Hús við Lundargötu

Ég er í og með að vinna í einhvers lags skipulagi hér á síðunni. Einn liður í því að taka saman í eina færslu umfjallanir innan sömu gatna. Hér koma húsin við eina elstu götuna á Eyrinni, Lundargötu. Elstu færslurnar eru frá upphafsdögum þessarar síðu sumarið 2009 en yngstu ritaði ég haustið 2013. 

Lundargata 2

Lundargata 5 

Lundargata 6

Lundargata 7 (og Gránufélagsgata 10)

Lundargata 8

Lundargata 9

Lundargata 11

Lundargata 12

Lundargata 13

Lundargata 15

Eru ekki fleiri hús við Lundargötu ?

Á lóðum nr.1,3 og 4 standa ekki hús. Lundargata 1 og 3 voru rifin um 2002-03 að mig minnir. Á Lundargötu 10 stóð hús sem kallað var Gunnarshólmi, byggt 1924 en brann í febrúar 1990, en þar var reist nýtt hús árið 2002. Það stóð einnig bakhús við Lundargötu 13, 13b sem rifið var 2004. Ég á ekki myndir af þessum húsum en hér á þessari mynd gefur hins vegar að líta gafl Lundargötu 17. Þessi mynd er tekin fyrir réttum 10 árum í janúar 2005 og sýnir Lundargötu 15.  Á Lundargötu 17 stóð hús, einlyft forskalað timburhús með stórum miðjukvisti að framan og minni að aftan. Húsið var upprunalega reist á númer 10 árið 1894 en flutt á þennan stað 1920. Lundargata 17 skemmdist í bruna 6.maí 2007 og var rifið tveimur árum seinna.

Til hægri má sjá suðurstafn Lundargötu 17. 

Hús dagsins: Norðurgata 32

Við Norðurgötu 32 sveigir gatan örlítið til austurs við gatnamót Grænugötu, en hún liggur á milli Glerárgötu og Norðurgötu og markar norðurmörk Eiðsvallar. Á þeirri lóð stendur tveggja hæða steinhús sem er ekki ósvipað og næsta húsum að lögun og svipar nokkuð til t.d. Eiðsvallagötu 4 og 9. Húsið reisti kona að nafni Aðalbjörg Friðriksdóttir árið 1930 en teikningar gerði Ármann Sveinsson. Norðurgata 32 er, sem áður segir, steinsteypuhús á tveimur hæðum með lágu risi. Gluggar eru með krosspóstum og bárujárn er á þaki en efst á göflum eru kantarnir bogadregnir. Húsið er reist sem íbúðarhús en vel má vera að neðri hæð hafi einhvern tíma hýst einhvers konar verkstæði eða starfsemi. Ekki hefur húsinu verið breytt mikið og er að líkindum svipað og í upphafi í stórum dráttum. Endurbætur fóru fram á húsinu á 10.áratugnum, þá voru veggir einangraðir upp á nýtt og klæddir en einnig hefur húsið verið “tekið í gegn” að innan. Á lóðinni eru einnig skúrbyggingar og sólpallur eða verönd við bakhlið, þ.e. austan megin. Húsið er allt hið glæsilegasta að sjá og umhverfi þess til prýði. Húsið er einbýlishús og hefur að líkindum verið svo alla tíð. Fast upp að húsinu sunnan megin stendur mikill silfurreynir (Sorbus intermedia) sem er mjög gróskumikill á sumrin en er einnig býsna skrautlegur að sjá í vetrarskrúða, líkt og á þessari mynd sem er tekin er sl. Nýjársdag 2015.

 

Heimildir: Guðný Gerður Gunnarsdóttir og Hjörleifur Stefánsson (1995). Oddeyri Húsakönnun. Minjasafnið á Akureyri

 

