran og Innbærinn byggingarsaga. Reykjavík: Torfusamtökin.

Steindór Steindórsson (1993). Akureyri; höfuðborg hins bjarta norðurs. Reykjavík: Örn og Örlygur 

Hús dagsins: Aðalstræti 2

Það þarf ekki endilega að vera einfalt að ákvarða byggingarár húsa. Það á sérstaklega við um hús sem byggð eru löngu áður en nokkur núlifandi maður fæddist og fyrir tíma formlegra byggingarleyfa og teikninga og áður en ljósmyndun varð almenn. Síðan eru það hús sem byggð eru í áföngum. (Þú getur t.d. staðið í stofu frá 1936 í húsi sem skráð er byggt 1887 o.s.frv.) Stundum eru hús svo gjörbreytt að allri gerð og stærð frá upprunalegu lagi að fráleitt væri að tala um upprunalegt byggingarár sem það rétta.  Ég er þannig að ég hugsa fyrst og fremst í ártölum. Það fyrsta sem ég man um sögu húsa er byggingarár en ég get hins vegar hæglega gleymt því hver byggði húsin. Eins getur það hverjir bjuggu þar og hvaða starfsemi var þar skolast til hjá mér. Ef ég sé skrautlegt og áhugavert hús þá einhvernvegin verð ég ævinlega að vita hvað það er gamalt.

 Húsið hér á myndinni, Aðalstræti 2, er eitt þeirra húsa þar sem ekki er auðvelt að slá föstu um byggingarár.   Samkvæmt fasteignaskrá (Landupplýsingakerfi Akureyrarkaupstaðar ) er byggingarár hússins 1886 en uppruni þess er rakinn til 1850-53. Húsið fékk þó ekki núverandi lag fyrr en líklega um 1926. En Aðalstræti 2 er í raun tvö sambyggð hús, eldri hlutinn snýr stöfnum norður- suður en nyrðri hlutinn, sá yngri, snýr austur vestur. Syðra húsið er tvílyft timburhús á lágum grunni með háu risi og tveimur litlum á framhlið og einum stórum gaflkvisti á suðurenda. Norðurhúsið er hinsvegar tvílyft á lágum kjallara og með lágu risi og með steyptum inngöngupalli eða verönd að framan. Þá er steinsteypt viðbygging með skúrþaki vestan á húsinu. Allt er húsið klætt kvarsmulningi, sk. skeljasandi.

Saga hússins er rakin til ársins 1853 en þá reistu Gunnlaugur Guttormsson og Margrét Halldórsdóttir hús sem er væntanlega elsti hluti þessa hús. Upprunalega taldist húsið standa við Eyrarlandsveg (sem nú er Spítalavegur). Til er a.m.k ein ljósmynd af húsinu eins og það leit út upprunalega, en hún sést á bls. 64 í bókinni Akureyri: Fjaran og Innbærinn eftir Hjörleif Stefánsson (1986). Húsið var af algengri gerð timburhúsa þess tíma, ekki óáþekkt húsum nr. 50 og 52 við Aðalstrætið. Gunnlaugur lést 1859 en Margrét eignaðist þá húsið. Bróðir hennar, Jóhannes Halldórsson bæjarfulltrúi og kennari og fyrsti skólastjóri Barnaskóla Akureyrar leigði húsið um tíma og annaðist þar skólahald  Akureyringa. Margrét seldi húsið árið 1877 Jósep Jóhannessyni járnsmiði en 1886 kaupir Magnús Jónsson úrsmiður húsið. Freistandi er að álíta að Magnús hafi hækkað húsið um eina hæð og skráð byggingarár hússins miðist við þá framkvæmd. Þá kenningu styður ljósmynd sem er frá því fyrir 1890 (Steindór 1993: 52) og þar sést að húsið er orðið tvílyft með háu risi, með fjórum gluggum á efri hæð og tveimur frá suðri á þeirri neðri, útidyr og einum glugga norðan útidyra. Hjörleifur Stefánsson (1986) vill hins vegar meina að Jósep hafi gert þessar breytingar áður en hann seldi Magnúsi húsið en Magnús mun hins vegar hafa lengt húsið um 4 álnir til norðurs, auk þess sem hann reisti norðurhluta hússins talsvert seinna. 

