Hús dagsins: Gránufélagsgata 47

Gránufélagsgata 47 stendur á norðausturhorni Gránufélagsgötu og Kaldbaksgötu. Húsið reisti Jóhannes Kristjánsson bifvélavirki, frá Syðra Hvarfi í Svarfaðardal, sem bílaverkstæði árin 1944-47, en skráð byggingarár hússins er 1947. Það var sumarið 1944 sem Jóhannes sótti um lóðina vestan Kaldbaksgötu og norðan Gránufélagsgötu undir bílaverkstæði. Byggingarnefnd lagðist gegn því, þar sem þar var ráðgert að reisa íbúðabyggð. Sótti Jóhannes þá um lóðina handan Kaldbaksgötu, þ.e. norðan Gránufélagsgötu en austan Kaldbaksgötu, í sama tilgangi og fékk hana. Fékk hann einnig að flytja þangað hermannaskála, væntanlega til bráðabirgða. Þannig mætti álykta, að samkvæmt þáverandi skipulagsáformum, hafi Kaldbaksgötu verið ætlað að skilja að íbúðasvæði og athafnasvæði. Árið 1947 hafði Jóhannes reist varanlegt hús og er þar um að ræða steinsteypt hús með háu risi. Ekki liggur fyrir hver teiknaði elsta hluta hússins; þær teikningar a.m.k. ekki aðgengilegar á kortasjánni. Síðar voru reistar hærri álmur til með lágu risi. Liggja þær meðfram Kaldbaksgötu. Að austan er húsið áfast Gránufélagsgötu 49.

Gránufélagsgata 47 er sem áður segir tvær álmur, sú elsta við Gránufélagsgötu og snýr A-V en yngri álmur snúa N-S. Yngri álmur eru reistar á bilinu 1975- 2014. Yngri álmur eru tvílyftar með lágu risi en elsta álman einlyft með háu risi og kvisti austarlega á þekju. Hugtökin einlyft og tvílyft eiga e.t.v. tæplega við í tilfellum iðnaðarhúsnæðis, sem oftar en ekki eru einn geymur og engin milliloft. Þannig eru þessi hugtök aðeins til viðmiðunar. Allt er húsið klætt bárujárni.

Húsið hefur alla tíð hýst hinar ýmsu vélsmiðjur og bílaverkstæði. Ef heimilisfanginu er flett upp á gagnargrunninum timarit.is birtast þar 131 niðurstaða. Elsta heimildin um Gránufélagsgötu 47 er frá febrúar 1952, auglýsing frá Bílaverkstæði Jóhannesar Kristjánssonar. Jóhannes Kristjánsson rak verkstæði sitt þarna um áratugaskeið, eða fram yfir 1990. Á 10. Áratugnum eru þarna m.a. Véla- og stálsmiðjan og Bílaverkstæði Jóns Gunnars.    Nú er starfrækt í húsinu Vélsmiðjan Hamar, sem festi kaup á Véla- og stálsmiðjunni árið 2005. Líkt og gengur gerist hefur húsið verið stækkað í áföngum, enda eðlilegt að starfsemi sem þessi færi út kvíarnar eftir því sem árin líða. Fyrst mun húsið hafa verið stækkað 1977, eftir teikningum Tómasar Búa Böðvarssonar, þá 1990 eftir teikningum Birgis Ágústssonar. Árið 2014 var byggt við húsið til norðurs, eftir teikningum Hauks Ásgeirssonar. Um leið var húsið allt klætt bárujárni og fékk þá það lag sem það nú hefur.  Líklega hefur húsið ekki varðveislugildi, en eftir endurbætur er það sem nýtt að utan og til mikillar prýði í umhverfinu. Á þessu svæði standa mörg áhugaverð iðnaðar- og verkstæðishús, sum þeirra frá miðri eða fyrri hluta síðusta aldar. Myndirnar eru teknar þann 1. nóvember 2020.

Heimildir: Bygginganefnd Akureyrar. Fundargerðir 1941-48. Fundur nr. 983, 21. júlí 1944. Fundur nr. 985, 11. ágúst 1944. Fundur nr. 990, 8. sept. 1944.Óprentað, óútgefið, varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.