Fyrir réttu ári...

Það er ekki laust við að hér fyrir norðan hafi ekki komið neitt haust. Heldur farið beint úr hásumri í hávetur. Í september og október var tíðin einmuna góð og nánast hægt að tala um sumar langt fram í október. Það hafa ekki komið mikil hausthret en svo kom þessi hvellur sem staðið hefur síðan á miðvikudag-fimmtudag. Og það hefur ekki verið neitt hausthret, heldur hreinræktað vetrarveður, svona líkt og í janúar-febrúar. Ekki hef ég reyndar komið í verk að mynda fannfergið hér í dag (- enda liggur kannski ekkert á- það þarf ansi öfluga hláku til að vinna á þessu ). En hér birti ég til gamans mynd sem er tekin fyrir réttu ári að frádregnum einum degi, laugardaginn 14.nóvember 2009 og er hér horft úr Vaðlaheiðinni yfir til Akureyrar. Þarna skartar bærinn haustlitum og varla sér í hvítan díl.

Ekkert fólksbílafæri á Akureyri

Gamli Skódi

Á síðasta myndaleiðangri mínum þann 23.október sl. gekk ég fram á þennan eðalvagn á bílastæðinu við Glerártorg. Þessir gæðingar voru ekki óalgengir fyrir fáeinum árum síðan en eru orðnir  sjaldséðir. Enn þetta er að sjálfsögðu Skoda af eldri gerð, giska á að hann sé frá ca. 1987, plús/mínus einhver ár. Þetta voru ansi vinsælir bílar á sínum tíma en voru etv. engir lúxusbílar. T.a.m. var útvarp ekki staðalbúnaður í einhverjum árgerðum. Þeir voru með vélina afturí líkt og gamla góða Bjallan. Það er raunar ekki svo galin ráðstöfun- sérstaklega ef bíllinn er afturdrifinn. Þá er þyngdin á drifinu og eins ef ekið er í brekku eða snjó þá er vitanlega auðveldara að ýta áfram heldur en að draga á eftir sér.

Hús dagsins: Aðalstræti 34

Á víðlendri og gróskumikilli lóð við Aðalstræti 34 stendur húsið sem sést á þessari mynd. Það mun einnig kallað Davíðsbær. Húsið er einlyft timburhús, járnklætt, með háu risi á lágum kjallara. Það sem helst gefur húsinu svip er kannski skrautlegur umbúnaður kringum  framdyrnar og þessi skemmtilegi tígull yfir þeim. (Þarna gæti maður ímyndað sér að hafi einhverntíma verið skilti). En húsið var reist árið 1877 af manni að nafni Ólafur Sigurðsson. Áður hafði staðið þarna  torfbær sem kallaður var Davíðsbær, en hann hafði Davíð Sigurðsson, bróðir Ólafs reist um 1850 og mun það nafn síðan hafa flust á þetta hús. Alla tíð hefur húsið verið íbúðarhús- en ekki þykir mér ólíklegt að einhver verslun eða smáiðnaður hafi verið þarna í fyrndinni. Nú er húsið einbýli og hefur verið um áratugaskeið. Er húsið næsta lítið breytt frá fyrstu gerð og viðhald bæði á hús og lóð til fyrirmyndar.  Nýlega voru settir sexrúðugluggar í húsið en þar voru áður einfaldir þverpóstar- húsið hafði m.ö.o. verið augnstungið en svo er kallað þegar upprunalegum póstum eldri húsa (gjarnan fjölrúðu- eða skrautpóstum, skraut og umbúnaður fjarlægður) er skipt út fyrir nýmóðins eða einfaldari pósta. Þessi mynd er tekin fyrir rúmum tveimur vikum, 23.október á fyrsta degi vetrar.   ( Það lítur reyndar út fyrir að gleymst hafi að segja nokkrum trjám frá því  en einhverjir runnar og tré á myndinni virðast enn bera græn lauf í snjónum. ) 

