Hús dagsins: Helgamagrastræti 2

Helgamagrastræti 2 byggði Skarphéðinn Ásgeirsson, kenndur við Amaro, árið 1937. Hann fékk lóð nr.2 við götuna að fengnu samþykki frá Samvinnubyggingafélaginu og fékk í kjölfarið að reisa hús; tvær hæðir á kjallara steinsteypt með flötu þaki, 10x8,5m að grunnfleti. Teikningarnar að húsinu gerði Þórir Baldvinsson og er um að ræða svipaða teikningu og að húsum Byggingafélagsins, nr. 1-13 og 4 og 6 við Helgamagrastrætið.  Hús Skarphéðins er þó ívið stærra, grunnflötur þess sem áður segir 10x8,5m en hin húsin 7,6x8,10m, auk þess sem það er á kjallara en hin ekki.

Skarphéðinn Ásgeirsson, sem byggði húsið og bjó hér allt til dánardægurs, 1988, er eitt af „stóru nöfnunum“ eins og sagt er í verslunarsögu Akureyrar. Verslun hans Amaro var ein sú stærsta og veglegasta á sínum tíma og árið 1960 byggði hann eitt mesta stórhýsi Akureyrar þess tíma, Amaro húsið í Hafnarstræti. Skarphéðinn var múrari og smiður og hóf feril sinn um 1930 sem leikfangasmiður og fór sú framleiðsla fram í kjallaranum á Helgamagrastræti 2 þegar það var risið. Amaro, sem upprunalega var nærfatagerð stofnaði hann árið 1940. Skarphéðinn og kona hans, Laufey Tryggvadóttir bjuggu hér um áratugaskeið. Laufey var um árabil formaður Náttúrulækningafélags Akureyrar, og var m.a. ein af forvígismönnum fyrir byggingu heilsuhælis í Kjarna á áttunda áratug síðustu aldar. Líklega hefur húsið alla tíð verið tvíbýli, en á teikningum Þóris Baldvinssonar er gert ráð fyrir íbúð á hvorri hæð. Ýmsir hafa búið þarna eftir tíð þeirra Skarphéðins og Laufeyjar, og hefur öllum auðnast að halda þessu glæsta húsi vel við. Lóðin er einnig vel hirt og gróin, líkt og gengur og gerist á Helgamagrastræti og Brekkunni yfirleitt. Árið 2005 var byggður steinsteyptur bílskúr austan megin á lóðinni, eftir teikningum Haraldar Árnasonar.  

Helgamagrastræti 2, sem stendur á suðurhorni götunnar og Lögbergsgötu, er tvílyft steinsteypuhús á lágum kjallara og  með flötu þaki. Einfaldir lóðréttir póstar eru í gluggum og líkast til er einhvers konar þakpappi á þakinu og slétt múrhúð á veggjum. Horngluggar í anda funkisstefnunnar til suðurs og suðausturhorni eru svalir. Steypt skrautbönd undir þakkanti setja nokkurn svip á húsið, sem er annars einfalt og látlaust í anda funksjónalismans.

Húsið er í mjög góðu standi og hefur líkast til alla tíð hlotið gott viðhald og er til mikillar prýði í stórskemmtilegri götumynd, og sem hornhús tekur það að nokkru leyti þátt í götumynd Lögbergsgötu. Húsið hlýtur 1. stigs varðveislugildi í Húsakönnun 2015 sem hluti  þeirri merku og mikilsverðu heild sem funkishúsaröðin við Helgamagrastræti er. Tvær íbúðir eru í húsinu. Myndin er tekin þann 24. febrúar 2019.

Heimildir:

Akureyrarbær og Teiknistofa Arkitekta, Gylfi Guðjónsson og félagar. (2015). Norðurbrekkan, neðri hluti. Húsakönnun. Akureyrarbær: Pdf-útgáfa aðgengileg á slóðinni http://www.akureyri.is/static/files/Skipulagsdeild/Deiliskipulog/Nordur_Brekka/n-brekka-husakonnun-150129-vefutgafa.pdf 

Bygginganefnd Akureyrar. Fundargerðir 1935-41. Fundur nr. 795, þ. 17. apríl 1937. Óprentað og óútgefið, varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.

Athugasemdir

[Þorsteinn Briem, 23.5.2019 kl. 01:23]

Ef Helgi magri hefði verið feitur væri þetta Helgafeitastræti 2.

[Arnór Bliki Hallmundsson, 23.5.2019 kl. 20:17]

Hárrétt. Verð að viðurkenna að ég hafði ekki leitt hugann að því.