Á mynd sem dagsett er 3.ágúst 1912, einnig í Akureyrarbók Steindórs bls. 105 sést að norðurbyggingin er risin en hún er þá örlítið hærri en eldra húsið. En Magnús Jónsson mun hafa reist norðurhlutann í áföngum 1899 og 1904, eina hæð í senn. Á myndinni frá 1912 eru kvistirnir og ókomnir á suðurhluta- sem einnig virðist mjórri. Sigmundur J. Sigurðsson tók við rekstri úrsmiðjunnar eftir dag Magnúsar og segir Steindór að orðrétt að hann hafi látið "[...]stækka húsið og byggja hæð ofan á það svo það er gerbreytt" (Steindór Steindórsson 1993: 21).  Þessar breytingar voru gerðar árið 1924 og þá mun hann hafa breikkað húsið um þrjá metra og hækkað risið og reist kvistina. Sennilega hefur ætlunin verið að innrétta þar íbúðarrými en af því varð ekki, því í Innbæjarbók Hjörleifs kemur fram að ris sé óinnréttað. Sama ár og Sigmundur stækkaði suðurhlutann byggði Carl J. Lilliendahl, eigandi norðurhlutans steinsteypta byggingu með skúrþaki vestan á þann hluta og 1926 byggði hann steinsteyptu tröppurnar framan á húsið. Ýmis starfsemi hefur verið í húsinu sem áður segir skóli og úrsmíðaverkstæði, sportvöruverslun og einhvern tíma var, skilst mér, lítil hverfisverslun í kjallara norðurhússins. Íbúar hússins gegn um tíðina skipta eflaust hundruðum- ef ekki þúsundum. Nú eru í húsinu alls fjórar íbúðir ef mér skjátlast ekki, ein á hvorri hæð og í risi í suðurhluta og ein í norðurhluta. Húsið er ráðandi í umhverfi sínu og er skemmtilega sérkennilegt og öðruvísi að gerð og greinilegt að það er byggt í áföngum. Það er í góðu standi og lóð hefur verið tekin öll í gegn fyrir einhverjum árum síðan og er gróskumikil og aðlaðandi. Þessi mynd er tekin fyrr í dag, 19.6. 2014. 

Hér má sjá Aðalstræti 50 og 52, en upprunalega var nr. 2 sviplíkt þeim húsum. Myndirnar eru teknar 29.5.2010 og 15.8.2009.

 

 

 Heimildir: Hjörleifur Stefánsson (1986) Akureyri: Fjaran og Innbærinn byggingarsaga. Reykjavík: Torfusamtökin.

Steindór Steindórsson (1993). Akureyri; höfuðborg hins bjarta norðurs. Reykjavík: Örn og Örlygur 

Nokkur hús á Ásbrú

Helgina 6.-8.júní sl.  skrapp ég í Reykjanesbæ og komst þar í Sögugöngu um Varnarliðssvæðið. Þó byggingar þær teljist ekki mjög gamlar er mikil saga á bak við þær og saga þessa svæðis, sem í um 60 ár var utan lögsögu Íslands og framandi mörgum Íslendingum, geysimerk og henni þarf að halda á lofti. Söguganga á borð við þessa sem ég tók þátt í um daginn er liður í því. Leiðsögumaður var Eysteinn Eyjólfsson, stjórnmála- og sagnfræðingur frá Keflavík.

 Bandaríski herinn settist hér að  árið 1941. Það gefur því auga leið að byggingar eftir herinn eru ekki eldri en það, en elsta byggingin á Varnarliðssvæðinu er "Atlantic Studios" og er það byggt 1943. Byggingin var upprunalega viðgerðarverkstæði fyrir orrustuflugvélar en er nú kvikmyndaver og tónleikasalur.

