Hús dagsins: Grundarkirkja

Í síðustu grein var umfjöllunarefnið Hafnarstræti 86, en það hús reisti Magnús á Grund, reisti árið 1903 sem útibú fyrir verslun sína. Nefnt var, að þá hafi hans helsta stórvirki, Grundarkirkja, verið í bígerð. Er þá ekki upplagt, að taka kirkjubygginguna fyrir næst og viðeigandi að grein um hana birtist hér á sjálfan hvítasunnudag...

Nokkurn veginn í miðjum Eyjafirði, liðlega 20 km framan Akureyrar stendur hið valinkunna höfuðból Grund. Bæjarstæðið er á flata sunnan undir hólaþyrpingu við rætur Kerlingar, hæsta fjalls Norðurlands. Einn af mörgum stórbændum og höfðingjum, sem búið hafa á Grund gegnum aldirnar er Magnús Sigurðsson, sem löngum var kenndur við staðinn.  Á Grund standa byggingar frá áratugunum beggja vegna aldamótanna 1900 sem jafnvel enn þann dag þykja veglegar og bera þær vitni um stórhuga og elju hins merka athafnamanns. Höfuðprýði staðarins hlýtur að vera Grundarkirkjan, ein stærsta timburkirkja landsins og vafalítið með þeim glæstari. Hana reisti Magnús fyrir tæpum 120 árum síðan á eigin kostnað og frumkvæði og sótti fyrirmyndir í kirkjur erlendra stórborga, m.a. Kaupmannahafnar.

                Það er í raun ekki vitað hvenær kirkja reis fyrst á Grund en það mun ekki hafa verið löngu eftir kristnitöku. Þegar Magnús Sigurðsson kaupir og flytur á Grund árið 1874 stóð þar timburkirkja, sem Ólafur Briem timburmeistari hafði reist árið 1842. Á þeim árum, þ.e. þegar Magnús kom að Grund, mun hin forna stórjörð hafa verið í nokkuð bágu ástandi en hann hugði á mikla uppbyggingu. Hann stundaði ekki einungis búskap heldur hóf hann verslunarstarfsemi á Grund árið 1885. Átta árum síðar reisti hann timburhús, íbúðar- og verslunarhús, sem var eitt það stærsta í Hrafnagilshreppi og raunar á pari við stærstu hús á Akureyri og kaupstöðum landsins. Verslunina rak hann í um fjóra áratugi, eða eins og honum entist aldur og heilsa til.  Þá reisti Magnús veglegt og skrautlegt útibú, stórt plankabyggt hús í sveitserstíl, fyrir verslun sína við Hafnarstræti á Akureyri árið 1903. Hvort að sú bygging hafi verið „æfing“  Magnúsar og byggingarmeistara hans fyrir Grundarkirkju skal ósagt látið, en Magnús hafði þá þegar löngu fengið hugmyndina af kirkjubyggingunni.  Kirkjan frá 1842 þótti honum vera orðin hrörleg og smá, hann vildi reisa guðshús, „stærra í sniðum enn aðrar kirkjur, veglegastu kirkju, sem risið hefði á höfuðbólinu og þótt víðar væri skyggnzt um“ (Gunnar M. Magnús 1972:183). Hugmyndir hans voru að byggja eina kirkju fyrir allan Eyjafjörð, framan Akureyrar.  Það var síðan í ársbyrjun 1904, fáum mánuðum eftir að Hafnarstræti 86 reis af grunni, að þeir Sigtryggur Jónasson og Jónas Gunnarsson handa við gluggasmíði fyrir nýju kirkjuna. Um sumarið hófst  kirkjusmíðin sjálf.

