Hús dagsins: Munkaþverárstræti 4

Björn Sigmundsson frá Ytra-Hóli fékk síðsumars 1933 lóð og byggingarleyfi við Munkaþverárstræti, aðra lóðina sunnan við Adam Magnússon [þ.e. Munkaþverárstræti 8]. Björn var deildarstjóri hjá KEA um áratugaskeið og mikilvirkur áhugaleikari. (Þess má einnig geta, að hann var afabróðir þess sem þetta ritar). Hann fékk leyfi til að reisa steinsteypt íbúðarhús, einlyft með kjallara og flötu þaki, 9,40x8,40m að stærð. Hann fékk að reisa húsið samkvæmt framlagðri teikningu og lýsingu en þó með því skilyrði að veggir yrðu jafn háir og farið væri að fyrirmælum byggingarfulltrúa að öllu. Teikningarnar gerði Tryggvi Jónatansson.

Svona lýsti Björn byggingu hússins í þriðja bindi bókaflokksins Aldnir hafa orðið. [...] Hóf ég nú vinnu við húsgröftinn, og var svo heppinn, að stutt var á fasta klöpp, lítið meira en skóflustunga, svo að gröfturinn var auðveldur. Bjó ég mér svo til tunnu til að hræra steypuna í og steypti í rásir. Var þetta gert að hausti. Þá lánaði Vilhjálmur [Þór, kaupfélagsstjóri] mér Aðalstein Jónatansson smið til að lá upp fyrir kjallaranum. Þegar því var lokið, kom stór hópur af duglegum mönnum, starfsfélögum mínum, og um kvöldið var búið að steypa kjallarann. En þá var fé að þrotum hjá Birni og leitaði hann til Vilhjálms, sem reyndist mikil stoð og stytta í húsbyggingunni, og ráðlagði hann honum að láta steypa efri hæðina í ákvæðisvinnu. Tók Árni Stefánsson að sér verkið fyrir 500 krónur og smíðaði glugga fyrir 125 en Björn lagði til allt efni og glerjaði glugga í kjallaranum. Getur Björn þess, að mánaðarkaup hans hafi verið 250 krónur. Grípum aftur niður í frásögn hans: Við konan unnum við það að einangra húsið og innrétta það. Vann ég öll kvöld og um allar helgar. Vorið 1934 fluttum við svo í nýja húsið. Gamlir sveitungar mínir gerðu grín að húsinu og kölluðu það glerhöll, því gluggarnir þóttu stórir, og voru það eftir því sem þá gerðist. (Erlingur Davíðsson 1974: 214). Það má e.t.v. segja að Björn hafi að vissu leyti verið á undan sinni samtíð hvað þetta varðar því fáeinum áratugum síðar fóru að sjást víðir og breiðir gluggar, sérstaklega í stofum. Að ekki sé minnst á sumar glæsivillur nútímans, þar sem heilu veggirnir á kannski 400 fermetra húsum eru einn tröllaukinn gluggi.

Munkaþverárstræti 4 er einlyft steinsteypuhús á háum kjallara og með flötu eða aflíðandi, einhalla þaki og steyptum þakkanti. Veggir eru með svokölluðum spænskum múr og þakdúkur á þaki en skiptir skiptir krosspóstar í gluggum, sem eru nokkurn veginn ferningslaga. Húsið flokkast undir einfalda steinsteypuklassík, eða nýklassík skv. Húsakönnun 2015. Forstofubygging er á norðurhlið og steyptar tröppur að inngangi. Þá eru voldugar timbursvalir á suðurhlið og sólpallur við kjallara.

Alla tíð hefur húsið verið íbúðarhús. Húsið er teiknað sem einbýlishús með eldhúsi, herbergjum og stofum á hæð og þvottahúsi og geymslum í kjallara. Þó voru um árabil tvær íbúðir í húsinu, hvor á sinni hæð. Árið 1938 býr í húsinu Aðalsteinn smiður, en þó ekki sá sem Björn fékk “lánaðan” við byggingu hússins því þessi var Þórarinsson og vann fyrir Samvinnubyggingarfélag Eyjafjarðar, svo sem fram kemur í tilkynningunni. Björn Sigmundsson bjó í húsinu til æviloka, eða í rúm 40 ár, en hann lést 18.janúar 1975. og lengi vel bjó systir hans, Elínrós einnig í húsinu en hún bjó hér allt til ársins 1989 er hún fluttist á Dvalarheimilið Hlíð. Nú mun húsið vera einbýlishús.

Munkaþverárstræti 4 er einfalt og látlaust hús en engu að síður stórglæsilegt og sómir sér vel í götumyndinni. Gluggarnir, sem áður þóttu svo stórir og veglegir að Eyfirðingar kölluðu húsið Glerhöllina, gefa því ákveðinn svip og einkenni. Það er í stórum dráttum óbreytt frá upphafi og fellur undir varðveisluflokk 1 í Húsakönnun 2015 og sagt mynda skemmtilega samstæðu ásamt húsi nr. 6. Lóð hússins er einnig vel gróin og vel hirt þar má sjá nokkur stæðileg tré. Myndin er tekin þann 25.maí 2017.

 

Heimildir:

Akureyrarbær og Teiknistofa Arkitekta, Gylfi Guðjónsson og félagar. (2015). Norðurbrekkan, neðri hluti. Húsakönnun. Pdf-útgáfa aðgengileg á slóðinni http://www.akureyri.is/static/files/Skipulagsdeild/Deiliskipulog/Nordur_Brekka/n-brekka-husakonnun-150129-vefutgafa.pdf

Björn Sigmundsson. 1974. Frásögn í Erlingur Davíðsson: Aldnir hafa orðið. III bindi. Akureyri: Skjaldborg.

Bygginganefnd Akureyrar. Fundargerðir 1930-35. Fundur nr. 706, 26.ágúst 1933.

Jón Sveinsson. 1955. „Jónsbók“. (Skrá yfir upprunasögu húsa sem stóðu á Akureyri um 1935, tekin saman 1945-55). Óprentað, óútgefið; varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.

Tvær ofantaldar heimildir eru óprentaðar og óútgefnar; varðveittar á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.