 

 

 

 

 

 Hér var einskonar miðbær Varnarliðssvæðisins og húsið hér að neðan var lengi vel aðal samkomu- og skemmtistaður svæðisins. Húsið er í hópi elstu húsa Varnarliðssvæðisins, byggt árið 1955. Það var ekki ómerkari maður en skemmtikrafturinn og leikarinn Bob Hope (1903-2003) sem vígði þessa byggingu en hann var ötull við að ferðast milli bandarískra herstöðva og skemmta mönnum þar. Nú er þarna m.a. veitingastaður og um tíma var þarna lítil sjoppa sem þjónaði íbúum Ásbrúar.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Til vinstri má sjá vatnstank Slökkviliðs Keflavíkurflugvallar  og fyrir miðri mynd er einskonar loftvarnarbygging. Hún var þannig úr garði gerð að þarna gat hópur fólks hafst við einangraður í þrjá mánuði ef til árásar kæmi.  Á myndinni hægra megin er síðan Slökkvistöðin en slökkvilið vallarins var mjög vel búið og stundaði öflugar forvarnir. Aldrei brann hús til grunna á Vellinum þessi 60 ár sem herinn var hér !

 Hér  má sjá bankann (tveggja hæða bygging með valmaþaki), sem var útibú American Express og lögreglustöðina.

  

Þeir sem leið eiga um Varnarliðssvæðið veita því fljótt athygli að þar er lítið sem ekkert af trjám. 

Fyrir því var ástæða- það var nefnilega ekki talið heppilegt að hugsanleg óvinalið gætu falið sig í skógi. Því Kaninn var vel meðvitaður um það að litlar og snotrar hríslur verða stóreflis tré eftir einhverja áratugi. Undantekning frá þessari skógræktarreglu voru bústaðir hinna hæst settu þ.e. "Admirals" en þarna má sjá nokkuð stór tré sem þeir hafa væntanlega plantað. Aðmírálarnir bjuggu í húsum sem þessu og höfðu ágætis rými, í þessu húsi voru t.d. tvær íbúðir og bjuggu foringjarnir á efri hæðum og höfðu gestastofur á neðri hæð. Þeir höfðu líka bílskúra en þetta  munu þeir einu slíku sem finna má á Varnarliðssvæðinu. Foringjabústaðirnir eru í hópi eldri húsa á svæðinu, byggðir milli 1950-60.

(Þess má geta að þessi hús lentu inni á Flugöryggissvæði Keflavíkurflugvallar þegar NATO tók að sér loftrýmiseftirlit hér og þess vegna er þessi víggirðing fyrir. Hún er því ekki komin frá Varnarliðinu). 

 

Munnleg heimild: Eysteinn Eyjólfsson leiðsögumaður í Sögugöngu um Ásbrú. 7.júní 2014. 

 

Flóran á bökkum Glerár

Í gær, þann 12.júní, átti leið um göngustíginn sem liggur á norðurbakka Glerár, frá Glerárbrú við Olís og upp að Neðra Glerárgili. Myndavélin var með í för. Þarna er nokkuð fjölskrúðugt plöntulíf og hér eru nokkrar svipmyndir.                       

Þessir burknar sem gægjast upp úr grjótinu vöktu mesta athygli hjá mér en þeir eru aðeins nokkrir og á afmörkuðum stað þarna á bakkanum. Hugsanlega eru þetta garðplöntur sem hafa "villst" þangað. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 Hér eru fræ túnfífils föst í köngulóarvef... 

 

 

 

 

 

 

 

 

Nokkuð þéttur asparskógur er þarna og undir trjánum eru kerfill og ætihvönn- sá fyrrnefndi u.þ.b. mannhæðarhár. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hér eru m.a. smjörgras, stök viðja, hrafnaklukka og ég er nokkuð viss um að blöðin á efri  myndinni fyrir miðju tilheyri eyrarrós. 