      Viðinn í kirkjuna pantaði Magnús árið 1902 og veturinn á eftir flutti hann timbrið, sem skipað var upp á Akureyri „fram eftir“ með aðstoð bænda úr sveitinni. Þá voru aldeilis ekki flutningabílarnir (Magnús flutti reyndar nokkrum árum síðar inn bíl, fyrstur manna á Norðurlandi, en það er önnur saga) heldur fluttu bændur efnið á hestakerrum og sleðum. Samdi hann við þá, að flutningurinn væri þeirra framlag til kirkjubyggingarinnar og miðaðist við efni og aðstæður hvers og eins. Það sem útaf stæði, félli á Magnús sjálfan. Mánuðum saman voru farnar 2-3 sleðaferðir fram og til baka milli Grundar og Akureyrar með trjávið og vörur til verslunar Magnúsar. Byggingameistari kirkjunnar var Ásmundur Bjarnason. Honum hafði Magnús kynnst rúmum áratug fyrr, er hann dvaldi í Danmörku, þar sem hann m.a. kynnti sér húsagerð þar ytra, og Ásmundur við nám í trésmíði. Ásmundur mun einnig hafa gert lokateikningu kirkjunnar en Sigtryggur Jónsson byggingameistari kom einnig að frumhönnun kirkjunnar. Að sjálfsögðu hafði Magnús sjálfur einnig hönd í bagga við hönnunarvinnuna. Aðrir smiðir sem komu að byggingunni, auk téðs Ásmundar, voru þeir Jónas Stefánsson, Pálmi Jósefsson, Þorsteinn Ágústsson og Maron Sölvason. Málun kirkjunnar, sem þótti gerð af miklu listfengi og natni, annaðist norskur málari, Fredrik M. Möller, en hann var sérmenntaður í skrautmálun og skreytingum húsa.  Mögulega mun kirkjan að hluta eða í heild hafa komið tilsniðin til landsins. Margir hlutar timburverks eru nokkuð greinilega unnir í smíðavélum erlendis en langur byggingatími, 17 mánuðir, þykir benda til þess, að mestöll smíðin hafi farið fram á staðnum. Til samanburðar tók bygging stærstu timburhúsa Akureyrar, Menntaskólans (1904) og Samkomuhússins (1906) aðeins sex mánuði. Þá munu engin skjöl liggja fyrir, sem staðfesta með óyggjandi hætti innflutning á sérstaklega tilsniðnu efni (Sbr. Gunnar Bollason, Hjörleifur Stefánsson og Þóra Kristjánsdóttir 2007:78-79). Kostnaður við byggingu Grundarkirkju nam 21.907 krónum. Það hefur líklega litla þýðingu að reyna að snara þessari upphæð á núvirði en til samanburðar má nefna, að sumarið 1905, á byggingartíma Grundarkirkja auglýsir kaupmaður á Akureyri kaffi á 55 aura kílóið og púðursykur á 24 aura.  

       Grundarkirkja var vígð við hátíðlega athöfn þann 12. nóvember 1905, með tilheyrandi ræðuhöldum sálmasöng og veisluhöldum í boði staðarhaldara. Alls munu um 800 manns hafa sótt vígsluathöfnina, en þar þjónuðu fjórir prestar, sr. Geir Sæmundsson á Akureyri, sr. Jónas Jónasson á Hrafnagili, sr. Jakob Björnsson í Saurbæ auk séra Matthíasar Jochumssonar. Guðlaugur Ásmundsson, lengst af búsettur á Fremsta-Felli í Köldukinn,  sótti hátíðina og sagði frá henni í Snarfara, handskrifuðu málgagni Lestrarfélags Kinnunga þ. 27. nóv. 1905, en frásögn hans birtist í Súlum tímariti árið 1981. Guðlaugur segir svo frá: Klukkan tólf var saman safnað á rennisléttum fleti suður undan kirkjudyrunum, því hún snýr út og suður; kváðu þá við hvell og há klukknahljóð, var þar samhringing og ekki hringt annað fyrir messu. Að hringingunni lokinni voru opnaðar afarstórar bogadyr á suðurgafli kirkjunnar og tók mannfjöldinn að streyma inn í forkirkjuna, sem mun rúma á að giska tvö hundruð manns (Guðlaugur Ásmundsson 1981:7).

                Í frásögn sinni lýsir Guðlaugur turninum á einkar skemmtilegan hátt: Upp í hann  [turninn] er gengið af lofti kirkjunnar eftir undnum stiga all-löngum, þegar hann þrýtur kemur maður á loft, og þar eru klukkurnar [...]. Þá gengur meðaur upp annan vindings-stiga, álíka langan og hinn og kemur þá á annað loft, síðan hið þriðja og þegar hann þrýtur getur maður gengið út úr turninum á fjóra vegu. Eru þar svalir umhverfis turninn sem rúma marga menn og er þar fagurt um að litast. Efri turninn: Þá er gengið upp beint rið upp að efri brún neðri turnsins; þá tekur við skrúfustigi [...] Getur maður séð sig um út úr honum en hvergi eru á honum svalir. Turninn er þá orðinn þröngur og erfiður uppgöngu. Enda reyndist mörgum það torsótt 12. nóvember [1905], þar sem annar eins manngrúi var saman kominn og allir eða flestir vildu skoða bygginguna. Dagaði víst marga uppi á svölum turnsins, því ekki var það heiglum hent að fara í mannþröng upp efri turnbygginguna (Guðlaugur Ásmundsson 1981: 11-12). Er rétt hægt að ímynda sér, að þarna hefur skapast hálfgert vandræðaástand og líklega eins gott, að ekki væru margir lofthræddir í mannþrönginni, sem „dagaði uppi á svölum turnins.“