Hús dagsins: Norðurgata 30

Árni Valdimarsson og Sigurgeir Jónsson reistu Norðurgötu 30 árið 1923. Um var að ræða tveggja hæða timburhús með lágu risi og með á lágu kjallara en steinsteyptur skúr á norðausturhorni. Ekki er ósennilegt að húsið hafi verið klætt steinblikki frá upphafi en sú klæðning var á húsinu a.m.k. fram á 10.áratug 20.aldar. Það fylgir ekki sögunni en líklegt þykir mér að þeir hafi búið með fjölskyldum sínum hvor á sinni hæð. Það er hins vegar alls ekki sjálfgefið þó að tveir menn hafi reist tveggja hæða hús að þeir hafi haft íbúðir sínar á hvorri hæð. Allt eins geta menn í tilfelli sem þessu hafa deilt annarri hæðinni og haft einhverja starfsemi á hinni. Á fyrstu áratugum 20.aldar tíðkaðist auk þess að margar fjölskyldur bjuggu kannski á einni hæð húsa, sem voru ekki stærri en Norðurgata 30 að grunnfleti. Á bakhlið hússins á norðausturhorni er forstofubygging með hallandi skúrþaki og einnig stendur geymsluskúr á lóðinni. í húsinu voru lengst af tvær íbúðir. Á árunum eftir 1990 voru gerðar miklar endurbætur á húsinu, bæði að utan sem innan og nú er húsið klætt láréttum panelborðum og nýlegir sexrúðupóstar í gluggum. Er húsið því allt sem nýtt og hið stórglæsilegasta að sjá. Nú er ein íbúð í húsinu. Þessi mynd er tekin 1.jan. 2015.

Heimildir: Guðný Gerður Gunnarsdóttir og Hjörleifur Stefánsson (1995). Oddeyri Húsakönnun. Minjasafnið á Akureyri

 

 

Hús dagsins: Norðurgata 28

Í kjölfar umfjöllunar um Eiðsvallagötuna mun ég nú taka fyrir "blokkirnar" (svo maður sletti nú með Amerísku orðalagi) sem afmarkast af þeirri götu í suðri, Norðurgötu í vestri, Eyrarvegi í norðri og Ægisgötu í austri. Hefst umfjöllunin á Norðurgötu milli Eiðsvallagötu og Eyrarvegs.

Ein elsta og helsta gata Oddeyrar er Norðurgata. Hún er byggð á löngum tíma og spannar byggingarsaga hennar ofanverða 19.öld auk rúmlega hálfrar 20.aldar. (Reyndar var lítið sem ekkert byggt á götunni 1900-1920). Ég hef fjallað um húsin við Norðurgötuna frá upphafi, því fyrsta húsið sem ég fjallaði um hér á þessum vettvangi var Norðurgata 17. Síðan hef ég tekið skorpur við og við en núna hyggst ég fjalla um öll húsin við götuna frá Eiðsvallagötu, norður að Eyrarvegi. Ég hef þegar tekið fyrir 26, 31, og 33 en hér ber ég niður við rúmlega nírætt steinhús.   

 

Sigtryggur Sigurðsson reisti Norðurgötu 28 árið 1924. Ekki er teiknara hússins getið í þeirri heimild sem ég styðst helst við hér og ekki finnast neinar upprunalegar teikningar á vef Landupplýsingakerfisins. Þó eru varðveittar teikningar dagsettar 29.6.1939 af breytingum (viðbyggingu; stigahús bakatil) og þar er hönnuður Guðmundur Magnússon. Áðurnefndur Sigtryggur fékk byggingarleyfið árið 1923 og hugðist þá reisa timburhús en hann fékk síðan leyfi til að “steinlíma” útveggi þess. Því er húsið að öllum líkindum hlaðið úr steyptum steinum en alltént er steinhús. Þarna er talað um útveggi hússins en þess ber að geta að á þessum tíma voru það yfirleitt aðeins útveggir húsa sem voru steyptir; milliloft og innveggir voru undantekningalítið úr timbri. En Norðurgata 28 er einlyft steinhús með háu portbyggðu risi og kjallara. Þverpóstar eru í gluggum. Steyptar tröppur eru á framhlið en inngönguskúr (stigabygging) er á bakhlið og mun hann reistur 1939. Miðjukvistur er á framhlið en einnig er lítill kvistur á bakhlið, áfastur stigabyggingu. Líkt og oft var með elstu steinhús er húsið með algengu “timburhúsalagi”, það er ein hæð, portbyggt ris og miðjukvistur, inngangur fyrir miðju og kvistur ofan við. Það er mjög sviplíkt húsunum nr. 2-6 við götuna sem og húsum nr. 9-13 við Lundargötuna, sem eru rúmlega aldarfjórðungi eldri. Húsið er að líkindum reist í upphafi sem einbýli en mér dettur í hug að því hafi verið breytt í tvíbýli um svipað leiti og stigagangur var reistur og þar með gerður sér inngangur á rishæð. Nú eru tvær íbúðir, á hæð og í risi. Myndin er tekin á Nýjársdag 2015.