 

Hús dagsins: Aðalstræti 42

Húsamyndasafnið telur þegar þetta er ritað 434 myndir. Sjaldan gef ég mér tíma til að skoða það gaumgæfilega, en skutla reglulega inn á það myndum. Í gær fletti ég í gegn og fann þar "gleymda" mynd sem ég tók fyrir réttum fjórum árum, 29.maí 2010. Og það var mynd af Aðalstræti 42. Sá dagur var kjördagur til Sveitarstjórnarkosninga og tók ég nokkrar myndir á leiðinni heim af kjörstað, Verkmenntaskólanum á Akureyri, í Innbænum. Því er e.t.v. ekki úr vegi að birta þessa mynd og umfjöllun núna í vikunni fyrir kosningar .

En Aðalstræti 42 hefur sannarlega staðið tímanna þrenna eða ferna og það var risið þegar fyrst var kosið til bæjarstjórnar á Akureyri árið 1863.  En húsið reisti Sigurður Sigurðsson 1851-52 á lóð sem Ari Sæmundsson í Bibliotekinu, Aðalstræti 40 úthlutaði honum. Húsið er einlyft timburhús með háu og bröttu risi með miklum miðjukvisti sem nær fram úr húshliðinni og er á tveimur hæðum og því jafnvel hægt að tala um útbyggingu frekar en kvist. Nýleg steypt viðbygging er bakvið húsið og tengjast þessi tvö hús tengjast með steinsteyptum gangi. Sennilegt er að þeir hafi byggt hús sín á svipuðum tíma en í upphafi voru húsin ekki ósvipuð, einlyft, látlaus hús með háu risi en þeim hefur hvort um sig verið breytt og á mismunandi hátt. Í húsinu sunnan við, Aðalstræti 44 rak athafnakonan Elín Einarsdóttir Thorlacius veitingasölu, Elínarbauk, á 8. og 9. áratug 19. aldar. Hún átti einnig þetta hús og leigði þarna gistirými en árið 1890 var eigandi hússins Kristján Jósepsson. Hann reisti kvistinn mikla framan á húsið og fékk húsið þá það lag sem það nú hefur. Húsið hefur verið íbúðar og gistihús, sem áður segir, og ekki ólíklegt að um tíma hafi margar fjölskyldur búið í húsinu samtímis. Byggt var við húsið árin 2010-11, steinsteypt bakbygging og niðurgrafinn bílskúr og er sú framkvæmd vel heppnuð, því gamla húsið nýtur sín enn og spillist lítið af viðbyggingunum. Þegar meðfylgjandi mynd var tekin voru þessar framkvæmdir í gangi. Ein íbúð er í húsinu. Allt er húsið í góðri hirðu og umhverfi þess einnig til prýði.

 Heimildir: Hjörleifur Stefánsson (1986) Akureyri: Fjaran og Innbærinn byggingarsaga. Reykjavík: Torfusamtökin.

 Steindór Steindórsson (1993). Akureyri; höfuðborg hins bjarta norðurs. Reykjavík: Örn og Örlygur.

