Hús dagsins: Brekkugata 29

"Það gerist nú ekki á hverjum degi" er stundum haft á orði um atburði sem ekki eru sérlega algengir. Að í garð gangi hinn 29.febrúar gerist hins vegar ekki á hverju ári eins og alkunna er. Mér þykir upplagt, á þessum 29.degi febrúarmánaðar- hlaupársdegi- að birta hér umfjöllun um hús númer 29 

Dúe Benediktsson lögregluþjónn og Guðmundur Ólafsson byggingameistari fengu sumarið 1926 leyfi til að reisa steinsteypt hús, 2 hæðir á háum kjallara með burstum og ústkotum, að ummáli 13x8,5m,  eftir teikningum hins síðarnefnda. Húsið var byggt sem parhús og átti Due suðuðurhlutan en Guðmundur norðurpartinn. Brekkugata 29 er tvílyft steinsteypuhús á háum kjallara og með háu risi og tveimur burstum. Á milli bursta er milliálma, tvö gluggabil á breidd en risi milliálmu er lyft á bakhlið. Þar er einnig útskot með valmaþaki og svalir á annarri hæð sunnan megin við hana. Inngönguskúrar eru hvor á sínum stafni hússins og steyptar tröppur upp að þeim en einnig eru bakdyr á húsinu. Krosspóstar eru í gluggum en bárujárn á þaki en veggir múrsléttaðir. Húsið hefur alla tíð verið íbúðarhús og þarna hafa líkast til hundruð manna búið gegn um þessi 90 ár sem það hefur staðið.

Lengi vel stóð húsið við þjóðbraut en framan af var Brekkugatan helsta umferðaræðin inn í bæinn að norðanverðu, eða uns Glerárgata leysti hana af hólmi um 1954. Brekkugata 29 er nokkuð sérstakt að gerð og áberandi kennileiti í þessari skemmtilegu götumynd. Það er í Húsakönnun sagt í þjóðernisrómantískum  stíl enda með sterka vísun í hinn íslenska burstabæ. Það var raunar tilfellið á fyrstu áratugum steinsteypunnar, að menn sóttu fyrirmyndir í þær húsagerði sem fyrir voru, timburhúsin og í tilfelli Brekkugötu 29, burstabæinn. Innan þéttbýlismarka Akureyrar man ég í svipinn ekki eftir mörgum -ef nokkru öðru- steinsteypuhúsi í svipinn með þessu burstalagi. Samkvæmt áðurnefndri húsakönnun hefur Brekkugata 29 varðveislugildi sem hluti af þeirri heild sem Brekkugöturöðin er. Húsið er reisulegt í góðri hirðu og til mikillar prýði í umhverfinu. Lóðin er einnig vel frágengið og vel gróin, sérstaklega bakatil þar sem nokkrar hávaxnir aspir standa. Nú eru í húsinu fjórar íbúðar, tvær í hvorum hluta- hver á sinni hæð. Myndin er tekin þ. 10.jan. 2016.

Heimildir

Bygginganefnd Akureyrar: Fundargerðir 1921-30. Fundur nr. 586, 7.ágúst 1926. Óprentað, varðaveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.

Jón Sveinsson. 1955. „Jónsbók“. Upplýsingar um upprunasögu hús á Akureyri árið 1933. Handritað skjal, varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.

Akureyrarbær og Teiknistofa Arkitekta, Gylfi Guðjónsson og félagar. (2015). Norðurbrekkan, neðri hluti. Húsakönnun.  Pdf-útgáfa aðgengileg á slóðinni http://www.akureyri.is/static/files/Skipulagsdeild/Deiliskipulog/Nordur_Brekka/n-brekka-husakonnun-150129-vefutgafa.pdf

 

Hús dagsins: Brekkugata 27

Árið 1924 fékk Jón Guðmundsson leyfi til að reisa steinhús á lóð sem hann fékk útmælda við Brekkugötu í árslok 1923. Fékk hann að reisa hús 8,16 x 9m að stærð „með ýmsum útskotum“. Ekki þori ég að fullyrða hvort þessir 16 cm stafi af misritun ( 0 í stað 6) eða að bygginganefnd hafi verið svo nákvæm í mælingum sínum. Yfirleitt standa mál húsa í leyfisveitingum nefndarinnar þó á heilum tugum. Húsið er annað elsta húsið í þessari tilkomumiklu húsaröð, oddatölum 23-41 við Brekkugötuna. Í bókinni Líf í Eyjafirði  kemur fram að hönnuður hússins hafi verið Jón Guðmundsson og geri ég ráð fyrir, að um sama Jón sé að ræða og byggði húsið. Ekki hef þó ég óyggjandi eða staðfestar heimildir fyrir því að muni tilfellið. Jón og Guðmundur voru nefnilega -og eru- óskaplega algeng nöfn!