         Grundarkirkja er timburhús, kirkjuskipið 17,15mx9m að grunnfleti en forkirkja 5,05x5,22m. Séra Geir Sæmundsson, sem vísiteraði kirkjuna sumarið 1907 sagði hæð turns frá jörðu 38 álnir (Sbr. Gunnar, Hjörleifur og Þóra 2007:66) en það mun nærri 24 metrum.  Tvær gluggaraðir eru á kirkjuskipinu og undir þeim samfelld vatnsbretti eða bönd. Gluggarnir eru bogadregnir og margskiptir og utan um miklir, skreyttir rammar.  Á hvorri langhlið kirkjuskips eru alls 12 gluggar, sex í neðri röð og jafn margir í þeirri efri, en þeir eru smækkuð mynd neðri glugga. Tveir gluggar eru á bakhlið, hvor sínum megin við altaristöflu. Þá er einn gluggi af hvorri gerð á langhlið forkirkju. Á forkirkjunni eru vatnsbrettin miklu á „þremur hæðum“ og á framhlið eru tveir smáir gluggar ofan þriðja vatnsbrettisins. Neðsta vatnsbretti er þar bogalaga en yfir inngöngudyrum, sem ásamt allri framhliðinni, eru lítið eitt inndregnar, er bogalisti. Beggja vegna hans eru tveir smærri bogar, og standa þeir á sívölum súlum, sem væntanlega eru burðarsúlur fyrir forkirkjuna. Ofan á forkirkjunni er turnbyggingin sjálf, áttstrendur turn með lauklaga þaki á „tveimur hæðum“ og stendur efsti hluti turnspíru á átta súlum með bogadregnum „skeggjum“ á milli. Svalir eru ofan á þaki forkirkju allt í kringum turninn og eru á hornum þeirra fjórir smáturnar, með oddmjóum, sívölum spírum. Öll er forkirkjan prýdd hinu ýmsu skrauti og munstri sem greinarhöfundur kann ekki einu sinni að nefna. Á það einnig við um kirkjuna í heild, h.u.b. hvern einasta kant, lista, vatnsbretti, þakskegg eða vindskeið prýða munstur, kögur og útskurður svo kirkjan er í heild eitt stórt listaverk, samsett úr mörgum smærri listaverkum.  Hvort heldur sem er að utan sem innan. Að innan er kirkjan nokkuð hefðbundin að gerð, bekkjaraðir beggja vegna miðgangs (13 vestan megin og 14 austan megin) upphækkaður kór og tvö skrúðherbergi beggja vegna hans. Altaristöfluna prýðir málverk sem sýnir upprisu Krists, eftir danska málarann Anker Lund, frá 1891. Látum staðar numið af lýsingu kirkjunnar hér en mjög ítarlega og nákvæma lýsingu á Grundarkirkju er að finna í 10. bindi bókaflokksins Kirkjur Íslands á blaðsíðum 70-76.

                Í kaflanum í Kirkjum Íslands er viðhaldssaga kirkjunnar einnig rakin. Kirkjan var máluð að utan 1920, þakið málað 1932 og steyptur nýr reykháfur. Kirkjan var framan af hituð með tveimur kolaofnum en árið 1934 var þeim þriðja bætt við. Árið 1947 var sett í kirkjuna olíufýring og um svipað leyti (fyrir 1949) var hún máluð í heild sinni. Rafmagn var leitt í kirkjuna árið 1957. Árið 1967 var nefnt í visitasíu, að fúi væri kominn í undirstöður turnsins, afleiðing leka frá turnopinu. Þótti einsýnt, að þörf væri á umfangsmiklum viðgerðum á næstu árum. Árið 1977 var Grundarkirkja friðlýst og árin 1981-82 fóru fram á henni miklar endurbætur. Það segir sig sjálft, að svo stórt veglegt, og skrauti hlaðið timburhús hlýtur að vera býsna viðhaldsfrekt. En Grundarkirkja hefur væntanlega fengið allt nauðsynlegt viðhald síðustu árin, því hún virðist í afbragðs góðri hirðu.

