Hús dagsins: Ránargata 29

Um miðjan 6. áratug 20. aldar bjuggu í Norðurgötu 60 þeir Sveinn Brynjólfsson, vélstjóri frá Nesi og Stefán H. Jakobsson. Þeir áttu það einnig sameiginlegt, að fá á leigu aðra ystu lóð við Ránargötu, sem liggur fáeina tugi metra sunnan Norðurgötu 60. Sveinn fékk hana í maí 1954 án þess þó að byggja, en árið 1956 fékk Stefán hana. Ekki liggur fyrir byggingarleyfi honum til handa í bókunum Bygginganefndar árin 1956-57. Svo vill til, að í bók þeirri innbundinni, sem geymir fundargerðir Bygginganefndar Akureyrar fyrir árin 1957-1959 (og æ síðan) eru engar nafnaskrár eða „registur“. Þannig er nánast ógerningur að fletta upp í þeim einstaka nöfnum, sem er eiginlega lykilatriði, í heimildaleit undirritaðs í þessum fundargerðarbókum. Það er í raun ekki ósvipað því, að ætla að leita að stöku nafni í 200 blaðsíðna símaskrá, þar sem nöfnum væri raðað tilviljanakennt upp!

Það liggur hins vegar engu að síður fyrir, að hvorki Sveinn né Stefán reistu Ránargötu 29, heldur Árni Valmundsson árin 1960-61. Það kemur fram á raflagnateikningum Jóh. Sigurðarsonar, sem aðgengilegar eru kortavef Akureyrarbæjar. Teikningarnar að húsinu gerði Páll Friðfinnsson.

Ránargata 29 er tvílyft steinhús með háu valmaþaki. Útskot eða álma er til norðurs og þar eru inngöngudyr og kvistur í kverkinni á milli á þaki. Einnig er kvistur með einhalla þaki á framhlið. Á suðurhlið er einnig mjótt, skástætt útskot vestanmegin og svalir til austurs. Veggir eru múrsléttaðir, bárujárn á þaki og lóðréttir póstar með opnanlegum þverfögum í flestum gluggum.

Árni Valmundsson sem reisti húsið, var fæddur og uppalinn á Akureyri. Hann var vélsmiður og starfaði við þá iðn lengi en hóf síðar störf hjá Skipaskoðun ríkisins, þar sem hann varð umdæmisstjóri. Árni var kvæntur Önnu  Pétursdóttur, sem var úr Svarfaðardalnum, til heimilis að Brekkukoti í Manntali 1920. Bjuggu þau hér um langt árabil en fluttust síðar í Espilund á Brekkunni. Hafa síðan margir búið og átt húsið, sem alla tíð hefur verið tvíbýli.

Ránargata 29 er reisulegt og glæst, í senn stórbrotið og látlaust og setja skástæð útskot og bogadregnar svalirnar með skrautlegum steyptum handriðum vissan svip á húsið. Húsið er í frábærri hirðu og allt hið snyrtilegasta. Þá er lóð mjög gróin og vel hirt og ber þar mikið á grenitré miklu, suðaustan við húsið. Sá sem þetta ritar giskar á, að tréð sé sitkagreni (?) en það er a.m.k. 15 m hátt. Mögulega hafa Árni eða Anna gróðursett það á sínum tíma, en ljóst er af hæðinni, að tréð er áratuga gamalt. Síðuhafi veit ekki til þess, að unnin hafi verið húsakönnun um þennan hluta Oddeyrar svo ekki liggur fyrir hvort húsið, eða önnur hús við Ránargötuna, hafi varðveislugildi. Álit síðuhafa á því, hvort einstök hús við Ránargötu eða Ránargatan öll ætti að hafa varðveislugildi ætti að liggja ljóst fyrir. Meðfylgjandi myndir eru tekin þ. 1. maí 2021

Heimildir: Bygginganefnd Akureyrar. Fundargerðir 1948-57. Fundur nr. 1192, 21. maí 1954. Fundur nr.1246, 12. júní 1956. Varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.