En Brekkugata 27 er einlyft steinsteypuhús með háu risi og miðjukvisti og bogadregnu útskoti á framhlið (sk. karnap). Á norðurhlið er forstofubygging og steyptar tröppur upp að inngangi. Krosspóstar eru í gluggum og bárjárn á þaki. Brekkugata 27 er mjög svipsterkt hús og helsta sérkenni eru steyptir tröppulaga þakkantar. Bogadreginn gluggi ofan kvistglugga með nk. „sólargeisla“ lagi gefur húsinu einnig sérstakan svip. Húsið hefur alla tíð verið íbúðarhús, líkast til einbýli frá upphafi. Ekki er að sjá að stórfelld verslun eða iðnaður hafi farið fram í húsinu á fyrri tíð, en elsta heimildin sem finnst um húsið á timarit.is er auglýsing um píanókennslu hjá Guðrúnu Jónsdóttur, haustið 1925. Húsið er að öllum líkindum að mestu óbreytt frá upphafi, a.m.k. að ytra byrði. Það er í góðri hirðu og til mikillar prýði og stendur hátt og á áberandi stað, líkt og nærliggjandi hús. Myndina tók ég þ. 10.jan. sl.

 Heimildir: Bragi Guðmundsson. 2000. Grenndarfræði. Í Bragi Guðmundsson (ritstj.): Líf í Eyjafirði. Rannsóknastofnun Háskólans á Akureyri gaf út.

 Jón Sveinsson. 1955. „Jónsbók“. Upplýsingar um upprunasögu hús á Akureyri árið 1933. Handritað skjal, varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.

Akureyrarbær og Teiknistofa Arkitekta, Gylfi Guðjónsson og félagar. (2015). Norðurbrekkan, neðri hluti. Húsakönnun.  Pdf-útgáfa aðgengileg á slóðinni http://www.akureyri.is/static/files/Skipulagsdeild/Deiliskipulog/Nordur_Brekka/n-brekka-husakonnun-150129-vefutgafa.pdf

Hin tilkomumikla húsaröð við Brekkugötu ofan Akureyrarvallar

Ég hef í síðustu færslum verið staddur í Brekkugötu en næstu vikurnar ætla ég að taka húsaröðina frá 23-37 hús fyrir hús. Hér er um ræða heilsteypta torfu reisulegra steinhúsa frá 3. og 4. áratug 20.aldar (undantekning er eitt hús frá 1953) og er þetta ein af glæsilegri götumyndum Akureyrar. Hún blasir við öllum þeim sem leið eiga um þjóðveg 1 þar sem hann þverar ofanverða Oddeyrina og myndar skemmtilega umgjörð um hinn valinkunna leikvang Akureyrarvöll. Ég afgreiddi þessa stórmerku röð á "hundavaði" fyrir rúmum fimm árum síðan en þótti hvert hús verðskulda umfjöllun fyrir sig. Á næstu dögum og vikum mun ég birta greinar um þessar, en hér má sjá yfirlitsmynd af umræddri húsaröð.