Hús dagsins: Lækjargata 4

Á alræmdu horni í Innbænum stendur þetta glæsilega tvílyfta timburhús, Lækjargata 4. Og af hverju segi ég "alræmdu" horni? Jú, þetta horn Spítalavegar og Lækjargötu þykir þröngt og leiðinlegt en bilið milli 4 og 6 er tiltölulega þröngt og húsin byrgja sýn til beggja átta, hvort sem komið er niður Spítalaveginn eða upp eða niður Lækjargötuna. Lengi vel stóð til að rífa húsið á móti, Lækjargötu 6, m.a. til að bæta útsýnið á þessum gatnamótum. En sem betur varð ekki af því. Auk þess var sett á einstefna upp Spítalaveginn sl. sumar ( sjá má innakstursbannskilti á myndinni) til að auðvelda umferð um þessar gömlu götur.

 En Lækjargötu 4 reisti Stefán Thorarensen árið 1870 og er húsið því 140 ára í ár. Upprunalega var húsið mun lægra en í fyrstu var það byggt sem hlaða. A.m.k. tvisvar hefur húsið verið stækkað eða breytt verulega. Líklega um aldamótin 1900 var húsinu  breytt  í skrifstofuhúsnæði og Carl Schiöth eignaðist það seinna og verslaði á neðri hæð og bjó á efri. Hann hækkaði húsið um eina hæð og um 1920 mun húsið hafa fengið þá mynd sem það hefur nú. Er líða tók á 20.öldina urðu eigenda- og leigjendaskipti tíð. Nú er húsið einbýli en líklegt þykir mér að íbúðir hafi löngum verið fleiri. Húsið var allt tekið í gegn um og uppúr 1990 og er nú stórglæsilegt að sjá. Þessi mynd er tekin 23.okt. 2010, en þá tók ég göngutúr um Innbæinn með myndavélina.

Eins gott að þá var ekki þotuöld ;)

Drottning íslenskra fjalla, Herðubreið, 1682m y.s.  er af gerð fjalla sem nefnast móbergsstapar. Þeir eru taldir myndaðir í dyngjugosum sem verða undir jökli; það eru að öllu jöfnu löng hraungos sem hlaða upp dyngju á borð við t.d. Skjaldbreið. En ef hraun getur ekki runnið t.d. vegna sjó eða yfirliggjandi jökuls hleðst hraunið upp í stafla og þegar jökull hörfar verður eftir stapi. Herðubreið er talin mynduð undir ísaldarjökli fyrir um 20 þúsund árum. Menn geta rétt ímyndað sér magnið af ösku og viðbjóði sem íshellan sem þá lá yfir landinu  hefur spúið upp þegar "Herðubreiðargosið" stóð yfir.  Og það hefur sennilega staðið í drjúgan tíma. Það hefði sennilega orðið lítið um flugumferð þá .

 

Meðfylgjandi mynd af Herðubreið er tekin í Herðubreiðarlindum á góðviðrisdegi, 24.júlí, sl. sumar.