Hús dagsins: Geislagata 14 eða Sjallinn

Það hefur staðið til lengi hjá mér að taka fyrir Sjallann, en hann er óumdeilanlega í hópi sögufrægustu og nafntoguðustu húsa Akureyrar. En Sjallinn eða Sjálfstæðishúsið var reist árin 1962-63 fyrir Sjálfstæðisflokkinn- eins og nafnið bendir til. Þarna hafa verið haldnir dansleikir og böll frá upphafi en húsið hefur tekið miklum breytingu þessa hálfu öld. Sjallinn telst standa við Geislagötu en á Landupplýsingakerfi Akureyrar telst hann vera nr. 7 við Glerárgötu.  Húsið er þrílyft steinsteypuhús með lágu risi en kjallari er undir hluta hússins og á suðurhlið er stigabygging. Stór hluti jarðhæðar er verslunarrými en þar er einnig anddyri og fatahengi og bar. Í kjallaranum er einnig bar og lítill og þar voru um tíma reknar krár  (eða "pöbbar") undir ýmsum nöfnum m.a. Kjallarinn og Down Under. Þar eru einnig geymslur. Aðal danssalurinn er á annarri hæð og er hann í hópi stærstu danssala á landinu og rúmgóð sena. Salurinn nær upp í rjáfur og lofthæðin allavega um 5-6 metrar. Hann er í austurhluta hússins en á vesturhluta hæðarinnar, þar sem er "einföld lofthæð" eru og tveir barir og betri stofur með leðursófum og borðum. Þriðja hæðin nær aðeins yfir hálfan grunnflöt hússins eins og gefur að skilja en þar er einnig danssalur og þar hafa einnig verið reknar krár m.a. Dátinn. Þá eru svalir yfir salnum þar sem hægt er að sitja við borð með gott útsýni yfir sviðið. Að jafnaði er aðeins opið á annarri hæð hússins en á stærstu samkomum hafa báðar hæðir verið opnar. Þá er fyrirkomulagið jafnan þannig að hljómsveit spilar í stóra salnum en á Dátanum er plötusnúður eða "DJ". Sem áður segir hefur húsið verið skemmtistaður frá upphafi og líklega fáar íslenskar hljómsveitir síðustu áratuga sem EKKI hafa spilað þarna. Í hugum margra (ég leyfi mér að fullyrða langflestra) er nafn Ingimars Eydal tengt Sjallanum órjúfanlegum böndum en hann spilaði þarna á böllum með hljómsveit sinni áratugum saman. Sjallanum hefur sem áður segir verið breytt oft og mikið en e.t.v. mest í kjölfar stórbruna sem þarna varð í lok árs 1981. Sumarið 1982 var nýr og endurbættur Sjalli tekinn í notkun og mun þá Sjallanafnið hafa tekið "formlega" við af Sjálfstæðishúsinu. Á jarðhæð hafa ýmsar verslanir verið gegn um tíðina, þarna var t.d. ein fyrsta sjálfsafgreiðsluverslunin, stórmarkaðurinn, á Akureyri en á þeim tíðkaðist almennt að verslað væri yfir borð og brauð var keypt í einni búð, mjólk í annarri og kjöt og fiskur í sérverslunum. Raftækjaverslunin Radionaust var þarna starfandi þarna lengi vel og um tíma var hárgreiðslu- og snyrtistofu þarna. Síðan 2012 hefur Tónabúðin haft þarna aðsetur. Ég veit ekki til þess að nokkurn tíma hafi verið búið í Sjallanum og þykir mér það næsta ólíklegt. Sjallinn var fimmtugur sl. sumar, var opnaður 5.júlí 1963 og enn er hann við lýði þó stundum heyrist raddir og tröllasögur um lokun staðarins. Ýmsum finnst húsið sjálft og skemmtistaðurinn svipur hjá sjón miðað við það sem var og sitt sýnist hverjum um framtíð Sjallans og ástand hans. En eitt er víst að þetta er einn sögufrægasta skemmtistaður og sögulegt gildi hússins í skemmtana- og menningarsögu landsins ótvírætt og má vel færa rök fyrir friðlýsingu hússins af þeim sökum. Sá sem þetta ritar fer oft í Sjallan og hefur gaman af, það hefur t.d. verið fastur liður hjá mér sl. sjö áramót eða svo að kíkja á Nýjársdansleik með Páli Óskari. Þess má geta hér að undirritaður hvorki drekkur sig fullan og er alls ekki liðtækur á dansgólfinu. Hvort sem um ræðir diskótek eða böll, leiksýningar, uppistönd eða brjálaða þungarokkstónleika finnst mér alltaf gaman að skella mér í Sjallann.  Þessi mynd er orðin fjögurra og hálfs árs, tekin 13.nóvember 2009 en ég ætlaði mér lengi vel að skrifa um Sjallann en einhvern veginn datt það upp fyrir. Svo er önnur tekin aðfararnótt 17.júní 2010 og sýnir mikið fjör utan við húsið, ball í gangi innan dyra.

 

Ágætu lesendur: Ykkur er meira en velkomið að deila hér undir "Athugasemdum" minningum úr Sjallanum síðustu hálfu öldina ef það er eitthvað sem þið viljið deila með gestum síðunnar. 