Hús dagsins: Brekkugata 27a

Brekkugötu 27a reisti Guðmundur Pétursson útgerðarmaður árin 1929-30. Bróðir hans,Sigurbjörn Pétursson frá Þverá fékk byggingarleyfi síðla vetrar 1929; leyfi til að reisa íbúðarhús, eina hæð á sk. „ofanjarðarkjallara“ og með útskoti að framan og skúrbyggingu á bakhlið, stærð hússins 10,3x9m. Hann lést árið 1930. Teikningarnar gerði Árni Stefánsson. Þessi lóð var framan af talin óbyggileg, vegna klappar sem ekki var unnt að vinna á nema með miklum tilkostnaði. Guðmundur var sterkefnaður og gat staðið straum af því. Þannig er númerið 27a til komið, ekki gert ráð fyrir húsi á milli 25 og 27, sem þegar voru risin.  Brekkugata 27a er tveggja hæða steinsteypuhús  með háu risi og miðjukvisti. Bogadregið útskot (karnap) er á miðri framhlið og svalir með steyptu handriði ofan á því, svaladyrnar á kvistinum. Þá er forstofubygging með svölum ofan á á norðurgafli og stigabygging á bakhlið, með sambyggðum kvisti. Krosspóstar eru í gluggum hússins og bárujárn á þaki. Húsið er sagt steinsteypuklassík með barokkívafi  í Húsakönnun sem unnin var fyrir Skipulagsdeild og þar er það einnig sagt „einkennandi í sterkri götumynd sem er áberandi dráttur í bæjarmynd Akureyrar“ (Gylfi Guðjónsson o.fl. 2015). Framan á kvisti er byggingarárið 1930 tíundað, en slíkt virðist ekki hafa verið óalgengt á þessum árum. (Mér er þó ekki kunnugt um hvort ártölunum var bætt á húsin síðar eða hvort þetta hafi verið einhvers konar tíska á þessum árum) Húsið var byggt sem íbúðarhús en við snögga yfirferð á timarit.is gat ég ekki fundið heimildir um neina verslun eða iðnaðarstarfsemi á fyrri tíð. Nú er Brekkugata 27a nýtt sem gistiheimili og hefur húsið hlotið gagngerar endurbætur að innan í tengslum við þá starfsemi. Ekki ætti nú að væsa um þá gesti Akureyrar sem gista þetta glæsihús. Myndin er tekin í vetrarblíðunni sunnudaginn 10.janúar 2016.

 

Heimildir: Guðmundur Kristjánsson. Munnleg heimild, tölvupóstur sendur þann 10. september 2019.

Jón Sveinsson. 1955. „Jónsbók“. Upplýsingar um upprunasögu hús á Akureyri árið 1933. Handritað skjal, varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.

Akureyrarbær og Teiknistofa Arkitekta, Gylfi Guðjónsson og félagar. (2015). Norðurbrekkan, neðri hluti. Húsakönnun.  Pdf-útgáfa aðgengileg á slóðinni http://www.akureyri.is/static/files/Skipulagsdeild/Deiliskipulog/Nordur_Brekka/n-brekka-husakonnun-150129-vefutgafa.pdf

Hús dagsins: Brekkugata 25

Fyrir réttum 90 árum, þann 15.febrúar 1926 fékk Jón Sigurðsson ritari lóð við Brekkugötu og byggingarleyfi um sumarið sama ár. Ljósmynd sem tekin væri af Brekkugötunni ofanverðri haustið 1926 myndi líkast til sýna þessi tvö hús, númer 23 og 25 í byggingu eða hálfkláruð. En Jón fékk leyfi til að reisa steinsteypt íbúðarhús, 11,2x9m, háum kjallara og útbyggingu að vestan og portbyggðum kvisti. Teikningarnar af húsinu gerði Jónas Snæbjörnsson en upprunalegar teikningar eru ekki aðgengilegar á Landupplýsingakerfinu. Hér eru hins vegar útlitsteikningar frá 1999. Brekkugata 25 er einlyft steinsteypuhús á háum kjallara eða á jarðhæð með háu risi og miðjukvisti og  inngönguskúr á bakhlið. Einnig eru inngöngudyr á jarðhæð að framan, annars vegar fyrir miðju og nyrst. Yfir nyrðri inngangi er dyraskýli. Slíkt kann e.t.v. að bjarga lífi og limum, því snjór sem fellur af þetta háum þakkanti getur orðið ansi höggþungur. (Þetta er ofarlega í huga höfundar þegar þetta er ritað; nýlega mældist jafnfallinn snjór á Akureyri 102 cm).  Gluggar eru með tvískiptum krosspóstum og bárujárn er á þaki. Steyptir þakkantar eru bogadregnir, mögulega undir áhrifum frá jugend stíl en Húsakönnun 2015 flokkar húsið undir steinsteypuklassík. Á kvisti er letrað byggingarár hússins, 1926 en slíkt var raunar ekki óalgengt á árunum kringum 1930. Þessi áletrun  er þó seinni tíma skreyting. Brekkugata 25 er reisulegt og glæsilegt hús og nýtur sín vel á þessum stað. Þrjár íbúðir eru í húsinu, hver á sinni hæð. Myndin er tekin 10.jan. 2016.