Áhrif ösku á þotuhreyfla skýrð

Hús dagsins: Norðurgata 4 og 6

Í síðustu færslu var ég staddur í Lundargötunni en nú berum við niður í Norðurgötu næstu þvergötu neðan við. Myndin hér til hliðar sýnir "þríburahús" húsaröðina nr. 2-6 við götuna. Þetta eru einlyft timburhús með portbyggðu risi og miðjukvisti, dyr við miðju að framan og tvo glugga sitt hvoru megin við þær. Húsin eru byggð 1897 og 1898 ( Norðurgata 6) fyrir þrjá einstaklinga og er talið að Snorri Jónsson húsasmíðameistari hafi staðið að byggingu þeirra. Hann reisti á sama tíma mikið stórhýsi við Strandgötu 29, sunnan við Norðurgötu 2. Um Norðurgötu 2 hef ég áður fjallað fyrir rúmu ári síðan. Enn í dag hafa húsin öll sama svipmót að framan og gefa götumyndinni skemmtilegan svip. En hins vegar má sjá mismunandi viðbætur við þau bakatil, eins og sjá má á neðri mynd. Á Norðurgötu 2 hefur risinu verið lyft og byggður inngönguskúr en byggt hefur verið við Norðurgötu 4 auk þess sem risi hefur verið lyft. Nr. 6 hefur haldist óbreytt að mestu, en líklegast hefur þó verið steyptur undir það hærri kjallari en eins og sjá má stendur það töluvert hærra heldur en hin tvö húsin. Vitað er að uppúr 1920 voru húsið skáhallt á móti, Norðurgata 11 hækkað upp og ekki ólíklegt að þetta hús hafi einnig fengið slíka yfirhalningu.  Upprunalega hafa húsin líkast til öll verið timburklædd en nú eru þau góð sýnishorn fyrir utanhúsklæðningar því þau eru klædd steinblikki (nr. 6 og 4 að hluta), bárujárni (nr.4) og nr. 2 er klætt steinskífu, annað tveggja húsa á Akureyri sem enn skartar slíkri klæðningu. Þá hefur íbúðaskipan húsanna eflaust tekið stakkaskiptum þessi 112-13 ár, en nú eru Norðurgata 2 og 6 einbýlishús en Norðurgata 4 er parhús. Húsin eru yfirleitt í góðu ásigkomulagi og eru til prýði í götumyndinni. Myndirnar með þessari færslu eru teknar 28.ágúst 2010 og 21.janúar 2005 og líklega segir sig sjálft hvor mynd er tekin hvenær.

Hús dagsins: Lundargata 5

Þetta litla og látlausa timburhús við Lundargötu var reist árið 1895. Er þetta tvílyft bárujárnsklætt timburhús á lágum kjallara. Upprunalega var það einlyft með háu risi en einhverntíma hefur risinu verið lyft og það fengið það lag sem það nú hefur. Til er mynd frá 1922 úr Lundargötunni sem sýnir vinnu við lagningu fyrstu raflína á Akureyri og þar er húsið enn einlyft. Forstofubyggingin á suðurgafli hefur svo líklega komið ennþá seinna. En það er ekki óalgengt með hús á þessum aldri að gegn um tíðina hafi þau verið stækkuð eftir því sem fjölskyldurnar sem þar bjuggu urðu fleiri og stærri. Í þessu húsi, munu t.d. um tíma búið fjórar fjölskyldur, tvær íbúðir á hvorri hæð. Margir hafa átt og búið í þessu húsi gegn um tíðina, m.a. Halldór Friðjónsson sem ritaði þarna blöðin Alþýðumanninn og Verkamanninn. Nú er húsið einbýli og hefur verið síðustu áratugi. Þessi mynd er tekin 10.10. 2010.

 

Lundargatan er efsta þvergatan á Eyrinni neðan Glerárgötu. Næst ganga Norðurgata, Grundargata og Hríseyjargatan norður úr Strandgötunni en þar neðan við er Hjalteyrargatan sem en þar neðan við eru iðnaðarhúsnæði- og svæði. Lundargatan og Norðurgatan eru ívið eldri en hinar neðri, þær tóku að byggjast um 1880 og fáein hús standa enn frá þeim tíma. Grundargatan er að mestu byggð 1890-1900 en Hríseyjargatan miklu yngri, byggð eftir 1920. Einkennandi fyrir Lundargötuna eru látlaus og lágreist hús og hefur hún sem varðveislugildi sem heild.  Þessi mynd er einmitt tekin norður Lundargötuna á miðnætti á sumarsólstöðum 21.júní 2009.