 

Hús dagsins: Hafnarstræti 100.

Á Hafnarstræti 100 var fyrst reist hús árið 1903 og voru það Sigtryggur Jóhannesson og Jónas Gunnarsson sem reistu þar hús. Af gömlum myndum má ráða að þar hafi verið um að ræða tvílyft timburhús á háum kjallara með aflíðandi risi. Segir í bók Steindórs Steindórssonar að þarna hafi þeir rekið fyrstu vélvæddu timburverslunina á Akureyri og hún búin sérstökum þurrkklefa og stór reykháfur sem honum fylgdi staðið upp úr húsinu lengi eftir að þeim rekstri lauk (Steindór Steindórsson 1993: 126). Síðar rak Balduien Ryel þarna verslun og íbúðir á efri hæðum en seinna Hótel Gullfoss undir stjórn Rannveigar Bjarnadóttur og síðustu árin rak Sveinn Þórðarson hótelið. Timburhúsið við Hafnarstræti 100 brann árið 1945 en núverandi hús var reist 1946. Þar er um að ræða fjórlyft steinsteypuhús með aflíðandi risi og miklum kvisti á framhlið. Húsið er í mjög góðri hirðu og var allt tekið í gegn að innan sem utan árin fyrir 2000. Skipt var um glugga, klæðningu að utan og efst hæðin byggð upp að nýju. Nú er húsið fjölbýlishús en verslun er á jarðhæð, en líkast til hefur hún verið verslunarrými frá upphafi. Ég man eftir Bókabúðinni Eddu þarna um 1990 en á efri hæðum voru lengi vel skemmtistaðir og veitingastaðir. Margir tala einmitt um þetta hús sem H-100 en þarna var rekin skemmtistaður með því nafni- vísar til Hafnarstrætis 100. Þessi mynd er tekin 19.apríl 2014.

PS. Hér er einnig skemmtileg umfjöllun Jóns Inga Cæsarssonar um götumyndina sem var í Hafnarstræti og þar sést forveri þessa húss á lóðinni.

Heimildir: Steindór Steindórsson 1993. Akureyri; höfuðborg hins bjarta norðurs. Reykjavík: Örn og Örlygur.  

Hús dagsins: Eyrarlandsvegur 33

Eyrarlandsvegur 33  virðist lítið frábrugðið þeim hinum húsunum í röðinni á móti Menntaskólanum og gæti hæglega verið frá sama tímabili, þ.e. 3. áratug 20.aldar. Staðreyndin er hinsvegar sú að húsið er mikið yngra. Húsið er byggt árið 1971 eftir teikningum Mikaels Jóhannessonar en ekki er mér kunnugt um hverjir stóðu fyrir byggingunni. Það er ekki gott að segja hvort húsið sé einlyft á kjallara eða tvílyft því hæðarmismunur lóðar gerir það að verkum að það er hærra austanmegin heldur en götumegin, og gildir slíkt hið sama um húsin á þessum slóðum. En götumegin viðrist húsið einlyft. Húsið er með háu risi og snýr göflum en húsið er í raun þrístafna því ein örmjó álma  gengur úr húsinu að sunnanverðu. Forstofubygging er á húsinu framanverðu og svalir ofaná en einnig eru svalir til suðurs og austurs. Í húsinu eru allavega þrjár íbúðir, ein á hverri hæð. Húsið er í góðu standi og fellur vel inn í götumyndina- sem er ekki alltaf sjálfgefið með hús sem eru reist 40-50 árum seinna en næstu hús. Svo virðist sem þess hafi verið gætt í hvívetna við hönnun hússins, sem er hvorki áberandi stærra eða mikið öðruvísi í laginu en húsin nr. 27-31 og 35 við Eyrarlandsveg. Myndin er tekin 19.apríl 2014. 

 Heimildir: Akureyrarkaupstaður.2014. Landupplýsingakerfi Akureyrarbæjar. Sjá tengil í texta.