Hús dagsins: Bjarmastígur 11

Bjarmastíg 11 reisti Guðjón Bernharðsson gullsmiður eftir teikningum Gunnars Pálssonar árið 1933 Upprunalegar teikningar af húsinu eru ekki aðgengilegar á Landupplýsingakerfinu góða, en hér eru hins vegar raflagnateikningar frá vorinu 1935. Höfundar er ekki getið þar.

Húsið er tvílyft steinsteypuhús á kjallara og með lágu og aflíðandi þaki. Útskot er á vesturhlið og svalir þar ofan á en einnig er forstofubygging og steyptar tröppur upp að henni á austurhlið. Gluggapóstar eru ýmist einfaldir lóðréttir (neðri hæð) eða með láréttu og skiptu efra fagi og á húsinu eru nokkrir horngluggar, í anda Funkisstefnunar. Þá eru einnig nokkrir gluggar með þríhyrningslagi að ofan m.a. á forstofubyggingu. Dyr á forstofubyggingu er einnig með þríhyrningslagi. 

Húsið, sem alla tíð hefur verið íbúðarhús, er að mestu óbreytt frá upphafi. Þaki mun að vísu hafa verið breytt lítillega. Á húsinu má m.a. sjá gamlar einangrunarkúlur og króka frá því að rafmagn var leitt inn í húsið með loftlínum. Húsið er í góðri hirðu og lítur vel út og lóð er gróin og vel hirt. Steypt girðing á lóðarmörkum, með tígullaga munstri gefur umhverfi hússins skemmtilegan svip. Hún er í góðu standi og virðist vel við haldið, en hvort hún er jafn gömul húsinu þekki ég ekki. Húsið hefur skv. Húsakönnun 2014 ekki varðveislugildi framyfir önnur hús við Bjarmastíg. Það er þó álit þess sem þetta ritar, að steypti veggur á lóðarmörkum ætti að njóta sama varðveislugildis og húsið sjálft. Þrjár íbúðir eru í húsinu. Myndin er tekin sólríkan síðsumardag, 18.ágúst 2015.

Heimildir: Landslag arkitektastofa 2014. Akureyrarbær Miðbær- Húsakönnun. Unnið fyrir Akureyrarbæ. Óprentað, pdf aðgengilegt á slóðinnihttp://www.minjastofnun.is/media/husakannanir/midbaer_husakonnun-2014.pdf

 

Hús dagsins: Bjarmastígur 9

Árið 1933 reistu þeir Kristján Aðalsteinsson og Gunnlaugur S. Jónsson hús það á Bjarmastíg 9 sem enn stendur. Teikningarnar gerði Sveinbjörn Jónsson í ágúst 1932. Húsið er parhús, tvílyft steinsteypuhús með valmaþaki og stendur það á lágum grunni. Krosspóstar eru í gluggum og tvær inngöngudyr á framhlið og steypt dyraskýli ofan þeirra. Er framhliðin algjörlega samhverf eða “symmetrísk”, þannig að næst miðás eru gluggar með einföldum krossi ofan dyra en tvöfaldir nær hornum á báðum hæðum. Upprunalega og raunar fyrstu hálfu öldina eða svo, var húsið með flötu en árið 1982 var valmaþak sett á húsið, eftir teikningum Birgis Ágústssonar. Að öðru leyti mun húsið að mestu óbreytt frá upprunalegri gerð. Tvær íbúðir eru í húsinu, hvor í sínum hluta þess, nyrðri og syðri. Sú íbúðaskipan hefur haldist frá upphafi. Húsinu er vel við haldið og virðist fljótt á litið sem nýtt, þótt komið sé á níræðisaldur. Húsið stendur á nokkuð stórri hornlóð en Bjarmastígur liggur í vinkil, þannig að frá 1-10 snýr gatan Norður-Suður en á þessum stað sveigir til vesturs og upp brekkuna, á norðurbakka Skátagils. Lóðin er vel gróin, svo sem sjá má að meðfylgjandi mynd sem tekin er á hásumri. Í Húsakönnun frá 2014 er varðveislugildi hússins ekki talið verulegt umfram önnur við Bjarmastíg. Myndin er tekin þ. 18.ágúst 2015.

 

Heimildir: Friðrik G. Olgeirsson, Halldór Reynisson og Magnús Guðmundsson (1996). Byggingameistari í stein og stál; Saga Sveinbjarnar Jónssonar í Ofnasmiðjunni 1896-1996. Reykjavík: Fjölvi.

