Hús dagsins: Hrafnagilsstræti 8

Oddeyrargatan hefur nokkuð til umfjöllunar hér sl. vikur. Nú bregðum við okkur hins vegar sunnar og ofar á Brekkuna, nánar tiltekið á Hrafnagilsstræti. 

Eyrarlandsveginn hef ég tekið nokkuð skilmerkilega fyrir á þessum vettvangi. Hann liggur, eins og margir vita fremst á brún Suðurbrekkunnar og er eiginlega tvískiptur landfræðilega. Nyrðri hlutinn liggur frá Kaupangsstræti upp úr Grófargili og klífur brekkubrúnina nokkuð bratt að barmi Barðsgils, þar sem hinn frægi Menntavegur liggur, og heldur gatan áfram til suðurs eftir brekkubrúninni við Lystigarðinn og Menntaskólann. Sá sem keyrir upp Eyrarlandsveginn getur annars vegar valið um, að halda áfram Eyrarlandsveginn til suðurs eða sveigt upp og til hægri í beinu framhaldi upp götuna Hrafnagilsstræti. Sú gata liggur til vesturs upp á Brekkuna, samsíða Þingvallastræti. Hún er byggð á löngum tíma, elsti og neðsti hlutinn byggður á fjórða áratug 20.aldar en efstu húsin eru byggð um og upp úr 1960.

Hrafnagilsstræti 8 reisti Snorri Sigfússon skólastjóri. Árið 1931, þann 4.maí, fékk Snorri leyfi til að byggja íbúðarhús á lóðinni, ein hæð á kjallara og með háu risi og kvisti, byggt úr steinsteypu. Teikningarnar af húsinu gerði Halldór Halldórsson. Þær hafa varðveist og má skoða á slóðinni sem vísað er til í texta. Þar má m.a. sjá “Betri stofu” á hæðinni að norðaustanverðu en gegnt henni hefur Snorri haft skrifstofu. Baðherbergi var í kvisti, en oftast nær voru vatnsklósett og böð í kjöllurum húsa á þessum tíma.

Það var raunar ekki óskastaða Snorra að byggja á nákvæmlega þessum stað, því hann hafði augastað á tveimur öðrum stöðum í nágrenninu. Helst vildi hann byggja á barmi Grófargils, norðan Matthíasargötu, vestur og norður af hinum nýreista Barnaskóla. Ég átta mig ekki fullkomlega á þessari staðsetningu, en mögulega er þetta á gilbrúninni neðan við staðinn þar sem síðar Gagnfræðiskóli Akureyrar eða á svipuðum slóðum og kartöflugeymsla Akureyringa var um áratugaskeið (kartöflugeymslan stendur enn- en er nú skrifstofuhúsnæði). Hinum staðnum sem Snorri óskaði eftir var lýst sem "sunnan Matthíasargötu, norðan Bæjarstrætis á hornlóðinni". Það er líkast til á svipuðum slóðum og nú er suðurendi Gagnfræðaskólahússins. Ekki var heimilt að byggja á gilbarminum (ekki sá ég í bókunum hvers vegna- það var einfaldlega óheimilt- punktur!) og hinn staðurinn taldist lengra frá leiðslum og lögnum en svo, að forsvaranlegt væri að veita þar byggingarleyfi. Þannig að úr varð að Snorri fékk lóðina Hrafnagilsstræti 8, sem þá var sú efsta við Hrafnagilsstræti- og raunar við efstu mörk þéttbýlis á Akureyri, á horni Hrafnagilsstrætis og áðurnefnds Bæjarstrætis- sem síðar fékk nafnið Laugargata.

Hrafnagilsstræti 8 er einlyft steinsteypuhús á háum kjallara með háu risi og með miðjukvisti á framhlið. Forstofubygging og steyptar tröppur upp að forstofudyrum eru á austurgafli hússins og ofan á þeim svalir. Krosspóstar eru í gluggum hússins og bárujárn á þaki. Kvistur er með steyptum, stölluðum kanti sem gefur honum- og jafnframt húsinu öllu ákveðinn svip.

Húsið hefur alla tíð verið einbýlishús og virðist næsta lítið breytt frá upphafi- ef miðað er við upprunalegu teikningarnar. Það er engu að síður í mjög góðu ástandi og hefur líkast alla tíð hlotið fyrsta flokks viðhald og eflaust vel vandað til byggingu hússins í upphafi. Lóðin er einnig stór og vel gróin reyni- og birkitrjám. Nýlega var unnin Húsakönnun fyrir hinn svokallaða MA-reit og þar er Hrafnagilsstræti 8 metið með miðlungs (6.flokks) varðveislugildi sem hluti af götumynd klassískra Hrafnagilsstrætis sem og vegna byggingasögulegs gildis. Þessi mynd er tekin vorið 2016, þ.e. 8.maí.

 

Heimildir: Bygginganefnd Akureyrarkaupstaðar: Fundargerðir 1930-35. Fundur nr. 661. 4. maí. 1928. Óútgefið, varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri

 

Jón Sveinsson. 1955. „Jónsbók“. Upplýsingar um upprunasögu húsa á Akureyri, tekið saman 1945-55.

Varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.

 

Minjasafnið á Akureyri, Hanna Rósa Sveinsdóttir. (2016). Akureyrarbær; Menntaskólinn á Akureyri og nærliggjandi íbúðarsvæði. Húsakönnun. Pdf-skjal á slóðinnihttp://www.akureyri.is/static/files/Skipulagsdeild/Deiliskipulog/Menntaskolinn_og_ibudasvaedi/husakonnun_ma.pdf