Hús dagsins: Möðruvallastræti 1a (áður Eyrarlandsvegur 14b)

Af Bjarmastígnum, þar sem ég hef verið staddur sl. vikur í húsaumfjölluninni færi ég mig suður yfir Gilið að látlausu og geðþekku timburhúsi skammt sunnan Rósenborgar, áður Barnaskóla Íslands...

 

Eyrarlandsvegur liggur til suðurs og upp á Brekkubrún frá Gilinu eða Grófargili og telst Akureyrarkirkja standa við Eyrarlandsveg. Næsta gata ofan og vestan við heitir Möðruvallastræti, og liggur hún, líkt og Eyrarlandsvegur, í N-S milli gatnanna Hrafnagilsstrætis í suðri og Skólastígs í norðri. Nyrst við götuna, á milli Möðruvallastrætis 1 og Eyrarlandsvegar 14 stendur lítið og snoturt timburhús. Það taldist lengst af standa við Eyrarlandsveg en er nú Möðruvallastræti 1a. Það er því lang elsta húsið við götuna, því Möðruvallastræti er að mestu byggt á bilinu 1940-50, en húsið er byggt 1919. 

   Fyrsta verk Byggingarnefndar Akureyrar á árinu 1919 var að veita Sigurði Kristinssyni bókbindara leyfi til að reisa hús, 5,6x3,5m að stærð á túni Pálma Jónssonar fyrir ofan Æsustaði. Byggingin var “[...] leyfð með því skilyrði, að skúrbyggingin yrði tekin burtu hvenær sem bygginganefnd eða krefst þess” (Bygg.nefnd AK. 1919: 453) En Æsustaðir þessir eru húsið Eyrarlandsvegur 8. En árið 1919 voru aðeins fáein hús á þessu svæði, og svæðið þaðan sem Akureyrarkirkja er nú og upp að Menntaskólanum var að mestu óbyggt. Æsustöðum fylgdi tún sem metið var á 2300kr í Fasteignamati 1918 og sagt geta fóðrað 30 kindur. Bygging Sigurðar hefur verið risin um vorið sama ár fékk Kristján Helgason leigða lóð, 130 fermetra stóra og leyft þangað húsið sem Sigurður hafði byggt. Ekki er ljóst hvar nákvæmlega húsið hefur staðið upprunalega en líklega hefur það verið eilítið norðar og ofar. En lóðin var afmörkuð sem hér segir: “13 m út og suður og 10m austur og vestur að horninu þar sem mætast girðingar Pálma Jónssonar [Eyrarlandsvegur 8; Æsustaðir] og Sigurðar Hlíðar [ Eyrarlandsvegur 26]. “ Árleg leiga á lóð var 12 kr en stöðuleyfi fyrir húsinu var aðeins til bráðabirgða og skyldi Kristján flytja húsið burtu með litlum fyrirvara, krefðist bærinn þess.

Ári síðar, eða 5.júní 1920 fær Kristján lóðina stækkaði og urðu lóðarmörkin eftirfarandi: Meðfram Eyrarlandsvegi 35, norðurbrún 35m, meðfram Möðruvallastræti 20 og suðurbrún 23m. Lóðin sögð 580 fermetrar og telst þarna standa við Möðruvallastræti. Það hefur líkast til gerst síðar, að húsið teldist Eyrarlandsvegur 14b, því húsið Eyrarlandsvegur 14 var ekki reist fyrr en 1928. Sem áður segir var húsið aðeins 5,6x3,5 í upphafi, líklega aðeins helmingur af núverandi breidd og með einhalla þaki. En í ágúst 1928 fær Kristján að stækka húsið, og fékk þá væntanlega það lag sem það nú hefur. Á teikningum sem áritaðar eru Gunnar Guðl. (líklega um að ræða Gunnar Guðlaugsson, trésmið og skátaleiðtoga) má sjá, að upprunalega hefur húsið verið með einhalla þaki en önnur samskonar álma byggð á breiddina, þ.a. húsið fékk lágt ris. En Möðruvallastræti 1a er einfalt og látlaust einlyft timburhús með lágu risi og á háum kjallara. Húsið er allt bárujárnsklætt og með einföldum þverpóstum í gluggum. Húsið virðist í mjög góðri hirðu og er til prýði í umhverfi sínu. Það lætur lítið yfir sér og er alls ekki áberandi, skemmtilega staðsett á milli tveggja stærri húsa við Eyralandsvegi og Möðruvallastræti. Húsið hefur mest alla tíð verið íbúðarhús, en fyrir um tuttugu árum síðar var hreingernaþjónustan Fjölhreinsun auglýst þarna til húsa. Myndin er tekin þann 11.nóvember 2017 og er horft til suðausturs frá Skólastíg, og bakhliðar húsa við Eyrarlandsveg sjást í baksýn.

 

Heimildir: Bygginganefnd Akureyrar. Fundargerðir 1902-21. Fundir nr. 453, 6.jan 1919, nr. 456, 5.maí 1919, nr. 477, 5.júní 1920.

Fundargerðir 1921-30. Fundur nr. 8.ágúst 1928.

 

Fasteignamat 1918.

Öll ofantalin rit varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.

Minjasafnið á Akureyri, Hanna Rósa Sveinsdóttir. (2016). Akureyrarbær; Menntaskólinn á Akureyri og nærliggjandi íbúðarsvæði. Húsakönnun. Pdf-skjal á slóðinni http://www.akureyri.is/static/files/Skipulagsdeild/Deiliskipulog/Menntaskolinn_og_ibudasvaedi/husakonnun_ma.pdf