                Það er eflaust hægt að fullyrða, að Grundarkirkja sé með glæstustu og veglegustu kirkjum landsins og ber vitni um einstaka elju, stórhug og metnað byggjanda síns, Magnúsar Sigurðssonar. Er hún einkar mikil prýði á einstaklega fallegum stað, í hjarta Eyjafjarðar. Afstaða hennar til höfuðátta er einnig einstök og kenningar um, að við þá ákvörðum hafi verið tekið mið af landslaginu, dalnum og fjöllunum (Gunnar, Hjörleifur og Þóra 2007:77) en Eyjafjörður liggur frá norðri til suðurs.  Hefur Grundarkirkja verið einstakt stórvirki eins manns á sínum tíma og líklega verið ein af hæstu byggingum landsins (ef ekki sú hæsta) árið 1905. Turn kirkjunnar mun um 24 metra hár og til samanburðar má nefna, að turnar Akureyrarkirkju, sem reist er 35 árum síðar, eru aðeins um fjórum metrum hærri. Kannski fer þannig einkar vel á því, að hið hátimbraða guðshús standi við fótskör hæsta fjalls Norðurlands, hinnar 1538m háu Kerlingar. Grundarkirkja var friðlýst skv. Þjóðminjalögum árið 1978 og skv. aldursákvæði árið 1990.

Myndirnar af Grundarkirkju eru teknar 20. maí 2022 en myndin, þar sem séð er heim að Grund er tekin 14. maí 2021. Myndin af Kerlingu er tekin 11. ágúst 2021.

Heimildir: Guðlaugur Ásmundsson. 1981. [1905]. Grundarkirkja og vígsluhátíðin þar 12. nóvember 1905. Í Súlur Norðlenskt tímarit 21-22. tbl. bls. 6-15.

Gunnar Bollason, Hjörleifur Stefánsson, Þóra Kristjánsdóttir. 2007. Grundarkirkja. Í Jón Torfason og Þorsteinn Gunnarsson (ritstj.): Kirkjur Íslands. 10. bindi. bls. 55-107. Reykjavík: Þjóðminjasafn í samvinnu við Húsafriðunarnefnd, Fornleifavernd, Biskupsstofa, Minjasafnið á Akureyri og Byggðasafn Dalvíkur.

Gunnar M. Magnúss. 1972. Dagar Magnúsar á Grund. Akureyri: Bókaforlag Odds Björnssonar.

Hús dagsins: Hafnarstræti 86; Verslunin Eyjafjörður

Sá hluti Hafnarstrætis, sem telst til Miðbæjar er að hluta til nokkuð tvískiptur hvað húsagerðir varðar. Vestanmegin, upp við brekkuna standa 4-7 hæða steinsteypt stórhýsi á borð við Hótel KEA, Amarohúsið og síðast en ekki síst fyrrum höfuðstöðvar KEA á horninu við Kaupangsstræti. Austan götu eru eldri timburhús í meirihluta. Voru þau flest sannarlega einnig stórhýsi á sínum tíma, þ.e. fyrstu ár og áratugi 20. aldar. Eitt þessara húsa er Hafnarstræti 86.  

Húsið að Hafnarstræti 86, sem löngum hefur kallast Verslunin Eyjafjörður, reistu byggingameistararnir Sigtryggur Jóhannesson og Jónas Gunnarsson, sumarið 1903.  Húsið er stokkbyggt eða plankabyggt hús og mun hafa komið tilhöggvið frá Noregi. Byggingaleyfið fékk Ólafur G. Eyjólfsson, ættaður úr Flatey á Breiðafirði, á fundi Bygginganefndar á lokadegi, 11. maí, árið 1903 en tengdafaðir hans og vinnuveitandi, Magnús Sigurðsson, verslunar- og athafnamaður á Grund mun hafa staðið fyrir byggingu hússi (Sbr. Jón Hjaltason 2001:81).  Ekki er um miklar lýsingar á húsinu að ræða í bókunum Bygginganefndar, húsið sagt eiga að vera 20x14 álnir að stærð, tvíloftað og framhlið þess í beinni línu við Bergsteinshús (Hafnarstræti 88).

