Hús dagsins: Klapparstígur 1

Árið 1929 fékk Hallgrímur Hallgrímsson síldarmatsmaður frá Hjalteyri, leigða lóð á horni Klapparstígs og Brekkugötu og leyfi til að byggja á henni að reisa þar hús; 8x8,8m að stærð auk útskota, ein hæð og port á háum kjallara. Hallgrímur hefur líkast til áformað að húsið sneri hlið að götu því Bygginganefnd sér í bókun sinni ástæðu til að árétta sérstaklega að: “Meirihluti nefndar heldur sig fast við það, að á þessum stað verði húsin að snúa stafni í götu, eins og gert er ráð fyrir á Skipulagsuppdrætti. Nefndin hefur ekkert að athuga við teikningu og lýsingu og gefur byggingafulltrúa heimild til að láta hefja verkið, þótt einhver breyting verði við snúning hússins. “ (Bygg.nefnd. Ak. 1929: nr.632) Hallgrímur hóf því að reisa húsið, sem snýr stafni að götu og var það fullbyggt 1930. Teikningarnar gerði Halldór Halldórsson. Þar má sjá, að í húsinu eru tvö eldhús, á jarðhæð og stofuhæð og tvö baðherbergi, annars vegar á jarðhæð og hins vegar í austurkvisti á svokallaðri porthæð en svo er rishæðin kölluð á teikningunum. Það er ekki annað að sjá á teikningum, að húsið eigi að vera hið vandaðasta í hvívetna, þar eru sex svefnherbergi og stofur á báðum hæðum auk gestastofu.

Klapparstígur er einlyft steinsteypuhús á háum kjallara og með háu portbyggðu risi. Stór miðjukvistur er á framhlið (vesturhlið) og annar smærri á bakhlið. Bogadregin forstofubygging á framhlið, beint niður undir kvisti og að henni voldugar, steyptar tröppur og svalir ofan á henni sem gengt er út á af kvistherbergi. Þá er einnig bogadregið útskot með turnþaki á suðurstafni. Miklir steyptir kantar eru á þaki og svalahandrið steypt úr því sem ég myndi kalla “bogasteinum”- en þeir voru ekki óalgengir í veglegri girðingar og svalahandrið á þessum árum. Gefa þeir jafnan skemmtilegan svip en ekki þekki ég uppruna þessara hleðslusteina. Mögulega hafa þeir verið framleiddir í sömu verksmiðju og r-steinn Sveinbjarnar Jónssonar. Bárujárn er á þaki hússins og krosspóstar eru í gluggum.

Hallgrímur Hallgrímsson átti allt húsið í upphafi, en í ársbyrjun 1934 auglýsir hann efri hæðina til sölu (mögulega er þar átt við rishæð eða portbyggð) og þar kemur sérstaklega fram að íbúðin sé sólrík, en þrír suðurgluggar eru á risi hússins. Dóttir Hallgríms Hrefna Kristín. Hún kvæntist árið 1934 Jóni Sigurgeirssyni, síðar skólastjóra Iðnskólans. Þau bjuggu hér allt þar til Hrefna lést árið 1951 en Jón bjó hér áfram í tugi ára eftir það. Margir hafa búið í húsinu í lengri eða skemmri tíma, líkt og gengur og gerist.

Hér að ofan var greint frá staðfastri áherslu Byggingarnefndar á því, að hús við Klapparstíg sneru stafni að götu. Ef næstu hús götunnar eru skoðuð
mætti álíta, að ekki hafi reynt á þetta ákvæði því þau hús eru frábrugðin nr. 1, ferningslaga með flötum þökum enda reist á bilinu 1933-40 þegar Funkisstefnan var að ryðja sér til rúms. Húsið er skrautleg steinsteypuklassík, og það eina sinnar tegundar við götuna en svipar nokkuð til húsa við Eyrarlandsveg 16-24 og Brekkugötu 27a. Að ytra byrði er húsið h.u.b. óbreytt frá upprunalegri gerð og hefur það líkast til hlotið fyrirtaks viðhald alla tíð- alltént er það í mjög góðu ástandi. Lóðin er einnig mjög vel frágengin og vel gróin- þó það sjáist lítt á meðfylgjandi mynd sem tekin er nærri miðjum janúar. sómir sér vel á þessum stað sem er nokkuð áberandi í bæjarmyndinni, því Klapparstígur liggur utan í hæð beint upp af Oddeyrinni og fjölförnustu götu Akureyrar (Þjóðvegi 1) og gegnt húsinu eru áhorfendabekkir Akureyrarvallar.Tvær íbúðir munu í húsinu, á jarðhæð og á hæð og risi. Myndin er tekin þann 14.janúar 2017.

Heimildir:

Akureyrarbær og Teiknistofa Arkitekta, Gylfi Guðjónsson og félagar. (2015). Norðurbrekkan, neðri hluti. Húsakönnun. Pdf-útgáfa aðgengileg á slóðinni http://www.akureyri.is/static/files/Skipulagsdeild/Deiliskipulog/Nordur_Brekka/n-brekka-husakonnun-150129-vefutgafa.pdf

Bygginganefnd Akureyrar. Fundargerðir 1921-30. Fundur nr.632, 10.júní 1929.

Jón Sveinsson. 1955. „Jónsbók“. (Skrá yfir upprunasögu húsa sem stóðu á Akureyri um 1935, tekin saman 1945-55).

Tvö ofantalin rit eru óprentaðar og óútgefnar heimildir, varðveittar á Héraðskjalasafninu á Akureyri.