Hús dagsins: Hamarstígur 8

 

Á horni Hamarstígs og Helgamagrastrætis, númer 8 við fyrrnefnda götu stendur einlyft steinhús. Það er frábrugðið húsunum neðan við þ.e. 2-6 sem eru stór steinsteypuklassík með háu risi og miklum kvistum. Nr. 8 er hins vegar dæmigert funkishús; ferkantað með horngluggum og flötu þaki. Þessi hús eru reist sitt hvoru megin við innreið funkisstíls í Akureyrskri húsagerði, 2-6 á árunum 1930-32 en nr. 8 var fullbyggt 1936.

En árið 1935 fékk Gunnar R. Pálsson byggingarleyfi á horni Helgamagrastrætis og Hamarstígs, næst vestan við hús Jóhanns Frímann og Kristins Þorsteinssonar, þ.e. Hamarstígs 4. Húsið skyldi vera ein hæð úr steinsteypu með kjallara undir hálfu húsinu og með flötu þaki. Gunnar teiknaði húsið sjálfur, en hann teiknaði einnig Hamarstíg 3 fyrir Ásgrím Garibaldason fáeinum árum áður. Ef rýnt er í teikningar, má sjá upprunalega herbergjaskipan m.a. dagstofu til suðurs og anddyri og eldhús í norðvesturhorni. Það er beint ofan við þvottahús, kyndiklefa og kolageymslu, en auk þeirra rýma er geymsla í kjallara, sem aðeins er undir hálfu húsinu- í samræmi við leyfi Bygginganefndar. En þarna er einnig teiknaður halli á þaki, enda eru fullkomlega flöt þök ekki sérlega hentug við íslenskar aðstæður (og raunar á það við víðar í heiminum). Þar kemur fram að þakhallinn skuli ekki vera minni en 1:70.

Hamarstígur 8 er einnar steinsteypuhús á kjallara, og virðist að mestu leyti óbreytt frá fyrstu gerð m.v. teikningar. Húsið er raunar tvær álmur, norðurhluti breiðari til vesturs en stofuhluti til suðurs eilítið mjórri. Í kverkinni á milli suður- og norðurhluta eru inngöngudyr og steyptar tröppur og eru þær yfirbyggðar, þ.e. þekja hússins nær yfir þær. Horngluggar, eitt einkenna funkisstefnunar eru á nokkrum stöðum, m.a. á öllum hornum til suðurs, en í gluggum eru einfaldir lóðréttir póstar. Skorsteinn hússins er stór og voldugur og má segja að hann setji ákveðinn svip á húsið.

Gunnar Pálsson, sá er teiknaði og byggði húsið bjó ekki lengi í húsinu, en 1937 er hann fluttur til Reykjavíkur. Húsateikningar hafði hann ekki að aðalstarfi a.m.k. ekki til langs tíma en starfaði m.a. á Ríkisútvarpinu á fyrstu árum þess. Hann var mikilvirkur söngvari, og söng með Karlakórnum Geysi meðan búsettur hér, en með Karlakór Reykjavíkur eftir að hann fluttist hafði numið. Hann varð líklega þekktastur fyrir flutning sinn á laginu “Sjá dagar koma”. (Akureyrarbær, Teiknistofa, Gylfi Guðjónsson o.fl. 2015: 20) Gunnar hafði numið söng í Bandaríkjunum og fluttist þangað síðar og bjó þar til æviloka 1996. Sama ár og Gunnar fluttist vestur, 1943, flytur í húsið Sníðastofa Dómhildar Skúladóttur og þremur árum síðar auglýsir Sigvaldi Þorsteinsson húsið til sölu. Síðan hafa margir átt húsið og búið þar, en öllum eigendum og íbúum hefur auðnast að halda húsinu vel við því það virðist í fyrirtaks hirðu. Það hefur lítið sem ekkert verið breytt eða stækkað frá upphafi, ef nokkuð. Lóðin er einnig vel hirt og gróin, líkt og gengur og gerist með flestallar lóðir á neðri Brekku og á lóðarmörkum er enn upprunaleg steypt girðing með skrautlegu járnavirki, sem er líkt og húsið í frábærri hirðu. Samkvæmt Húsakönnun 2015 er húsið í varðveisluflokki 1, og þá sem hluti funkisraðar við Helgamagrastræti. Þessi mynd er tekin þann 21.janúar 2017.

 

Á þessari slóð, á Soundcloud síðu Guðmundars Karls Einarssonar, má heyra flutning Gunnars Pálssonar á þessu valinkunna lagi Sigurðar Þórðarsonar við ljóð Davíðs Stefánssonar, Sjá dagar koma, ásamt karlakór Reykjavíkur. Undirleikari er Fritz Weishappel. Hljóðritunin er gerð 1937 eða tveimur árum eftir að Gunnar teiknaði og byggði Hamarstíg 8.

 

Sjá dagar koma

Sjá, dagar koma, ár og aldir líða,
og enginn stöðvar tímans þunga nið.
Í djúpi andans duldir kraftar bíða. -
Hin dýpsta speki boðar líf og frið.
Í þúsund ár bjó þjóð við nyrstu voga.
Mót þrautum sínum gekk hún, djörf og sterk,
í hennar kirkjum helgar stjörnur loga,
og hennar líf er eilíft kraftaverk.

Davíð Stefánsson

 

Heimildir: 

Akureyrarbær og Teiknistofa Arkitekta, Gylfi Guðjónsson og félagar. (2015). Norðurbrekkan,neðri hluti. Húsakönnun. Pdf-útgáfa aðgengileg á slóðinnineðri hluti. Húsakönnun. Pdf-útgáfa aðgengileg á slóðinni http://www.akureyri.is/static/files/Skipulagsdeild/Deiliskipulog/Nordur_Brekka/n-brekka-husakonnun-150129-vefutgafa.pdf

Bygginganefnd Akureyrar. Fundargerðir 1935-41. Fundur 755, 23.ágúst 1935, nr. 756 30.ágúst 1935.

Óprentað, óútgefið. Varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.

 

Athugasemdir

[Friðrik Bjarnason (IP-tala skráð) 11.5.2017 kl. 13:35]

Í dag býr í húsinu 6 manna fjölskilda og ann sér vel.  Alltaf gaman að sjá umfjöllun um húsið sitt.  Við þetta er helst að bæta að það er búið að breyta húsinu að innan í það minnsta þrisvar, en mis mikið.  Stæðsta breytingin er að innveggjum milli stofu og elhús breytt þannig að nú er þar betur innan gegnt í stofuna úr eldhúsi en á móti var innkomu í eldhús lokað í gagninn í miðju húsi.

Kveðja frá Hamarstíg 8

Friðrik

[Arnór Bliki Hallmundsson, 13.5.2017 kl. 10:44]

Sæll Friðrik. 

Gaman að fá að vita þetta, kærar þakkir fyrir að deila þessum upplýsingum. Ég get vel ímyndað mér að vel fari um alla íbúa þessa húss, jafnt fyrir innan sem utan- í gróandanum þar. 

Kveðja, Arnór B. Hallmundsson.