 

Heimildir: Jón Sveinsson. 1955. „Jónsbók“. Upplýsingar um upprunasögu hús á Akureyri árið 1933. Handritað skjal, varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.

Akureyrarbær og Teiknistofa Arkitekta, Gylfi Guðjónsson og félagar. (2015). Norðurbrekkan, neðri hluti. Húsakönnun.  Pdf-útgáfa aðgengileg á slóðinni http://www.akureyri.is/static/files/Skipulagsdeild/Deiliskipulog/Nordur_Brekka/n-brekka-husakonnun-150129-vefutgafa.pdf

Hús dagsins: Brekkugata 23

Þegar ég kem mér fyrir á Héraðsskjalasafninu til að blaða í gömlum skjölum sest ég að jafnaði við borð við norðurgluggann. Þar blasir suðurgafl Brekkugötu 23 við mér...

Árið 1926 fékk Anton Sigurðsson frá Finnastöðum leyfi til að reisa steinsteypt íbúðarhús á lóð sinni við Brekkugötu. Skyldi það vera einlyft á háum kjallara með porti og kvisti, 9,5x8,3m að stærð. Teikningar af húsinu gerði Einar Jóhannesson. Brekkugata 23 er steinsteypt á háum kjallara og með háu portbyggðu risi. Á bakhlið er útskot; stigabygging og lítill kvistur þar við en miðjukvistur er á framhlið. Krosspóstar eru í gluggum hússins en bárujárn á þaki. Inngöngudyr eru nyrst á framhlið og á bakhlið. Lítil skúrbygging er einnig á bakhlið. Ef núverandi útlit hússins er borið saman við upprunalegar teikningar virðist húsið mjög lítið breytt frá upprunalegri gerð. Til er húsakönnun um þetta svæði og þar flokkast húsið undir steinsteypuklassík. Enda er húsið nokkuð dæmigert fyrir steinsteypt íbúðarhús þessa tíma, en þau sóttu að mörgu leyti áhrif frá gömlu timburhúsunum. Húsið hefur alla tíð verið íbúðarhús, en ekki gat ég fundið auglýsingar um stórfellda starfsemi eða verslun í húsinu á timarit.is. Brekkugata 23 er reisulegt og glæsilegt hús og stendur, líkt og öll húsin á ofanverðri Brekkugötu á áberandi stað. Þrjár íbúðir munu í húsinu, hver á sinni hæð. Myndin er tekin þ. 10.jan. 2016.

 

Heimildir: Jón Sveinsson. 1955. „Jónsbók“. Upplýsingar um upprunasögu hús á Akureyri árið 1933. Handritað skjal, varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.

Akureyrarbær og Teiknistofa Arkitekta, Gylfi Guðjónsson og félagar. (2015). Norðurbrekkan, neðri hluti. Húsakönnun.  Pdf-útgáfa aðgengileg á slóðinni http://www.akureyri.is/static/files/Skipulagsdeild/Deiliskipulog/Nordur_Brekka/n-brekka-husakonnun-150129-vefutgafa.pdf

 

Öskudagur á Akureyri 2016

Ég hef lengi haft þann vana að leggja leið mína niður í Miðbæ og Glerártorg á Öskudag, hafi ég tök á því. Myndavélin er þá oftar en ekki með í för. Svo var einnig í dag. Hér eru nokkrar svipmyndir. 

 

Að ofan: Líf og fjör á Glerártorgi.

Klukkan var langt gengin í 12 þegar ég átti leið um Miðbæinn og þá er yfirleitt farið að draga nokkuð úr umferð Öskudagsliða. OG nammið gengið til þurrðar á mörgum stöðum...

Þessa mynd læt ég fylgja með sem e.k. heimildarmynd um snjóalögin þessa dagana...ruðningarnir milli akreina Glerárgötunnar eru rúmlega mannhæðar háir og mynda þeir nokkurs konar göng...Öskudagsliðið á myndinni er að öllum líkindum á leið í Miðbæ.