     Hafnarstræti 86 er stórt tvílyft, bárujárnsklætt timburhús í sveisterstíl. Miðjukvistur er á báðum hliðum hússins og á bakhlið skagar hann langt út fyrir húsið og er þar efsti hluti útskots eða stigahúss á bakhlið. Kvisturinn er eilítið breiðari en stigabyggingin og skagar því einhverja tugi cm út fyrir hana beggja vegna og myndar ákveðið skjól. Norðan við miðjukvist á framhlið er annar smærri kvistur með hallandi þaki. Á suðurhlið er mikil svalabygging á tveimur hæðum og miðhluti hennar lokaðir glerskálar með skrautpóstum. Útskorið skraut, áttstrendar súlur og skrautlegir pilar í handriði setja svip á svalirnar, og húsið allt, mikinn svip. Grunnflötur hússins mun 12,64x8,87m, stigabygging 2,80x3,35m og svalabygging 2,06m að breidd (skv. uppmælingarteikningum Þrastar Sigurðssonar).  

     Plankabygging var byggingaraðferð að norskum hætti, sem téðir Sigtryggur og Jónas tileinkuðu sér, enda þótt aðferðin hefði ekki orðið almenn. En í plankabyggðum húsum var engin grind, heldur voru útveggirnir hlaðnir úr þykkum plönkum. Í samtímaheimildum, nánar tiltekið í Stefni þ. 23. ágúst 1902 er þessari byggingaraðferð lýst á eftirfarandi hátt: „Hótelið er plankabyggt, sem kallað er, grind engin, en 3gja þuml. plönkum stokkað upp í veggina, og þeir geirnegldir á hornunum; aðalskilrúm hússins eru og þannig byggð jafnframt“.  Ennfremur: „Plankaveggirnir eru fyrst klæddir utan með asfalt-pappa og þar utan yfir með vanalegum klæðningsborðum, en innan eru herbergi hússins annað hvort þiljuð með skífum eða pappaklædd. Nokkuð dýrari en grindarbyggðu húsin en eigi stórvægilega telja smiðirnir þannig byggð plankahús.“  Umrætt hótel er Hótel Akureyri við Aðalstræti, sem þá var í smíðum, en það hús brann til ösku í nóvember 1955.

     Árið 1916 er húsinu lýst á eftirfarandi hátt: Íbúðar- og verslunarhús, tvílyft með háu risi og kvisti á háum kjallara, skúr við bakhlið og veggsvalir við suðurstafn. Á gólfi við framhlið (þ.e. vestanmegin á neðri hæð) sölubúð, skrifstofa og forstofa, en við bakhlið vörugeymsla, eldhús og stofa. Á annarri hæð  voru þrjár stofur og forstofa vestanmegin en tvær stofur, eldhús og búr austanmegin. Í risi, sem kallað var „efraloft“ voru fimm íbúðarstofur, tvö eldhús og gangur. Kjallara var skipt í fimm geymslurými. Húsið var sagt 10,8m hátt, grunnflötur þess 12,8x8,8m og á því 44 gluggar. Veggir og þak voru járnklæddir og jafnvel er talið, að húsið hafi verið bárujárnsklætt frá upphafi (Sbr. Finnur Birgisson og Hanna Rósa Sveinsdóttir 2003:190).

     Sem fyrr segir mun Magnús Sigurðsson, stórbóndi og athafnamaður á Grund hafa reist húsið eftir byggingaleyfi sem tengdasonur hans, Ólafur G. Eyjólfsson fékk. Ólafur er hins vegar skráður eigandi hússins árið 1904 (húsið er ekki að finna í manntali 1903) og er hann búsettur þar ásamt konu sinni, Jónínu Magnúsdóttur og nýfæddri dóttur, Sigurborgu. Þá voru fjórar íbúðir í húsinu og alls búsettir þar 17 manns. Af Ólafi segir Jón Hjaltason (2001:81) eftirfarandi: „[hann]...festi aldrei yndi á Akureyri og þegar honum bauðst árið 1905 að gerast skólastjóri hins nýstofnaða verslunarskóla í Reykjavík greip hann tækifærið fegins hendi.“ Frá upphafi var húsið verslunarhús og var Grundarverslun Magnúsar Sigurðssonar rekin í húsinu en þar réð ríkjum Kristján Árnason frá Lóni í Kelduhverfi. Kristján Árnason réðst sem verslunarstjóri hjá Magnúsi árið 1902. Árið 1909 stofnuðu þeir Magnús og Kristján Verslunina Eyjafjörð. Skemmst er frá því að segja, að sú verslun var starfrækt í nærri 60 ár. En í lengra máli má rekja, að Kristján sat einn að verslunarrekstrinum frá árinu 1919, er Magnús á Grund seldi honum sinn hlut í versluninni en verslunin var fyrstu áratugina nátengd Grundarverslun. Verslunin Eyjafjörður lagði sérstaka áherslu á viðskipti við bændur og fengu þeir að taka þar út vörur gegn afurðum (kjöt, ull o.fl.) sem þeir lögðu inn hausti og vori. Fram undir 1940 starfrækti verslunin meira að segja eigin sláturhús. Um það leyti tók Gunnar, sonur Kristjáns við rekstrinum og rak áfram með glæsibrag um áratugaskeið. Byggði hann við húsið steinsteypta viðbyggingu en í eldra húsinu voru innréttaðar skrifstofur.  Verslunin Eyjafjörður varð gjaldþrota árið 1967 og hafði þá verið starfrækt í um 60 ár og alla tíð í Hafnarstræti.