Heimildir: Guðný Gerður Gunnarsdóttir og Hjörleifur Stefánsson (1995). Oddeyri Húsakönnun. Minjasafnið á Akureyri

 

Húsin við Eiðsvallagötu.

Hér eru húsin við Eiðsvallagötu, sem ég fjallaði um að mestu í árslok 2014 og ársbyrjun 2015: 

Eiðsvallagata 1. (1930)

Eiðsvallagata 3. (1929)

Eiðsvallagata 4  (1934)

Eiðsvallagata 5  (1934)

Eiðsvallagata 6  (1947)

Eiðsvallagata 7  (1930)ATHS, Hér fylgir Ránargata 2. 

Eiðsvallagata 8  (1943)

Eiðsvallagata 9 (1930)

Eiðsvallagata 11 (1942)

Eiðsvallagata 13 (1943)

Eiðsvallagata 14 (1984)ATHS, Eftirmynd húss frá 1858.

Eiðsvallagata 18 (1946)

Eiðsvallagata 20 (1930)

Eiðsvallagata 22 (1930)

Eiðsvallagata 24 (1930)

Eiðsvallagata 26 (1931)

Eiðsvallagata 28 (1946)

Eiðsvallagata 30 (1931)

Eiðsvallagata 32 (1949)

Þetta eru því 18 hús við Eiðsvallagötuna á aldrinum 31-86 ára. Meðalaldur húsanna er um 72 ár. Ef byggingarárin eru skoðuð sérstaklega kemur í ljós að þessi eldri hluti Eiðsvallagötunnar hefur helst á byggst á nokkrum árum með rúmlega áratugs millibil. Flest eru húsin reist 1929-31 annars vegar eða 1943-47 hins vegar. 

Til að gefa einhvers konar heildarmynd er hér mynd tekin niður Eiðsvallagötuna, en þar sjást fremst hús nr. 1 og 18 (hægra megin) hvort á móti öðru og neðar eru slétt númer frá 18 en einnig glittir í númer 3 vinstra megin. Myndin er tekin 1.jan. sl.

Hús dagsins: Eiðsvallagata 32

Eiðsvallagötu 32 reisti Guðmundur Magnússon árið 1949 eftir eigin teikningum. Þær voru gerðar í mars 1948 og af þeim að dæma má áætla að upprunalega hafi húsið átt að standa við Hríseyjargötu. Alltént er nafn þeirrar götu ritað þar efst á blaði, en strikað yfir það og undir stendur Eiðsvallagata 32. Húsið stendur á horni gatnanna tveggja og snýr framhliðin og lítill garður að Hríseyjargötu. Þar er inngangur á efri hæð en inngangur á neðri hæð er aftur á móti á norðurhlið, sem snýr hinsvegar að Eiðsvallagötu og er þar gengið beint á gangstéttina, að undanskildu steyptu þrepi. Eiðsvallagata 32 er tvílyft steinsteypuhús með skeljasandsmúrhúð á lágum grunni en kjallari er undir litlum hluta hússins. Valmaþak er á húsinu. Svalir eru á suður- og austurhlið á báðum hæðum og gluggar eru víðir og breiðir með einföldum póstum. Á þessum árum tíðkaðist orðið að hanna glugga með tilliti til birtustigs og hægt varð að þekkja á færi hvar stofur voru á stórum og miklum stofugluggum og tíðkast slíkt æ síðan. Gert var ráð fyrir bílskúr á austurhluta lóðarinnar og eru til teikningar að honum eftir Mikael Þorsteinsson en hann virðist aldrei hafa verið reistur. Lengi val var númer 32 neðsta hús við Eiðsvallagötuna en ný raðhús voru byggð á túnblettinum milli Hríseyjargötu og Hjalteyrargötu árin 2000-2002.  Tvær íbúðir eru í húsinu og hefur verið svo alla tíð.

Hér má sjá yngstu og neðstu húsin við Eiðsvallagötuna, horft frá Hjalteyrargötu. Lengst til vinstri sér í númer 32 og gaflinn á Eiðsvallagötu 30 næst er 34, þá 36 og 38 en stafnar þeirra snúa N-S á meðan hin tvö snúa A-V. Þessi mynd er tekin í 10 stiga gaddi núna í birtingu sunnudaginn 11.janúar 2015. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Þessi færsla slær botninn í umfjöllunina um Eiðsvallagötu. Nú er hinsvegar ákveðinn bolti byrjaður að rúlla hjá mér og ég get upplýst að það sem eftir lifir vetrar mun ég halda mig á Eyrinni í umfjöllun minni. Næstu hús sem ég mun taka fyrir hér á síðunni verða  Norðurgata 28-40, að undanskildri 33 þ.s. ég hef fjallað um það hús nú þegar. Þá hef ég ákveðið að taka fyrir Ránargötu og Ægisgötu að Eyrarvegi, eða a.m.k elstu húsin þar. 