Landslag arkitektastofa 2014. Akureyrarbær Miðbær- Húsakönnun. Unnið fyrir Akureyrarbæ. Óprentað, pdf aðgengilegt á slóðinnihttp://www.minjastofnun.is/media/husakannanir/midbaer_husakonnun-2014.pdf

 

 

Tilraun með göngunesti

Af og til hef ég skotist upp á fjöll eða óbyggðir gegn um tíðina- þó drjúgur hluti minna göngutúra fari fram innan þéttbýlismarka Akureyrar. Í einni Súlnagöngu ákvað ég að gera eina tilraun með nesti, sem ég ætla að rekja hér. Þannig var mál með vexti, að í gönguferðum- oftar en ekki þegar langt var liðið á og ég orðinn þreyttur og svangur - lét ég huga reika til  "gúmelaðis" á borð við hamborgara, pizza, samloka og gosdrykkja eða alls konar brasaðra stórsteika. Vitaskuld hafði maður aldrei slíkt meðferðis - og hef aldrei haft - utan þetta eina skipti sem segir frá hér. En í þessari tilteknu Súlnagöngu ákvað ég að taka með mér langloku með einhvers lags sinnepsmajónessósu, skinku, ananas og einhverju slíku- þetta var eiginlega eins nálægt hefðbundnu "skyndibita-sjoppu-fæði" og hægt var að komast í fjallgöngu. (Hugmyndin var raunar sú, að splæsa í eina hamborgaramáltíð með frönskum en það taldi ég of óhentugt). Til drykkjar hafði ég hálfan lítra af gosi, hvort það var appelsín, mix eða 7-UP man ég ekki nákvæmlega.

Ég gekk nokkuð greitt yfir Súlumýrar og eftir nokkra göngu, skammt ofan Stórakletts eða Skussa var áð. Var ég orðinn svangur og verulega þyrstur, en nokkuð heitt var. Ekkert hafði ég borðað utan einn skyrdisk um morguninn kl.9, og nú var klukkan að nálgast 2. Tók ég góðan bita af langlokunni og góðan gúlsopa af gosinu. Og þvílíkt og annað eins ógeð; mig klígjaði óskaplega og í stuttu máli gekk það kraftaverki næst að ég hélt þessu niðri! Það var eins og maginn tæki bara hreinlega ekki við þessu gúmmelaði. Þessi góða skyndimáltíð sem átti að vera svo kærkomin eftir hálfa leið á Ytri-Súlu hafði áhrif sem hin versta ólyfjan. Ég hafði hins vegar sýnt þá fyrirhyggju og tekið með vatn á flösku og haft meðferðis flatbrauðsneið- en þær veitingar voru hins vegar algjört lostæti þarna. Aldrei hafa majonessamlokur og gos verið meðferðis í gönguferðum mínum síðan. 

Þessa mynd af Syðri-Súlu tók ég í gönguferðinni sem sagt er frá hér að ofan. Var þetta 16.júlí 2006. Ég komst semsagt upp, þrátt fyrir að við magakrampa hafi legið á leiðinni fyrir glórulaust nestisval

Hús dagsins: Oddeyrargata 6

Oddeyrargötu 6 tók ég mjög stuttlega fyrir, í  nokkrum setningum á fyrstu vikum þessarar síðu en í dag ætla ég að birta nokkuð ítarlegri skrif um þetta ágæta steinhús á Neðri- Brekkunni. Það er engin tilviljun að þessi dagur, Hvítasunnudagur verði fyrir valinu. Í dag, 15.maí 2016, eru nefnilega liðin 100 ár frá útgáfu Byggingarnefndar Akureyrar á byggingarleyfi til handa þeim Trausta Reykdal og Sigurþóri Gunnarssyni fyrir Oddeyrargötu 6. 

 

Árið 1916 fengu þeir Trausti Reykdal fiskmatsmaður og Sigurþór Gunnarsson lóð og byggingarleyfi við “framhald af Gránufélagsgötu” líkt og gatan er kölluð í bókun Byggingarnefndar. Þess má þó geta, að nafnið Oddeyrargata finnst í bókunum frá 1904 eða tólf árum fyrr. Þá er ákveðið var að flytja hana sunnar en fyrirhugað hafði verið áður. Það er að vísu ekki útilokað, að í bókuninni frá 1904 sé um aðra götu að ræða.