Hús dagsins: Bjarmastígur 3

Um daginn skrifaði ég um Bjarmastíg 1 og mun ég halda áfram að skrifa um hús við Bjarmastíginn. Ég tek oddatölunúmerin fyrir í þessari umferð, en þau hús standa vestan megin götu. 

Bjarmastíg 3 reisti Baldur Svanlaugsson bifreiðasmiður árið 1939 eftir teikningum H. Halldórssonar, en freistandi er að álykta, að þar sé um að ræða Halldór Halldórsson, byggingameistara og bæjarverkfræðing. Upprunalegar teikningar eru ekki aðgengilegar á Landupplýsingakerfinu en þessar upplýsingar koma fram á breytingateikningum frá 1986. Húsið er tvílyft steinsteypuhús á kjallara og með aflíðandi einhalla þaki. Einfaldir, lóðréttir póstar með tvískiptum, opnanlegum fögum eru í gluggum en bárujárn er á þaki. Á framhlið eru tveir inngangar og steyptar tröppur upp að húsi og niður að götu, en húsið stendur eilítið inni á lóðinni. Bjarmastígur 3 er einfalt og látlaust hús og í góðri hirðu. Það stendur á nokkuð áberandi stað en húsin við Bjarmastíg „gægjast“ dálítið skemmtilega yfir húsin við Brekkugötu og í Miðbænum, sé horft t.d. frá Oddeyrinni. Tvær íbúðir eru í húsinu og hefur sú íbúðaskipan líkast til verið frá upphafi. Myndin er tekin þann 10.jan 2016.

 

 

 

 

Heimildir: Landslag arkitektastofa 2014. Akureyrarbær Miðbær- Húsakönnun. Unnið fyrir Akureyrarbæ. Óprentað, pdf aðgengilegt á slóðinnihttp://www.minjastofnun.is/media/husakannanir/midbaer_husakonnun-2014.pdf

Myndefni af ýmsum toga

Hér ætla ég að birta  nokkrar myndir sem ég hef tekið á síðustu misserum af ýmsu sem mér hefur þótt áhugavert. Lesendur geta síðan ýmist verið sammála eða ósammála mér um það, hvort það sem á myndunum er, telst áhugavert eður ei.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

SUNDKENNSLA. Þessar ungu endur létu mig  ekki trufla sig í sundtíma þeirra sem fram fór við Oddeyrarbryggju þ. 6.júlí 2015.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

"Ó HVE GOTT Á LíTIL LIND". Grunnvatn seytlar um sprungur í bergi og jarðvegi og þar sem grunnvatnsæðar opnast streyma fram lindir. Þessa uppsprettu má finna í litlum kletti einum við Dalsbraut á efri Brekkunni, en hún hefur líkast til opnast þegar klöppin var sprengd fyrir lagningu brautarinnar 2003-4. Myndina tók ég þann 16.ágúst 2015.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

SÚLUR Í MÓÐU. Þann 20.september 2014 lá nokkuð þykkt og sérkennilegt mistur yfir Eyjafirði. Þarna var Holuhraunsgosið nýhafið en ekki er ég viss um að tengsl hafi verið þar á milli. Hér er horft frá Eyjafjarðarbraut eystri, neðan við bæinn Eyrarland.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

VALLHUMALLINN Á KANTINUM. Malbikinu og gróandanum er gjarnan stillt upp sem andstæðum. En það er víst ekki svo að eitt útiloki annað í þeim efnum eins og þessi mynd, sem tekin er á Hjalteyrargötu 24.júlí 2015. Séu á annað borð við  ákjósanleg uppvaxtarskilyrði til staðar vaxa plöntur upp af fræjum og ekki þarf plássið að vera mikið.  Í Kristnihaldi undir Jökli lýsir Halldór Laxness einhversstaðar steyptum tröppum þar sem skiljast má að steypan  hafi m.a. verið drýgð með mold og sandur hlutfallslega of mikill svo þar uxu hinar ýmsu plöntutegundir þ.á.m. hið hvíta smáblóm músareyra. Og gott ef þessar tröppur voru ekki á bæ Tuma Jónssen, safnaðarformanns. Hér er mold til staðar í kverk milli malbikaðrar stéttar og steypts kantsteins og þar vex m.a. þessi fíni vallhumall.