     Eftir að Verslunin Eyjafjörður lagði upp laupana var ýmis rekstur í viðbyggingunni og hún var rifin árið 1991.  Á árunum 1987 og fram yfir 1990 fóru fram töluverðar endurbætur á húsinu og þar var m.a. að verki hinn valinkunni hagleiksmaður Sverrir Hermannsson. Síðan hefur húsið verið í góðri hirðu og lítur vel út. Húsið er, eins og títt er um hin norskættuðu sveitserhús, sérlega svipmikið og skrautlegt og til mikillar prýði sem eitt af kennileitum Miðbæjarins. Svalabyggingin, skrauti hlaðin, gefur húsinu sinn sérstaka svip. Útstæður kvisturinn á bakhlið hússins er einnig nokkur svipauki, en hann er öllu látlausari. Á suðurhlið bakbyggingar má þó einnig finna skrautleg dyraskýli og handrið. Hafandi þá staðreynd í huga, að Magnús á Grund lét reisa húsið árið 1903 er býsna freistandi að ímynda sér, að með verslunarhúsi sínu við Hafnarstræti hafi Magnús mögulega verið að „æfa sig“ fyrir byggingu einhverrar skrautlegustu byggingar Eyjafjarðarsvæðisins. Nefnilega Grundarkirkju, sem hann hóf að reisa ári síðar. En hvað sem einhverjum vangaveltum höfundar líður er Hafnarstræti 86 eitt af skrautlegri og reisulegri húsum bæjarins og ein af perlum Miðbæjarins. Húsið hlýtur hátt varðveislugildi í Húsakönnun 2012 og er vitaskuld aldursfriðað, þar eð það er byggt fyrir 1923. Fjórar íbúðir eru í húsinu. Meðfylgjandi myndir eru teknar þann 9. ágúst 2022.

 

    

Heimildir:

Árni Ólafsson, Akureyrarbær, Teiknistofa Arkitekta Gylfi Guðjónsson og félagar. 2012. Drottningarbrautarreitur-Hafnarstræti- Húsakönnun 2012. Minjastofnun. Pdf-skjal aðgengilegt á slóðinni https://husakannanir.minjastofnun.is/Husakonnun_157.pdf

Bygginganefnd Akureyrar. Fundargerðir 1902-1921. Fundur nr. 247, 11. maí 1903. Óprentað og óútgefið, varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri. Elstu fundargerðabækur Bygginganefndar eru aðgengilegar á vef Héraðsskjalasafnsins https://issuu.com/heradsskjalasafnakureyri/docs/a26_2?fr=sY2Q5MDQzODI5ODU

Brunabótamat 1916-17. Varðveitt á Héraðsskjalafninu á Akureyri, aðgengilegt á vefnum: Virðingabók Brunabótafélags Íslands, https://issuu.com/heradsskjalasafnakureyri/docs/f117_1_virdingabok_1916_1917?fr=sY2VhYTQzODI5ODU

Finnur Birgisson og Hanna Rósa Sveinsdóttir: Akureyri - höfuðstaður Norðurlands. Í Hjörleifur Stefánsson, Kjell H. Halvorsen, Magnús Skúlason (ritstj.)(2003). Af norskum rótum- gömul timburhús á Íslandi (bls. 172-207). Reykjavík: Mál og Menning.

Jón Hjaltason. 2001. Saga Akureyrar III. bindi. Akureyrarbær.

Steindór Steindórsson. 1993. Akureyri höfuðborg hins bjarta norðurs. Reykjavík. Örn og Örlygur

Ýmis manntöl og gögn á vef Héraðsskjalasafns og manntal.is,  greinar á timarit.is; sjá tengla í texta.