Hús dagsins: Strandgata 19b

Eitt af tilkomumestu húsum Oddeyrar stendur bakatil á horni Glerárgötu og Strandgötu, en það er nr. 19b við síðarnefndu götuna. Það er byggt árið 1906, einlyft timburhús með háu portbyggðu risi, (lofthæð virðist dálítið meiri en gengur og gerist) á miklum kjallara. Helstu sérkenni hússins er glæsilegur miðjukvistur sem skagar fram fyrir húsið og er neðri hæð kvistsins anddyri. Þar eru skrautpóstar í gluggum og einnig er húsið skreytt útskurði; hefur öll helstu einkenni Sveitserhúsa. En Strandgötu 19b reisti Sigurjón Jóhannesson og nefndi hann húsið Laxamýri en hann hafði verið bóndi á Laxamýri í S-Þingeyjarsýslu um  áratugaskeið áður en hann reisti húsið. Sigurjón var faðir Jóhanns Sigurjónssonar rithöfundar og ljóðskálds, en meðal þekktra verka hans eru  leikritin um Galdra-Loft og Útilegumennina. Ýmisleg starfsemi hefur verið í þessu húsi, en lengi vel um og eftir miðja 20.öld átti Hjálpræðisherinn húsið og hafði þar samkomusal og aðstöðu. Þá átti bærinn húsið um árabil og hafði þar skrifstofur. Sl. 15-20 ár hefur húsið hins vegar verið íbúðarhús. Húsið er stórglæsilegt  og vel við haldið og hefur líkast til verið það alla tíð. Í húsinu er ein íbúð. Myndin er tekin í brakandi haustblíðu rétt um hádegi sl. sunnudag á þeirri skemmtilegu dagsetningu 10.10.'10.

Haustlitir á Akureyri 10.10.10

Rétt fyrir hádegi í dag brá ég mér í göngutúr um Oddeyrina með myndavélina. Trjágróðurinn skartaði sínu fegursta í haustblíðunni og ætla ég að láta myndirnar að mestu tala sínu máli.

   

 

Hús dagsins: Wathne hús (stóð neðst við Gránufélagsgötu)

Hvað hefur orðið af Húsum dagsins ? Einhverjir kunna að spyrja þessarar spurningar enda hefur ný færsla af því taginu varla sést svo vikum skiptir, og langur tími líður orðið á milli. En hér með bæti ég úr því. En ástæðan fyrir Húsaleysi er einfaldlega sú að farið er að fækka verulega í húsamyndasafni mínu og ég ekki komið í verk að mynda fleiri. Þá er ég nú búinn að gera stórum hluta af eldri bæjarhlutum Akureyrar skil, enda telst mér til að í myndasafninu Hús og Byggingar séu nú 113 myndir. Og ekki gengur að ég myndi of mörg hús og setji hér inn. Því þá myndi það enda með að enginn þyrfti að koma til Akureyrar, það myndi bara nægja að kíkja á síðuna hér og skoða bara bæinn eins t og hann leggur sig!!  

En að húsinu hér á myndinni. Þetta hús stóð í 107 ár neðst við Gránufélagsgötu, alveg við sjávarsíðuna á (þar sem seinna varð ) athafnasvæði Kjötiðnaðarstöðvar KEA ( nú Norðlenska). En það reisti norskur athafna- og útgerðarmaður, Wathne að nafni árið 1895 Húsið er einlyft með risi og miðjukvisti, og lofthæð og stærð hússins mikið meiri en almennt tíðkaðist þá Enda var þetta iðnaðarhúsnæði; þarna hafði Wathne síldarsöltunarstöð en hann reisti einnig ýmis önnur vöru- og verksmiðjuhús þarna á Oddeyrartanga. Á þessum árum voru umsvif norskra síldveiðimanna mikil á Eyjafjarðarsvæðinu og kannski einna mest við Siglufjörð. Reistu Norðmennirnir mörg hús sem fæst standa enn, enda var oft um að ræða tímabundin húsnæði sem ekki voru hugsuð til frambúðar. Síldarsöltunin var líkast til starfandi í húsinu einhver ár fram yfir 1900 en á eftir þjónaði það sem iðnaðar- og geymsluhúsnæði hvers konar. Ekki skal ég fullyrða um að aldrei hafi verið búið í því.  Um 2000 hafði húsið staðið lítið notað og lítið viðhald fengið svo árum skipti og farið að láta á sjá og til stóð að rífa það. En 2002 var það flutt þar sem það stendur nú á plan á Krókeyri, skammt norðan Akureyrarflugvallar. Þar bíður það þess að vera gert upp en ekki veit ég hvort ætlunin er að láta það standa þarna áfram eða finna því annan stað. Alltént er húsið ekki á varanlegum grunni. Þessi mynd er tekin 29.maí 2010.