Hús dagsins: Aðalstræti 54b

 

Kannski er Nonnahús frægasta húsið á Akureyri. Það þekkja ekki einungis  Akureyringar og flestir aðrir landsmenn heldur fjölmargt fólk víða um heim. Þangað kemur fjöldi ferðamanna víðsvegar að úr heiminum í hálfgerðar pílagrímsferðir til að berja augum þetta æskuheimili rithöfundarins valinkunna. En Jón Sveinsson, Nonni, rithöfundur bjó lengst af og starfaði í Þýskalandi og átti þar fjölmarga aðdáendur og bækur hans hafa verið þýddar á fjöldann allan af tungumálum og víða notið vinsælda. En þetta heimsfræga hús er hvorki háreist né áberandi og stendur á baklóð en við götuna, framan við Nonnahús stendur  einmitt húsið hér á myndinni, Aðalstræti 54b.

Aðalstræti 54n er byggt í áföngum eins og glögglega má sjá. 

En húsið reisti Davíð Sigurðsson árið 1896 og 1905. Eldra húsið, það er það syðra er einlyft timburhús með háu portbyggðu risi og á steyptum kjallara með miðjukvisti og öðrum sambyggðum gaflkvisti. Forstofubygging með skrautrúðum er á suðurgafli hússins en einlyftur inngönguskúr stendur við bakhlið. Yngra húsið er einnig úr timburhús, tvílyft á kjallara og með lágu risi með inngönguskúr á norðurhlið. Norðurhlutinn snýr A-V en suðurhluti N-S. Krosspóstar eru í gluggum og er húsið allt klætt steinblikki. Upprunalega reisti Davíð þarna íbúðarhús en þá (1896) var hann búsettur í Nonnahúsi. Árið 1905 byggir hann við húsið tvílyfta byggingu sem var verslun og smíðahús. Líklegt þykir mér að hann hafi verslað á hæðinni, smíðað í kjallaranum og haft skrifstofur og geymslur eða íveruherbergi fyrir starfsmenn sína á þeirri efri. (Fylgir ekki sögunni- aðeins getgátur undirritaðs.)   Árið 1929 er norðurhlutinn innréttaður sem íbúð og skiptist þá í tvo eignarhluta. Eigendur þá eru nafnarnir Jakob Magnússon sem átti neðri hæð og Jakob Lilliendal sem átti þá efri. Ein íbúð var í suðurhluta en þann hluta hússins eignuðust Zontakonur fyrir hálfri öld, 1965, og hafa þar haft félagsheimili sitt síðan. Ein íbúð er nú í norðurhluta og hefur verið svo um árabil. Húsið er óneitanlega sérstakt og skemmtilegt í útliti enda er hér um að ræða tvö sambyggð hús sem hvort um sig hefur sín sérkenni. Það að hafa húshlutana í mismunandi litum skerpir síðan enn á mismunandi gerð húsanna. Húsið og lóðin umhverfis eru til mikillar prýði í umhverfinu. Myndirnar hér eru teknar í haustblíðunni um seinnipartinn sunnudaginn 5.október 2014.

Heimildir:  Hjörleifur Stefánsson (1986) Akureyri: Fjaran og Innbærinn byggingarsaga. Reykjavík: Torfusamtökin 

Hús dagsins: Lækjargata 14

Lækjargötu 14 reisti Sigurður Sumarliðason skipstjóri árið 1914 og á því húsið aldarafmæli þegar þetta er ritað. Húsið er reist úr múrsteinum og flutti Sigurður þá inn sjálfur á skipi sínu- en ekki fylgir sögunni hvað skipið hét. Húsið er einlyft hús á háum kjallara og með lágu valmaþaki auk bakbygginga sem eru steinsteyptar. Inngangur er á austurhlið og að honum eru steyptar tröppur. Krosspóstar eru í gluggum. Ekki leið á löngu frá byggingu hússins að byggt var við það en árið 1926 var byggður steinsteyptur skúr á bakhlið þess. Húsið hefur líkast til alltaf verið einbýlishús með geymslurýmum í kjallara. Ytra byrði hússins í meginatriðum lítið breyst þessi 100 ár sem það hefur staðið, en á mynd frá 1915 ( Steindór Steindórsson 1993: 160) er ekki búið að múrhúða húsið en sem áður segir er það hlaðið úr múrsteini. Húsið er í góðu standi og lítur vel út. Þrátt fyrir að vera aldargamalt er það eitt yngsta húsið í Lækjargötu og eitt fárra steinhúsa við götuna en flest húsin við götuna eru byggð fyrir aldamótin 1900. Ég hef nú fjallað um hvert einasta hús við þá ágætu götu og hér að neðan birti ég von bráðar tengla á allar umfjallanir mínar um Lækjargötuna. Þessi mynd er tekin 14.september 2014.

 Heimildir:  Hjörleifur Stefánsson (1986) Akureyri: Fjaran og Innbærinn byggingarsaga. Reykjavík: Torfusamtökin.

Steindór Steindórsson (1993). Akureyri; höfuðborg hins bjarta norðurs. Reykjavík: Örn og Örlygur

 

 Hér eru færslur sem ég hef skrifað um húsin í Lækjargötu:

Lækjargata 2- 2a og 2b

Lækjargata 3

Lækjargata 4

Lækjargata 6

Lækjargata 7

Lækjargata 9 og 9a

Lækjargata 11

Lækjargata 11a

Lækjargata 18 og 22. 

Hús dagsins: Lækjargata 11a

Í síðustu færslu fjallaði ég um húsið á Lækjargötu 11 en á þessari mynd má sjá bakhús sem stendur á þeirri lóð en það er Lækjargata 11a. 

Það er ekki gott að slá því föstu hvert byggingarár hússins er, en það er reist uppúr smiðju sem Sigurður Pétursson reisti árið 1884. Það ár fékk hann vítur frá Byggingarnefnd fyrir það að hafa byggt í óleyfi á lóð sinni, og mun þar um að ræða smiðjuna sem nú er kjarninn í þessu húsi. Á vef Landupplýsingakerfis Akureyrarkaupstaðar er gefið upp að byggingarár hússins sé 1907. Lækjargata 11a er tvílyft steinsteypuhús á lágum grunni með aflíðandi skúrþaki með smáum og einföldum gluggum. Það er bárujárnsklætt. Þá er á húsinu lítil bakálma, einlyft með skúrþaki og hugsanlega er þar um að ræða elsta hluta hússins- án þess að ég þori nokkuð að fullyrða um það. Húsið hefur um áratugaskeið verið íbúðarhús með einni íbúð en var sem áður segir smiðja í upphafi. Húsið er  nokkuð sérstakt í útliti og stendur auk þess á sérlega skemmtilegum stað í brekkufæti undir suðurbrún Búðargils. Það er hins vegar hvorki áberandi né ráðandi í umhverfi heldur lítið og látlaust og stendur í skjóli reynitrés. Lækjargata 11a virðist í mjög góðu standi, en klæðning og þakkantar og gluggar eru tiltölulega nýlegir (15-20ára). Þessi mynd er tekin sunnudaginn 14.sept. 2014. 

 Heimildir: Hjörleifur Stefánsson (1986) Akureyri: Fjaran og Innbærinn byggingarsaga. Reykjavík: Torfusamtökin