Oddeyrargata 6 er tvílyft steinsteypuhús með lágu risi. Krosspóstar eru í gluggum en bárujárn er á þaki. Á norðurgafli er viðbygging með skúrþaki og steyptar tröppur og á norðurhluta er einnig timburpallur með tröppum og inngang á efri hæð. Húsið er parhús og hefur verið svo frá upphafi. Í Manntali árið 1920 eru skráðir þarna Trausti Reykdal og Guðmundur Halldórsson og fjölskyldur þeirra. Ljóst er að Trausti hefur byggt suðurhlutann og búið þar því árið 1921 fær Guðmundur leyfi til að reisa “gangpall vestur með norðausturgafli”. Húsið hefur líkast alla tíð verið íbúðarhús. Ég gat allavega ekki fundið neinar auglýsingar um verslun eða iðnað er ég sló heimilisfanginu inn í gagnagrunn timarit.is. Sennilega hefur fjöldi íbúða verið nokkuð breytilegur gegn um tíðina; á fyrstu áratugum 20.aldar var t.a.m. ekki óalgengt að margar fjölskyldur byggju saman í húsum sem voru kannski um 150 fermetrar alls- kjallari og ris meðtalin ! Nú eru þrjár íbúðir í húsinu, tvær á hvorri hæð í norðurhluta en ein í suðurhluta. Oddeyrargata 6 er einfalt hús og látlaust og virðist traustlegt og gott og vel við haldið. Lóðin er einnig vel hirt og gróin og hleðsla úr gömlum símastaurum eða háspennustaurum á lóðarmörkum við götu þykja undirrituðum skapa skemmtilega umgjörð. Þegar gengið er framhjá Oddeyrargötu 6 á heitum og sólríkum dögum leggur ágætan tjöruilm (undirrituðum þykir sú lykt góð- sjálfsagt margir ósammála því) frá áðurnefndri símastaurahleðslu og blandast hún ljúfum ilmi af reynitrjám og öðrum gróðri nágrennisins. Þessi mynd er orðin átta ára, tekin 19.apríl 2008.

 

 

Heimildir: Byggingarnefnd Akureyrarkaupstaðar: Fundargerðir nr. 269 5.júní 1904, nr. 427, 15.maí 1916 og 497 23.maí 1921.

Manntal á Akureyri 1920. Bæði þessi rit eru varðveitt á Héraðskjalasafninu á Akureyri.

 

 

Hús dagsins: Bjarmastígur 7

Bjarmastíg 7 reisti Ragnheiður Benediktsdóttir húsfrú eftir teikningum Tryggva Jónatanssonar. 

Hún fékk vorið 1938 leyfi til að reisa hús, 2 hæðir á lágum grunni með flötu þaki 8,2x7,5m að stærð. Bygginganefnd taldi hins vegar að stærra hús færi betur á þessum en veitti byggingaleyfið með ákveðnum skilyrðum, m.a. þeim að umsækjandi gengist inn á skipti á lóðarræmu við bæinn norðan lóðar og að húsið skyldi sett 4-5 m frá suðurmörkum lóðar skv. tilvísun byggingarfulltrúa. Bjarmastígur 7 er nokkuð dæmigert funkishús, tvílyft steinsteypuhús með “flötu” þaki og horngluggum. Í flestum tilvikum eru þök funkishúsa að vísu ekki flöt sem slík, heldur standa þakkantar hærra en þekja og þök aflíðandi; einhalla. Flöt þök eru almennt ekki talin heppileg við íslenskar aðstæður. Inngöngudyr eru á norðausturhorni hússins og aðrar á norðurhlið, pappi á þaki og einfaldir lóðréttir póstar í gluggum.

Ragnheiður Benediktsdóttir, sú er reisti þetta hús fædd 1860 og var því orðin 78 ára þegar hún réðist í byggingu hússins. lengi vel búsett í Hafnarstræti 107, sem stóð nokkurn vegin hér beint fyrir neðan. Hún og maður hennar Júlíus Sigurðsson, útibússtjóri munu hafa reist það hús um 1897. Áttu þau dágóðan túnskika á bakvið, þar sem nú er einmitt Bjarmastígur. Ragnheiður stóð fyrir miklum búskap, hélt m.a. kýr og var með karla í vinnu og ræktaði trjágarð við hús þeirra sem skv. Steindóri (1993: 128 ) var sá eini í Hafnarstræti norðan Schiöthshúss. (nr. 23). Hafnarstræti 107 var timburhús með háu risi og miklu kvisti og var síðar flutt á Oddeyri, nánar tiltekið á Ránargötu 13 þar sem það stendur enn. Júlíus Sigurðsson lést árið 1936 og tveimur árum síðar byggði Ragnheiður Bjarmastíg 7, líkast til á miðjum fyrrum túnbletti hennar, til dánardægurs (1951). Þess má geta að Ragnheiður var systir Einars Ben, skálds og athafnamanns. Húsið er byggt sem einbýlishús og hefur alla tíð verið. Það er nokkuð dæmigert fyrir einföld og látlaust funkishús fjórða áratugs 20.aldar. Það er að mestu óbreytt frá upprunalegri gerð og er í mjög góðu standi. Myndin er tekin sólríkan síðvetrardag, 5.mars 2016.