 

 

Hús dagsins: Eiðsvallagata 28

Eiðsvallagötu 28 reisti Albert Sölvason járnsmiður árið 1946.Halldór Halldórsson hannaði járnabindingu hússins upprunalegar teikningar af húsinu eru ekki gefnar upp á Landupplýsingavef Akureyrarbæjar. Húsið er steinsteypuhús, byggt á pöllum sem kallað er en önnur álman er ein hæð en hin hæð á kjallara, eða “hálfri hæð”. Gluggar eru með einföldum lóðréttum póstum og horngluggar á vesturhlið. Á húsinu er lágt risþak, sem er seinni tíma viðbót. Veggir eru með skeljasandsmúrhúð. Upprunalega hafa hús og nr. 5 og 11 við götuna verið nokkuð sviplík en þar er um ræða funkis-steinhús á pöllum sem öll voru með flötu þaki. Flöt þök eða lítið hallandi teljast almennt frekar óhentug og hvað þá við íslenskar aðstæður þar sem úrkoma er mikil og jafnfallinn snjór getur orðið harla þykkur. Metraþykkur snjór sem safnast hefur saman í mörgum ofankomum og orðið þéttur í sér getur vegið um 2-300 kg á hvern fermetra. Sé þakið 100 fermetrar, sem er minna grunnflötur flestra einbýlishúsa jafngildir það 25 tonnum af snjó- líkt og 10 stórum jeppum sé lagt á þakinu ! Ekkert þessara funkishúsa við Eiðsvallagötu eru með flötu þaki enn þann dag í dag, en númer 11 er minnst breytt af þessum húsum frá upphafi en á því er valmaþak. Miklar endurbætur voru gerðar á húsinu um aldamótin 2000 og því má reikna með því að það sé sem nýtt að utan sem innan. Húsið er nokkuð sérstakt á að líta, og líkt og oft er með hús byggð á pöllum þar sem gluggasetning er e.t.v. ekki eins regluleg og annars.Í húsinu er ein íbúð.

 

Hús dagsins: Eiðsvallagata 26

Kannski er Eiðsvallagata 26 fyrsta húsið sem teiknað var Eiðsvallagötu. Allavega reiknast mér til að teikningarnar að húsinu séu þær elstu varðveittu en þær gerði Tryggvi Jónatansson í október árið 1927 og þar stendur "íbúðarhús fyrir Friðrik Kristjánsson" Árið 1930 er samþykkt að byggja megi tröppur á austurstafni og ári síðar reis húsið en það byggði Friðrik Kristjánsson. Eiðsvallagata 26 er tvílyft steinsteypuhús með háu risi. Þverpóstar eru í gluggum og bárujárn á þaki en “pússning” á veggjum er óslétt, með einhvers lags óreglulegu öldumynstri sem gefur húsinu sérstaka áferð og svip. Upprunalega var íbúð á efri hæð hússins en verkstæði, geymslur og þvottahús á þeirri neðri. Að utan er húsið er lítið breytt frá upphafi, en neðri hæðin var innréttuð sem íbúð fyrir áratugum. Ástand hússins virðist almennt gott og er það til prýði í umhverfi sínu, einfalt og látlaust að gerð. Í húsinu eru tvær íbúðir, hvor á sinni hæð.

 