Hér er horft niður Skátagilið þ. 29.9.2015. Ingimarshús, Hafnarstræti 107b fyrir miðju en neðar er Hafnarstræti 107, þar sem Ragnheiður Benediktsdóttir og Júlíus Sigurðsson byggðu um aldamótin 1900. Þar stendur nú stórhýsi sem Útvegsbankinn reisti um 1954 og hýsir nú m.a. skrifstofur Sýslumanns. Trjágarðurinn til vinstri er á lóð Bjarmastígs 10 en þar var áður tún Ragnheiður Benediktsdóttur. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Heimildir: Bygginganefnd Akureyrarbæjar. Fundargerðir 1935-40. Fundur nr. 817, 30.maí 1938. Óprentað, varðveitt á Héraðsskjalasafninu á Akureyri.

 

Landslag arkitektastofa 2014. Akureyrarbær Miðbær- Húsakönnun. Unnið fyrir Akureyrarbæ. Óprentað, pdf aðgengilegt á slóðinni http://www.minjastofnun.is/media/husakannanir/midbaer_husakonnun-2014.pdf

 

Steindór Steindórsson (1993). Akureyri, höfuðborg hins bjarta norðurs. Reykjavík: Örn og Örlygur.

 

 

 

 

 

Brekkugatan

Hér eru allar greinar sem ég hef skrifað hér um hús við Brekkugötuna. Síðustu vikurnar hef ég birt myndir af húsunum við efri hluta götunnar ásamt söguágripi en áður hafði ég tekið nokkrar "skorpur" um hús við götuna neðanverða. Eldri pistlar eru oftar en ekki styttri  og minna "kjöt á beinum" hvað umfjöllun varðar. En það yrði ansi tímafrekt að uppfæra eldri pistla til einhvers samræmis við þá nýrri.

 Hús                               bygg.ár

Brekkugata 1 birt 8.12.2012	1901
Brekkugata 1a birt 9.12.2012	1923
Brekkugata 3 birt 16.12.2012 Brekkugata 4 birt 4.jan 2016	1904 1932
Brekkugata 5 birt 28.júní 2010	1903
Brekkugata 5a birt 18.jan 2016	1904
Brekkugata 6 birt 29.des 2012	1925
Brekkugata 7 birt 22.jan 2016	1903
Brekkugata 8; Brekkukot birt 21.jan 2013	1925
Brekkugata 9 birt 26.jan 2013	1924
Brekkugata 10 birt 23.7.2010	1923
Brekkugata 11 birt 14.jan 2013	1904
Brekkugata 12 birt 13.7.2009 Brekkugata 13 birt 6.des 2015	1917 1904
Brekkugata 15 birt 28.jan 2103	1915
Brekkugata 14 birt 29.jan 2013	1929
Brekkugata 17: Amstbókasafnið birt 21.maí 2012	1968
Brekkugata 23  birt 13.2.2016	1926
Brekkugata 25 birt 18.2.2016	1926
Brekkugata 27 birt 25.2.2016	1930
Brekkugata 27a  birt 21.2.2016	1924
Brekkugata 29 birt 29.2.2016	1926
Brekkugata 30 birt 2.4.2016	1923
Brekkugata 31 birt 23.7.2010	1923
Brekkugata 32 birt 7.4.2016	1933
Brekkugata 33 birt 5.3.2016	1935
Brekkugata 34 birt 23.4.2016	1944
Brekkugata 35 birt 10.3.2016	1953
Brekkugata 36 (sjá hér að neðan)	2005
Brekkugata 37 birt 15.3.2016	1926
Brekkugata 38 (sjá hér að neðan)	2005
Brekkugata 39 birt 20.3.2016	1941
Brekkugata 41 birt 25.3.2016	1933
Brekkugata 43 birt 14.4.2016	1930
Brekkugata 45 birt 27.4.2016	1930
Brekkugata 47 birt 30.4.2016	1941

 Meðalaldur húsa við Brekkugötu er 86,7 ár. Aldursdreifing húsa við Brekkugötuna er annars á þann veg, að þar eru 8 hús yfir 100 ára aldri en 7 hús undir áttræðu. Jafn mörg hús eru yfir 110 ára; þ.a.l. er aðeins eitt hús á bilinu 100-110. 

Efstu húsin við Brekkugötuna eru hin nýju og glæstu fjölbýlishús nr. 36 (til vinstri) og 38. Þau standa vestan Hamarkotsklappa, um 50-100m norðvestan húsa nr. 47 og 34. Þessi hús eru sjö hæðir, byggð árin 2005-2006. Myndin er tekin fyrir hádegi í froststillu þ. 28.feb 2016. Lengst til vinstri sést Lögreglustöðin við Þórunnarstræti.