Hús dagsins: Eiðsvallagata 24

Eiðsvallagötu 24 reisti Egill Tómasson árið 1930 eftir teikningum Sveinbjarnar Jónssonar en ári síðar, 2.maí 1931 fær hann leyfi til að reisa steyptar tröppur á austurstafn. Hefur húsið þá líkast til verið h.u.b. fullklárað en 1.des 1930 var enginn fluttur þangað inn. Húsið er tvílyft steinsteypuhús með háu risi og miðjukvistum, sem líklega eru seinni tíma viðbætur líkt og á nr. 22, hugsanlega eftir sömu teikningu frá 1937. Húsið er af mjög dæmigerðri gerð steinhúsa frá þessum tíma, og alls ekki ósvipað húsum við t.d. Norðurgötu 10 og 12, og að sjálfsögðu húsum nr. 1 og 22 við Eiðsvallagötuna en þetta hús og þau tvö síðast töldu eru jafnaldrar. Sú staðreynd að fljótlega var ákveðið að reisa tröppur á aðra hæð gæti bent til þess að innrétta skyldi aðra íbúð á fyrstu hæð eða hugsanlega verkstæði en sér íbúð á efri hæð. Alltént er sér inngangur að vestanverðu á neðstu hæð en íbúðir í annarri hæð og í risi deila innganginum á austurhlið. Því eru þrjár íbúðir í húsinu, hver á sinni hæð líkt og í nr. 22.Húsið er í góðu ásigkomulagi og glæsilegt á að líta og myndar skemmtilega tvennd með nágranna sínum á nr. 22. Þessi tvö systurhús eru skemmtileg tvennd í götumynd Eiðsvallagötunnar en gatan geymir marga fulltrúa byggingargerða 4. og 5. áratugarins. Gatan markar ákveðin byggingasöguleg vatnaskil í byggðasögu Oddeyrar, sem miða má við árið 1930 en syðsti hluti Eyrarinnar er að mestu leyti byggðir fyrir þann tíma en nyrðri hlutinn að mestu milli 1930-60. Húsakönnunin fyrir Oddeyri sem unnin var á sínum var enda látin afmarkast af Eiðsvallagötunni.

Heimildir: Bygginganefnd Akureyrarkaupstaðar: Fundargerðir 1921-30 Óútgefið rit, varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri

 

Hús dagsins: Eiðsvallagata 22

Umfjöllunin um húsin við Eiðsvallagötu á Oddeyri heldur áfram þar sem frá var horfið fyrir jól og áramót en fyrsta "Hús dagsins" er Eiðsvallagata 22.  

Eiðsvallagötu 22 reisti Kristján Magnússon árið 1930 eftir teikningum Sveinbjarnar Jónssonar. Þann 17.febrúar 1930 er Kristjáni “leigð byggingarlóð sunnan við Eiðsvallagötu og austan við Jakob Einarsson “ en þar er um að ræða lóðina Eiðsvallagötu 20. Ekki gekk vandræðalaust að fá byggingarleyfi fyrir húsinu því 31.mars meinar Byggingarnefnd Kristjáni um leyfið vegna ófullnægjandi teikninga, þar vantaði mynd af götuhlið og aðeins einn gluggi sýndur á hverri hæð. En Sveinbjörn hefur greinilega kippt þessum teikningamálum í liðinn með hraði því þremur vikum seinna, 22.apríl 1930 er byggingaleyfi veitt. Eiðsvallagata 22 er tvílyft steinhús með háu risi. Miðjukvistur er á bakhlið en á götuhlið er stór kvistur með flötu þaki, sem nær svo til eftir risinu endilöngu. Í flestum gluggum eru einfaldir lang- eða þverpóstar en einnig eru þar krosspóstar. Forstofubygging með svölum er á austurstafni hússins. Sennilega hefur húsið ekki verið fullklárað fyrr en eftir áramótin 1930-31 því enginn íbúi er skráður í Eiðsvallagötu 22 þann 1.des 1930. Árið 1937 voru byggðir kvistir á risið eftir teikningum Sveinbjarnar Jónssonar en árið 1962 er kvistur á götuhlið stækkaður og hefur húsið þá líkast til fengið það lag sem það nú hefur. Ég gæti ímyndað mér að ris hafi ekki verið innréttað nema í besta falli að takmarköðu leiti áður en kvistirnir komu. Íbúðaskipan hefur að öllum líkindum tekið einhverjum breytingum gegn um tíðina. En Eiðsvallagata 22 er traustlegt og reisulegt hús og í góðu standi. Þrjár íbúðir eru í húsinu, hver á sinni hæð. Húsið myndar ásamt næsta húsi nokkuð skemmtilega tvennd er hér er um ræða nk. tvíburahús en þau eru reist eftir h.u.b. sömu teikningu. Þau virðast alveg eins fljótt á litið en eu þó að nokkuð frábrugðin hvort öðru, bæði gluggasetning, dyraskipan og segja hvort sína sögu seinni tíma breytinga.

 Heimildir: Bygginganefnd Akureyrarkaupstaðar: Fundargerðir 1921-30 Óútgefið rit, varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.